Tờ Wall Street Journal dẫn nhận xét của các nhà kinh tế cho biết, các biện pháp mà Điện Kremlin đưa ra nhằm tập trung phục hồi các cá nhân và doanh nghiệp gặp khó khăn bởi lệnh trừng phạt của phương Tây.
Sau khi chiến dịch quân sự được tiến hành hôm 24/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký ban hành nhiều sắc lệnh chống khủng hoảng, lệnh tăng khẩn cấp các khoản thanh toán cho những người nghỉ hưu, nhân viên nhà nước cũng như bù đắp cho dân chúng trước tình hình lạm phát gia tăng. Ông Putin cũng yêu cầu hỗ trợ các khoản vay trợ cấp chính phủ đối với các công ty bị trừng phạt. Những động thái trên nhằm cứu cánh cho các nhà máy vốn phải ngừng hoạt động vì thiếu thiết bị nhập khẩu đầu vào như chip máy tính.
 |
Doanh thu dầu khí hàng tháng của Nga. Nguồn: Bộ Tài chính Nga / WSJ |
Ngay cả khi đối mặt với lạm phát do cuộc chiến ở Ukraine, Nga vẫn có thể chi tiêu mạnh tay để thúc đẩy kinh tế nhờ vào tỉ lệ nợ công thấp và nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng dồi dào. Trong tháng 3, chi tiêu của Nga đã tăng 37% so với cùng kỳ năm trước, một phần là do tăng chi tiêu cho quân sự. Tuy nhiên, nguồn thu từ dầu mỏ và khí đốt tính theo giá trị đồng Ruble tăng hơn gấp đôi trong cùng thời kỳ, giúp bù đắp gần như toàn bộ mức tăng chi này.
Chuyên gia kinh tế Natalia Zubarevich, làm việc tại Moscow nhận định: “Chính phủ Nga có nhiều tiền, vì họ có được nguồn thu lớn từ dầu mỏ và khí đốt – vốn có mức giá rất cao. Nga có đủ tiền để trang trải cho quốc phòng và hỗ trợ người dân”.
Giới chức Nga chưa đưa ra con số tổng cộng về tăng chi tiêu để cứu trợ kinh tế, cũng như chi tiết về việc số tiền sẽ được sử dụng như thế nào. Tháng trước, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết, các biện pháp chống khủng hoảng ban đầu sẽ tiêu tốn khoảng 2.500 tỷ Ruble (35 tỷ USD), bao gồm cả chi tiêu và giảm thuế. Hôm 27/4, ông Siluanov thông báo Quỹ Tài sản Quốc gia Nga (NWF) sẽ tái cấp vốn cho hãng hàng không Aeroflot và Tập đoàn Đường sắt Nga – hai đơn vị phải hứng chịu tổn thất lớn từ đòn trừng phạt của phương Tây.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nga Andrei Belousov cũng cho biết, chính phủ nước này có thể cung cấp khoản tín dụng trị giá khoảng 8.000 tỷ Ruble (112 tỷ USD) để hỗ trợ nền kinh tế, bao gồm các khoản vay và thế chấp có trợ giá cho doanh nghiệp. Phát biểu trước các nhà lập pháp, ông Belousov nói rằng đây là mức hỗ trợ giới hạn mà chính phủ có thể tung ra mà không gây biến động mức lạm phát.
 |
GDP của Nga qua các năm. Nguồn: Ngân hàng Thế giới (WB) / WSJ |
Điện Kremlin hy vọng những nỗ lực trên sẽ giúp xoa dịu sự suy giảm kinh tế. Mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo GDP của Nga sẽ tăng trưởng âm 11,2% trong năm 2022, mức suy giảm tồi tệ nhất kể từ sau những năm 1990.
Sau khi chiến sự nổ ra, Moscow tạm thời dừng quy tắc kỷ luật tài khóa vốn yêu cầu chính phủ trích nguồn vượt thu từ xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt sang Quỹ NWF. Điều này cho phép chính phủ huy động các quỹ trực tiếp để hỗ trợ nền kinh tế.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng cách chi tiêu của chính phủ Nga không phải là “viên đạn thần kỳ” đối với nền kinh tế. Các biện pháp kích thích tài khóa của Nga giống như đạo luật Covid-19 trị giá hàng tỷ USD của Mỹ - nhằm phục hồi kinh tế do đại dịch, hướng đến việc thúc đẩy hoạt động kinh tế thông qua cấp tiền cho người tiêu dùng để tăng chi tiêu. Nhưng vấn đề mà Nga phải đối mặt hiện nay không phải là sự suy giảm nhu cầu tiêu dùng, mà là sự thiếu hụt nguồn cung do các mặt hàng nhập khẩu ngày càng bị thắt chặt.
Ông Maxim Mironov, giáo sư tài chính tại Đại học IE Business ở Madrid (Tây Ban Nha), nhận xét: “Vấn đề của nền kinh tế Nga nằm ở chỗ không có đủ các cấu thành kinh tế. Bởi vì các vấn đề liên quan đến chuỗi cung ứng không thể khắc phục được bằng biện pháp kích thích tài khóa”.
Ông Mironov dự đoán, chính phủ Nga nhiều khả năng sẽ nhắm mục tiêu chi tiêu vào đối tượng người cao tuổi, nhân viên khu vực nhà nước.
Trong những tuần gần đây, Tổng thống Vladimir Putin kêu gọi các nhà lập pháp Nga đẩy nhanh tiến trình thông qua các quy định luật về tăng các khoản chi trả phúc lợi xã hội. Những bước đi này “nhằm hỗ trợ trực tiếp cho những nhóm công dân dễ bị tổn thương nhất, gồm những gia đình có trẻ nhỏ và người cao tuổi”, ông Putin phát biểu trên truyền hình.
Bộ trưởng Siluanov trong tuần trước cho biết, Nga sẽ không vay để bù đắp thâm hụt ngân sách năm nay. Thay vào đó, chính phủ nhiều khả năng sẽ dùng tới Quỹ NWF, quỹ dự phòng có lượng tiền mặt vào khoảng 155 tỷ USD vào đầu tháng 4/2022. Quyết định không vay cho thấy chính phủ Nga vẫn cảnh giác trước nguy cơ lạm phát, vốn đã leo lên mức cao nhất trong 7 năm trở lại đây trong tháng 3 vừa qua. Các lệnh trừng phạt cũng đóng cánh cửa vay nợ của Nga trên các thị trường nợ nước ngoài.
Bà Elina Ribakova, Phó kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế, cho biết Nga có thể sẽ thận trọng trước các biện pháp kích thích tài khóa để tránh lạm phát gia tăng. Bà cảnh báo rằng, nếu Nga in tiền để hỗ trợ thâm hụt có thể gây mất ổn định đồng Ruble và gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính.
“Nếu Nga quá mạnh tay với chi tiêu tài khóa, đó là một rủi ro rất lớn cho kinh tế”, bà nói.
