Tại hội thảo “Chất lượng của quy định và sự thuận lợi của môi trường kinh doanh” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp tổ chức ngày 11/11, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký – Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhận định, Chính phủ luôn đặt yêu cầu cao về phương pháp hoàn thiện thể chế. Từ năm 1998 đến nay, quy trình xây dựng các văn bản pháp luật được thay đổi nhiều lần theo hướng ngày càng minh bạch, cởi mở hơn.
 |
"Chất lượng văn bản pháp luật đóng vai trò vô cùng quan trọng, có tác động lớn đến đời sống người dân và hoạt động của doanh nghiệp. Chỉ 1 thông tư thôi, cũng có thể làm xáo trộn cuộc sống của người dân, doanh nghiệp", ông Tuấn phát biểu.
Theo ông Tuấn, Báo cáo “Chất lượng của Thông tư, công văn với hiệu quả của cải cách thể chế” được công bố tại Hội thảo có nêu thực trạng, nhiều quy định tại các thông tư vẫn còn chưa đảm bảo tính thống nhất, minh bạch, khả thi, gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Đặc biệt, có những Thông tư bị đình chỉ thi hành khi vừa mới phát sinh hiệu lực trong thời gian ngắn.
Đánh giá hiệu quả và vai trò của các văn bản quy phạm pháp luật mà cụ thể là các thông tư và nghị định, bà Nguyễn Thị Diệu Hồng, Trưởng Ban Pháp chế VCCI thông tin, tính từ 01/01/2016 đến ngày 20/7/2020, số lượng thông tư chiếm hơn 68% tổng số lượng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) được ban hành.
Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, các thông tư và nghị định vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Một số thông tư vẫn quy định về điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp dù việc này đã bị cấm trong Luật Doanh nghiệp 2005 và Luật Đầu tư 2014, 2020.
Một số quy định tại các thông tư vẫn chưa đảm bảo tính thống nhất, minh bạch, khả thi, gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.
"Dù vậy, hiện nay trong nhiều lĩnh vực, doanh nghiệp lại lệ thuộc vào thông tư, đợi thông tư để thực thi hơn là trực tiếp tuân thủ các quy định luật, nghị định. Thực trạng này rõ nhất trong lĩnh vực thuế, ngân hàng”, bà Nguyễn Thị Diệu Hồng nhận định.
Đóng góp ý kiến tại hội thảo, đứng từ thực tiễn của doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Tổng CTCP Hợp lực, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam chỉ ra hiện nay vẫn còn tồn tại tình trạng "Nghị định 'to' hơn Luật, thông tư lại 'to' hơn nghị định và việc kiếm soát thông tư, nghị định của các cơ quan quản lý là chưa tốt".
 |
Ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Tổng CTCP Hợp lực, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam. Ảnh: Thảo Ngân. |
Ông Đệ thẳng thắn chia sẻ, khi một thông tư, nghị định ra đời mà tồn tại những quy định không rõ ràng, sẽ hạn chế quá trình kinh doanh của doanh nghiệp.
"Thông tư là để thúc đẩy doanh nghiệp làm theo Luật, khoanh trước cho doanh nghiệp những vùng cấm và thúc đẩy doanh nghiệp hoạt động trong khu vực Nhà nước cho phép để phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng hiện nay, một số thông tư, nghị định lại đang làm khó doanh nghiệp", ông Đệ nói.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) chia sẻ, thực tế còn có sự chồng chéo nằm cả ở luật, nghị định. Đơn cử, Luật Nhà ở quy định bảo hành của chủ đầu tư là 60 tháng với nhà chung cư, Luật Xây dựng quy định thời hạn bảo hành tối đa đối với công trình cấp đặc biệt và cấp 1 cũng chỉ tối đa là 24 tháng.
“Hai văn bản luật này đều do Bộ Xây dựng được giao chủ trì soạn thảo, nhưng do 2 cục của Bộ chắp bút mà đã ra hai quy định khác nhau về cùng một vấn đề. Tôi đã chất vấn Bộ Xây dựng nhưng không nhận được câu trả lời, vậy doanh nghiệp phải thực hiện thế nào?", ông Hiệp nói.
 |
| Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC). Ảnh: BTC |
Bà Trần Ngọc Ánh, Đại diện Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN cũng khẳng định văn bản pháp luật phải gắn với thực tế kinh doanh. Hiện nhiều ý kiến đóng góp với các văn bản pháp luật từ phía các doanh nghiệp, hiệp hội cần được cơ quan quản lý nghiên cứu tiếp thu.
Chia sẻ thêm với Mekong ASEAN, bà Trần Ngọc Ánh cho biết: "Dù còn nhiều vướng mắc nhưng so với 10 năm trước đây, chất lượng của các VBQPPL đã tốt hơn rất nhiều, có nhiều cải thiện và bao quát hơn ở các ngành sản xuất, kinh doanh dịch vụ của nền kinh tế. Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể làm tốt hơn vì các VBQPPL có thể chưa bao quát hết đặc thù các ngành sản xuất".
"Các cơ quan quản lý cần có những cải cách trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và áp dụng các thông lệ quốc tế, những thông lệ tiến bộ trên thế giới đã được chấp nhận thì chúng ta hoàn toàn có thể tiếp nhận", bà Ánh nói.
 |
| Bà Trần Ngọc Ánh, Đại diện Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN. Ảnh: BTC |
"Cũng có những tiến bộ ở các VBQPPL đã được ban hành. Ví dụ trong ngành y tế, Nghị định 98 về các trang thiết bị y tế: Khi cấp phép lưu hành cho trang thiết bị y tế một lần thì sẽ có hiệu lực mãi mãi, đây là điểm sáng trong Nghị định", bà Ánh chia sẻ.
Doanh nghiệp cần tham gia nhiều hơn vào quá trình xây dựng các VBQPPL
Ghi nhận các ý kiến từ hiệp hội, doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp khẳng định: "Những ý kiến đóng góp, đánh giá của các doanh nghiệp là vô vùng quý giá. Tất cả các phản ánh, kể cả không hài lòng đều là vì sự nghiệp chung".
 |
| Ông Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp. Ảnh: BTC |
"Các cơ quan quản lý phải nâng cao tính chuyên nghiệp trong quá trình soạn thảo văn bản, tuy nhiên, doanh nghiệp cũng cần đóng góp nhiều hơn vào quá trình soạn thảo văn bản, nói lên tiếng nói của mình", ông Cương nói.
Nhằm tăng cường chất lượng văn bản, tiếp tục tiến trình cải cách, tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh, trong Báo cáo nghiên cứu của mình, VCCI đã đề xuất 5 kiến nghị: Minh bạch quy trình xây dựng Thông tư; Có tiêu chí về điều kiện kinh doanh; Kiểm soát việc ủy quyền cho Thông tư từ Luật; Nâng cao chất lượng báo cáo RIA (đánh giá tác động) và Minh bạch về quy trình tiếp nhận phản ánh vướng mắc.
