Báo cáo “ Vietnam at a glance – Lấy lại hào quang chiến thắng ” được HSBC công bố mới đây đã chỉ ra rằng, kể từ khi mở cửa trở lại, động lực bên ngoài của Việt Nam mạnh mẽ với kết quả xuất khẩu lạc quan trong 4 tháng đầu năm. Ngoài ra, bất chấp gián đoạn cục bộ do đại dịch, Việt Nam tiếp tục hưởng lợi nhờ dòng vốn FDI ổn định từ các ông lớn trong ngành công nghệ, cả các tập đoàn quen thuộc lẫn nhà đầu tư mới.
Bên cạnh xuất khẩu, Việt Nam tiếp tục hưởng lợi nhờ chiến lược mở cửa diện rộng. Tháng 4 vừa qua đã chứng kiến một số lượng lớn khách du lịch trở lại Việt Nam, trong khi tiêu dùng của hộ gia đình tiếp tục phục hồi.
Trong khi đó, mặc dù giá dầu tăng, lạm phát tháng 4 vẫn ở mức 2,6% vẫn tương đối thấp. HSBC dự báo lạm phát Việt Nam sẽ tăng lên 3,7% trong năm 2022, vẫn trong ngưỡng lạm phát trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Phát triển ấn tượng nhờ mô hình tăng trưởng lấy xuất khẩu làm động lực chính
Báo cáo của HSBC cũng cho thấy, trong vòng hai thập kỷ, Việt Nam đã thực sự lột xác thành công, trở thành công xưởng sản xuất đang lên của thế giới, bất chấp dịch COVID-19 khiến động lực tăng trưởng bên ngoài của Việt Nam đã phải trải qua một giai đoạn nhiều thăng trầm.
Theo HSBC, khi rủi ro mang tên biến chủng Omicron qua đi, xuất khẩu của Việt Nam đang dần lấy lại "hào quang chiến thắng" trước đây. Sau khi ghi nhận tốc độ tăng mạnh mẽ 13% trong Quý I/2022, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tháng 4 lại tăng hơn gấp đôi lên 25% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù tăng trưởng diễn ra toàn diện trên mọi ngành hàng, gần 40% tăng trưởng là nhờ các đơn hàng điện tử tăng mạnh ở mức 33% so với cùng kỳ năm trước.
Với xuất phát điểm chỉ là một nước xuất khẩu hàng may mặc và da giày có giá trị cộng thêm thấp, qua thời gian, Việt Nam đã chứng tỏ khả năng vươn lên trong chuỗi cung ứng, trở thành một trung tâm sản xuất quan trọng trong ngành hàng công nghệ. HSBC phân tích, phần lớn thành công của ngành hàng công nghệ là nhờ khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong nhiều năm của Samsung, với giá trị đầu tư rót vào Việt Nam trong hai thập kỷ qua rơi vào khoảng 18 tỷ USD.
Hiệu ứng Samsung, Intel và dòng vốn đầu tư từ các tập đoàn công nghệ khổng lồ
Ngoài điện thoại thông minh Samsung, trong bối cảnh 70% máy tính hoàn thiện trên thế giới được sản xuất tại Trung Quốc, thị phần máy tính xách tay của Việt Nam trên thế giới cũng đang dần tăng lên, vượt mặt Malaysia để trở thành nước sản xuất chính ở khu vực ASEAN.
Trong khi đó, Việt Nam cũng vươn lên thành nước cung cấp bộ vi xử lý/điều khiển quan trọng, mặc dù sản phẩm lắp ráp tại Việt Nam thường là bộ vi xử lý giá trị thấp hơn dùng trong nhiều mặt hàng điện tử. Kết quả này được hậu thuẫn bởi khoản đầu tư trị giá 1 tỷ USD của Intel vào một cơ sở lắp ráp và kiểm định tại Việt Nam từ năm 2006.
Trong giai đoạn từ tháng 6/2009 đến tháng 12/2020, Intel đã rót thêm 475 triệu USD vào nhà máy ở Việt Nam để tăng cường sản xuất sản phẩm 5G và bộ xử lý lõi. Việc mở rộng này có thể lý giải vì sao thị phần xuất khẩu bộ xử lý của Việt Nam trên toàn cầu đã tăng gấp đôi trong vòng năm năm, đạt 6% vào năm 2020.
Điểm đáng lưu ý chính là hiệu ứng dây chuyền xảy ra khi thành công của Samsung và Intel kéo theo các tập đoàn công nghệ khổng lồ khác cũng đẩy nhanh quá trình chuyển hướng chuỗi cung ứng sang Việt Nam. Không chỉ những nhà đầu tư quen thuộc như Samsung tiếp tục rót thêm vốn đầu tư mà ba hãng lắp ráp sản phẩm Apple là Foxconn, Luxshare và Goertek đã công bố kế hoạch đầu tư lớn để gia tăng công suất và tăng cường sử dụng nhân công địa phương.
Cẩn trọng với những cơn gió ngược chiều cản trở thương mại
Mặc dù vậy, HSBC cũng bày tỏ lo ngại, những cơn gió ngược chiều cản trở thương mại đang mạnh dần lên làm dấy lên nỗi băn khoăn xuất khẩu của Việt Nam liệu có duy trì được tốc độ tăng trưởng nhanh như vậy hay không.
Bên cạnh đó, báo cáo của HSBC chỉ rõ, tiêu dùng thế giới một mặt đang dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ, nhưng mặt khác, sự gián đoạn chuỗi cung ứng ở Trung Quốc đang khiến các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam gặp ngày càng nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào phục vụ cho hoạt động xuất khẩu trong tương lai.
