Ngày 3/8, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 đã khai mạc tại Phnom Penh, Campuchia. Phát biểu tại lễ khai mạc, Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen nhấn mạnh tình hình khu vực và quốc tế rất khó lường với thách thức gia tăng từ tác động của dịch Covid-19, căng thẳng giữa các nước lớn và diễn biến phức tạp tại Myanmar, Ukraine…
Bên cạnh đó, các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, thiên tai, an ninh năng lượng, an ninh lương thực cũng đặt ra nhiều khó khăn cho khu vực nói chung và ASEAN nói riêng. Hơn bao giờ hết, ASEAN cần đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm, nỗ lực xây dựng Cộng đồng “thống nhất trong đa dạng,” gắn kết, bao trùm và hợp tác.
Để duy trì đà hợp tác, Thủ tướng Hun Sen đề nghị ASEAN tăng cường phối hợp ứng phó biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường, cân nhắc xây dựng một Thỏa thuận Xanh (ASEAN Green Deal), khai thác tối đa tiềm năng và lợi ích của Hiệp định RCEP.
Sau lễ khai mạc, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN sẽ tham dự các phiên họp trong khuôn khổ Hội nghị AMM - 55.
Với tinh thần “ASEAN Hành động: Cùng ứng phó các thách thức”, các nước đã thảo luận về kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác hàng hải, ứng phó biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng… Các nước nhất trí ASEAN cần phát huy trách nhiệm, duy trì đoàn kết, hành động thống nhất và phản ứng linh hoạt trong mọi tình huống.
Đồng thời, các Bộ trưởng nhấn mạnh hợp tác nghiên cứu, sản xuất vaccine, củng cố hệ thống y tế; song song với đó, cần chú ý kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, ứng phó biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng.
Trong quan hệ đối ngoại, các Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN cần tiếp cận cân bằng, có tiếng nói chung, phát huy hiệu quả các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, đề cao đối thoại, thúc đẩy tin cậy và tuân thủ luật pháp quốc tế.
 |
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tại đối thoại giữa Bộ trưởng Ngoại giao với Đại diện Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR). Ảnh: TTXVN |
Các nước cũng trao đổi về một số vấn đề đang nổi lên tại khu vực, đặc biệt là những diễn biến mới trên Biển Đông, căng thẳng địa chính trị, xung đột Ukraina và bán đảo Triều Tiên. Các nước kêu gọi các bên liên quan kiềm chế, tránh hành động gây phức tạp tình hình, tôn trọng luật pháp quốc tế, tinh thần và nguyên tắc các văn kiện chung như Hiến chương Liên Hợp Quốc, Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982…
Về duy trì đoàn kết và cân bằng của ASEAN, nhất là vai trò “trung gian thực tâm”, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn khuyến khích các nước kiên trì lập trường chung về Biển Đông, phấn đấu duy trì môi trường thuận lợi cho bộ Quy tắc Ứng xử COC hiệu lực và hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982. Bộ trưởng cũng tái khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam về các vấn đề quốc tế và khu vực như xung đột tại Ukraine, cạnh tranh nước lớn và tình hình Myanmar.
Trước đó cũng trong ngày 3/8, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã gặp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia Prak Sokhonn, Chủ tịch Hội nghị năm nay.
Hai bên đã trao đổi các biện pháp phối hợp tổ chức thành công các hội nghị lần này. Hai bộ trưởng nhất trí sẽ phấn đấu củng cố mối quan hệ này, trước hết duy trì và thúc đẩy trao đổi đoàn, tiếp xúc cấp cao và các cơ chế hợp tác toàn diện khác, đồng thời, quyết tâm nỗ lực phấn đấu đạt kim ngạch thương mại hai chiều vượt 10 tỷ USD trong năm 2022.
Bên cạnh đó, hai bên sẽ tổ chức các sự kiện trong Năm Hữu nghị Việt Nam - Campuchia nhân kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ; trong đó có kết nối hai nền kinh tế; tăng cường hơn nữa hợp tác quốc phòng, an ninh, nông nghiệp, giáo dục đào tạo, du lịch và giao lưu nhân dân.
Cùng ngày, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn gặp Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand Nanaia Mahuta, Bộ trưởng Thương mại quốc tế, doanh nghiệp vừa và nhỏ và xúc tiến xuất khẩu Canada Mary Ng và Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh Amanda Milling, trao đổi thúc đẩy hợp tác và phối hợp lập trường tại các Hội nghị. Tại đây, các Bộ trưởng đều nhất trí tăng cường trao đổi đoàn, triển khai các cơ chế đối thoại song phương, hỗ trợ Việt Nam ứng phó biến đổi khí hậu, thúc đẩy hợp tác kinh tế, đầu tư, thương mại, tận dụng các hiệp định tự do như CPTPP và UKVFTA mà Việt Nam đã ký kết với các quốc gia này.
Với New Zealand, Bộ trưởng Nanaia Mahuta khẳng định New Zealand sẽ duy trì ODA và các suất học bổng cho Việt Nam và tăng cường hợp tác tại Mekong.
Với Canada, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn mong Canada hỗ trợ ứng phó biến đổi khí hậu, viện trợ phát triển cho và các doanh nghiệp Canada tăng cường đầu tư vào Việt Nam.
Với Vương quốc Anh, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị Anh ủng hộ Việt Nam thiết lập quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng với Nhóm G7, hỗ trợ Việt Nam về tài chính xanh, chuyển giao công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, chia sẻ kinh nghiệm về quản trị; mong muốn các doanh nghiệp Anh đầu tư nhiều hơn vào Việt Nam... Đáp lại, bà Amanda Milling nhất trí đây sẽ là những lĩnh vực ưu tiên hợp tác trong thời gian tới.
Ngày 2/8, tại Phnôm Pênh, Hội nghị Ủy ban Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) và đối thoại Giữa Bộ trưởng Ngoại giao với Đại diện Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR) đã được tổ chức.
Các nước cam kết thực thi Hiệp ước SEANWFZ, nhất trí gia hạn Kế hoạch hành động thực thi SEANWFZ cho giai đoạn 2022 - 2026. Các nước cũng nhất trí sẽ đẩy mạnh tham vấn với các nước sở hữu vũ khí hạt nhân nhằm ký kết Nghị định thư SEANWFZ.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tái khẳng định ý nghĩa và giá trị của Tuyên bố ASEAN về Nhân quyền trong xây dựng Cộng đồng ASEAN hướng tới người dân. Các Bộ trưởng Hoan nghênh AICHR trong triển khai Kế hoạch hành động 2021-2025; khuyến khích AICHR tiếp tục đối thoại, lồng ghép quyền con người, nhất là các nhóm dễ tổn thương, trong các trụ cột Cộng đồng.
