Việt Nam đang trên đà phục hồi mạnh mẽ trong bối cảnh đất nước dần vượt qua COVID-19. Nền kinh tế dịch chuyển từ trạng thái cầm cự sang phát triển và tăng trưởng. Trong bối cảnh đó, ông Tim Evans, Tổng Giám đốc Ngân hàng HSBC Việt Nam đã chỉ ra 6 xu hướng trên thế giới cũng sẽ định hình tương lai cho Việt Nam, giai đoạn hậu đại dịch.
Biến đổi khí hậu
Theo ông Tim Evans, biến đổi khí hậu vừa là thách thức vừa là cơ hội cho một đất nước như Việt Nam. Là một quốc gia có đường bờ biển dài với dân số gần 100 triệu dân và một trong những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, viễn cảnh mực nước biển tăng và mùa màng thất bát khi trái đất nóng lên là một mối đe dọa cho an sinh và phồn vinh của xã hội.
“Khu vực châu Á, đặc biệt là khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đang đứng đầu về biến đổi khí hậu. Nếu chúng ta không hành động mạnh mẽ, tới năm 2050, châu Á có thể đối diện với nguy cơ GDP tổn thất từ 2,8 nghìn tỷ USD đến 4,7 nghìn tỷ USD, chiếm hơn 2/3 tổn thất GDP trên toàn cầu do tác động của biến đổi khí hậu”, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam cho biết thêm.
 |
Xây dựng một nền kinh tế và xã hội thân thiện với khí hậu, phát thải carbon thấp sẽ cần nguồn vốn, sáng kiến và cam kết toàn cầu đối với các mục tiêu chung. Những ngành như công nghệ thông tin, y sinh học, nguyên liệu mới và năng lượng mới đang trở thành những động lực mới, bền vững hơn đối với tăng trưởng kinh tế.
Việt Nam cần nỗ lực hơn nữa để tiến tới giảm phụ thuộc vào than như nguồn phát điện và nguồn hàng xuất khẩu. Điện than hiện chiếm khoảng 1/3 sản lượng điện toàn quốc. Chính phủ Việt Nam gần đây đã cam kết tới năm 2045 sẽ giảm tỷ lệ điện than trên toàn hệ thống xuống dưới 10% và phát triển ngành năng lượng tái tạo để tăng tỷ trọng ngành này lên hơn 50% từ mức hiện tại 12%.
Số hóa
Một xu hướng khác được HSBC nhắc đến là chuyển đổi số công nghệ. Đại dịch COVID-19 đã đẩy nhanh tiến độ chuyển dịch sang một xã hội số hóa không gián đoạn và kích thích tạo ra những thay đổi về hành vi của người tiêu dùng. Những thay đổi này không chỉ xảy ra trong thoáng chốc mà nhiều khả năng mang đến tác động lâu dài.
Theo ông Tim Evans, làn sóng chuyển đổi số sẽ còn tiếp tục thúc đẩy mức độ ứng dụng công nghệ trong các ngành, đặc biệt như làm việc từ xa, y tế, giáo dục, giải trí và dịch vụ tài chính. Bên cạnh đó là giảm chi phí giao dịch, hỗ trợ tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu và cải thiện khả năng gia nhập và tiếp cận thị trường.
Một trong những tác động lớn của cách mạng số hóa là bình đẳng hóa sân chơi trên toàn cầu, cho phép những quốc gia như Việt Nam cạnh tranh với nhiều nền kinh tế tiên tiến hơn.
 |
Trong bối cảnh chuyển đổi số, bảo mật thông tin và riêng tư là những vấn đề cần chú trọng, đặc biệt khi vũ trụ ảo (metaverse) đang ngày càng phát triển và lớn mạnh. “Việt Nam cần hợp tác trong khu vực và trên phạm vi toàn cầu nhằm đưa ra một định hướng và chính sách về dữ liệu thống nhất”, ông Tim Evans khuyến nghị.
Bình đẳng về tiêm phòng
Một trong những giải pháp để ổn định nền kinh tế hậu COVID-19 chính là sự phủ sóng của tiêm phòng. Và đây cũng là xu hướng thứ ba mà Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam chỉ ra để Việt Nam trở lại cuộc sống bình thường và đạt được phục hồi kinh tế trên phạm vi toàn cầu.
 |
Đánh giá Việt Nam là một tấm gương sáng trong vấn đề này với gần 80% dân số đã được tiêm ít nhất hai mũi vaccine phòng COVID-19 và đặt mục tiêu hoàn thành chiến dịch tiêm chủng cho trẻ em tuổi từ 5 - 11 tuổi trong quý II/2022, ông Tim Evans cho rằng, đây là một thành tựu quan trọng của Việt Nam nếu xem xét bối cảnh thời điểm 12 tháng trước.
HSBC cũng gợi ý Việt Nam nên chia sẻ kinh nghiệm, chuyên môn hỗ trợ các nước láng giềng để đạt được miễn dịch cộng đồng. Chỉ khi khu vực cùng đạt được tỷ lệ bao phủ vaccine thì Đông Nam Á mới có thể cùng phục hồi tối đa. Ví dụ, tỷ lệ của Thái Lan hiện khá cao và đây là nơi khởi hành của nhiều khách du lịch muốn đến Việt Nam.
“Việt Nam cần tăng cường hợp tác toàn cầu trong nghiên cứu, phát triển, sản xuất, cung ứng nguyên liệu thô, phân phối, vận chuyển, lưu trữ, miễn trừ sở hữu trí tuệ trong vấn đề vaccine để giúp các quốc gia đang phải vất vả cạnh tranh với những nước giàu để giành được những suất vaccine và nguồn cung vật tư y tế với chi phí phù hợp”, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam lưu ý.
Thương mại
Ngân hàng HSBC nhận định COVID-19 vẫn đang tiếp tục gây ra gián đoạn các chuỗi cung ứng toàn cầu nhưng các hoạt động thương mại vẫn là con đường ngắn và trực tiếp nhất để đạt được tăng trưởng kinh tế.
"Thương mại toàn cầu đã phục hồi như mức trước đại dịch và chúng tôi kỳ vọng các hoạt động thương mại sẽ tiếp tục bình thường hóa khi đại dịch COVID-19 suy yếu dần, ngay cả trong bối cảnh lãi suất tăng gây tác động tiêu cực lên tiêu dùng", ông Tim Evans nhận định.
 |
Kể từ 15/3, Việt Nam đã mở cửa hoàn toàn cho du lịch và đi lại quốc tế, chính phủ Việt Nam muốn đảm bảo đất nước lấy lại được nhịp tăng trưởng như trước đại dịch. Mục tiêu chiến lược này có thể đạt được nhờ sự trợ lực của các FTA cũng như những hiệp định song phương Việt Nam đã ký.
Theo ông Tim Evans, các FTA sẽ mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam và đi kèm với đó là những thách thức thúc đẩy Chính phủ cần tiến hành thêm nhiều cải cách trong nước để giữ được vị thế cạnh tranh.
Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ cần tiếp tục hợp tác với các quốc gia châu Á khác để tạo điều kiện cho các dòng chảy đầu tư trong khu vực cũng như tháo gỡ những rào cản không liên quan đến thuế để cả khu vực có thể phát huy tối đa tiềm năng thương mại.
Địa chính trị
Một xu hướng khác nổi lên gần đây được HSBC phân tích là các vấn đề liên quan đến địa chính trị. Cuộc xung đột ở Ukraine và những căng thẳng địa chính trị ở những nơi khác trên thế giới sẽ còn tiếp tục tạo ra những bất ổn không mong muốn lên nền kinh tế toàn cầu.
 |
Thông thường, mỗi khi xảy ra bất ổn, các nước sẽ có xu hướng co cụm lại và quay vào trong. Đó là lẽ tự nhiên nhưng những vấn đề lớn của cả thế giới như biến đổi khí hậu, dịch bệnh và lạm phát chỉ có thể được giải quyết trên tinh thần hợp tác sâu rộng.
Câu chuyện thành công của mỗi nền kinh tế, đặc biệt ở châu Á, được viết dựa trên chất liệu của những mối quan hệ kết nối. Nền tảng cho sự thịnh vượng chung của khu vực là tinh thần hợp tác để cùng thành công.
Ngân hàng HSBC cũng cho rằng, bất kỳ nỗ lực hay hành động nào xa rời tinh thần này chắc chắn sẽ khiến kinh tế và an sinh xã hội của toàn khu vực bị giảm sút. Các quốc gia cần hiểu rằng vượt trên các lợi ích chiến lược hạn hẹp, chủ nghĩa cô lập chỉ càng khiến những thử thách mang tính toàn cầu chúng ta đang phải đối mặt trở nên khó khăn hơn.
Bất bình đẳng và phục hồi toàn diện
Từ nhận định di chứng hậu COVID-19 là rất lớn đối với nền kinh tế, HSBC cho rằng xu hướng bất bình đẳng và phục hồi toàn diện sẽ chi phối nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.
Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) ước tính đại dịch đã khiến khoảng 75 - 80 triệu người dân châu Á rơi vào cảnh cùng cực kể từ năm 2020. Tiến trình xóa đói, cải thiện điều kiện y tế và giáo dục cũng bị chặn đứng bất chấp trước đây các hoạt động này trên toàn khu vực đã đạt được nhiều bước tiến đáng kể, dù kết quả không hẳn đồng đều giữa các nơi.
 |
“Các việc làm tăng cường đầu tư vào y tế và giáo dục, tạo ra một thị trường lao động cạnh tranh và công bằng sẽ nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính và công nghệ cho người dân. Việt Nam cần nhanh chóng nhìn nhận và giải quyết những tác động không nhỏ của COVID-19 đối với vấn đề nghèo khó và bất bình đẳng”, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam đưa ra khuyến nghị.
