Cần thiết bổ sung chính sách ưu đãi tài chính cho các khu công nghiệp sinh thái

Nhằm phổ biến các nội dung mới của Nghị định số 35/2022/NĐ-CP, bao gồm các quy định về chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) phối hợp với Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) tổ chức hội thảo “Phát triển khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam: Chính sách và giải pháp thực hiện”, sáng 15/9.

Đây là hoạt động trong khuôn khổ Dự án Triển khai khu công nghiệp sinh thái theo hướng tiếp cận từ Chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu, do Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO) tài trợ.

Chuyển đổi xanh để nâng cao năng lực cạnh tranh cho các khu công nghiệp

Khẳng định kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là một trong những phương hướng, nhiệm vụ trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 – 2020, Thứ trưởng KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, các cơ chế, chính sách mới ban hành/phê duyệt gần đây của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã thể hiện khát vọng của Việt Nam hướng tới một quốc gia phát triển bền vững.

Ghi nhận vai trò trong phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, Thứ trưởng Ngọc đánh giá, các khu công nghiệp, khu kinh tế có sự lớn mạnh về quy mô tạo việc làm, nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa, đổi mới công nghệ, thúc đẩy hội nhập, cải thiện vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Bên cạnh những đóng góp quan trọng trên, theo Thứ trưởng KH&ĐT các khu công nghiệp, khu kinh tế cũng như toàn bộ nền kinh tế Việt Nam vẫn đối diện với không ít thách thức.

Việc phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế theo chiều rộng gặp khó khăn do nguồn lực về lao động, đất đai, tài nguyên đã tới hạn, trong khi năng suất lao động, hiệu quả khai thác tài nguyên chưa cao, chưa đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường và an sinh xã hội. Các ưu đãi về thuế, đất đai đang có xu hướng giảm dần, cùng với đó, liên kết và hợp tác sản xuất công nghiệp trong khu công nghiệp, khu kinh tế hạn chế.

"Do vậy, phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế cần có những mô hình mới với các cơ chế chính sách phù hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng đất, thu hút đầu tư và tận dụng được cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.0", bà Ngọc nêu vấn đề.

Cần nhiều hơn các chính sách ưu đãi làm động lực chuyển đổi

Phân tích các yếu tố để mô hình khu công nghiệp sinh thái phát huy vai trò tích cực đối với với chiến lược phát triển bền vững của quốc gia, Thứ trưởng KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc nhận định cần nhiều hơn các chính sách ưu đãi.

Thứ trưởng KH&ĐT Nguyễn Thị Bích Ngọc

“Thực tế cho thấy, mô hình khu công nghiệp sinh thái chỉ thực sự phát huy vai trò tích cực khi được nhân rộng trên cả nước, với các hỗ trợ về chính sách, công nghệ, tài chính, thông tin và cơ chế kết nối chặt chẽ giữa các cơ quan trong nước và các tổ chức quốc tế”.

Cụ thể, theo Thứ trưởng Ngọc, việc bổ sung chính sách ưu đãi về tài chính cho các khu công nghiệp sinh thái, doanh nghiệp sinh thái như miễn, giảm thuế, tiền thuê đất, ưu tiên vay vốn tín dụng… là cần thiết để khuyến khích doanh nghiệp tự thực hiện việc chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái.

Bên cạnh đó, cần có thêm các hướng dẫn về quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật của các Bộ ngành và hướng dẫn về kỹ thuật từ các chuyên gia trong nước, quốc tế, đặc biệt đối với các mạng lưới cộng sinh công nghiệp và giải pháp kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, Thứ trưởng KH&ĐT cho rằng, chuyển dịch theo hướng xanh, bền vững muốn thành công cần phải có sự cam kết hỗ trợ về mặt tài chính/kỹ thuật thực sự từ các đối tác phát triển.

Từ năm 2015 đến năm 2019, Bộ KH&ĐT đã phối hợp với UNIDO, SECO và các nhà tài trợ khác triển khai thí điểm mô hình khu công nghiệp sinh thái tại Ninh Bình, Đà Nẵng và Cần Thơ.

Các mô hình thí điểm đã có trên 72 doanh nghiệp thực hiện với hơn 900 giải pháp tiết kiệm năng lượng, sản xuất sạch hơn, tiết kiệm 76 tỷ đồng/năm và huy động được khoảng 207 tỷ đồng từ khu vực tư nhân, cắt giảm được 32 kilo tấn khí CO2 hằng năm, bước đầu đem lại hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội và môi trường.

Trong giai đoạn 2020 - 2023, Chính phủ Thuỵ Sỹ tiếp tục hỗ trợ 3 khu công nghiệp tại TP HCM, Hải Phòng và Đồng Nai phát triển chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái theo khung quốc tế, là tiền đề để nhân rộng mô hình này trên cả nước.

Kinh tế xanh là hướng đi mới cho các khu công nghiệp.

Huy động tối đa nguồn lực tư nhân

Nhấn mạnh cam kết từ Chính phủ, Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, tại Báo cáo tổng kết 30 năm phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế của Bộ KH&ĐT, Chính phủ đã đồng ý về mục tiêu chuyển đổi các khu công nghiệp theo hướng sinh thái.

"Đến năm 2030 sẽ có từ 40 - 50% địa phương có kế hoạch chuyển đổi các khu công nghiệp hiện hữu sang khu công nghiệp sinh thái và 8% - 10% địa phương có định hướng xây dựng khu công nghiệp sinh thái mới từ bước lập quy hoạch xây dựng và định hướng ngành, nghề thu hút đầu tư. Việc quan tâm xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái được thực hiện đồng thời với việc chuyển đổi khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái”, bà Ngọc nói.

Từ góc nhìn của UNIDO, bà Lê Thị Thanh Thảo đánh giá cao định hướng và sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ Việt Nam trong việc phát triển khu công nghiệp sinh thái theo định hướng phát triển kinh tế và công nghiệp bền vững tại Việt Nam. “Trong đó, có thể nói mô hình khu công nghiệp sinh thái là một minh chứng cụ thể cho những định hướng chính sách đúng đắn này”, bà Thảo đánh giá.

Bà Lê Thị Thanh Thảo, UNIDO.

Hiện nay, Việt Nam có 403 khu công nghiệp đang hoạt động, việc thúc đẩy phát triển khu công nghiệp theo hướng sinh thái góp phần huy động nguồn lực lớn từ khu vực tư nhân cho các giải pháp công nghiệp xanh. Hướng đi này sẽ đảm bảo an ninh năng lượng, đóng góp đáng kể vào nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam, thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, thể hiện quyết tâm chính trị của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết phát triển bền vững.

Về vai trò quan trọng của khu vực tư nhân trong việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi khu công nghiệp truyền thống sang khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam, ông Werner Bardill, Tổng lãnh sự Thụy Sỹ tại TP HCM hy vọng ngày càng có nhiều khu công nghiệp tại Việt Nam tham gia vào quá trình chuyển đổi này, để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong thời gian tới.

“Ở cấp độ khu công nghiệp và doanh nghiệp, chúng tôi nhận thấy nhiều doanh nghiệp đã tiên phong trong đầu tư và thực hiện các giải pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn, đây là một dấu hiệu đáng mừng”, ông Werner Bardill nhấn mạnh.