Theo AFP, khoảng 3 tuần sau khi xung đột tại Ukraine nổ ra, bà Liesye Setiana đã đã buộc phải đóng cửa cơ sở kinh doanh bim bim chuối của mình khi nguồn cung dầu ăn cạn kiệt trên khắp đất nước.
Bà Setiana thường đến siêu thị cách làng Baruharjo ở Đông Java hơn 1 tiếng để mua một mẻ dầu cọ 8 lít mỗi ngày, nhằm duy trì hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, bà đã bị từ chối vì những người bán hàng giới hạn nghiêm ngặt lượng dầu mà mỗi khách hàng có thể mua vì lo ngại tích trữ.
 |
| Chủ sở hữu một cơ sở sản xuất khoai tây chiên ở Jakarta, Indonesia. Ảnh: AFP |
Người phụ nữ 49 tuổi từng kiếm tới 52 USD/ngày từ công việc kinh doanh của mình chia sẻ: “Tôi đang rất tức giận. Tôi đã nói với các nhân viên rằng tôi thực sự cần dầu ăn cho mục đích cá nhân, không phải để tích trữ".
"Tại sao chúng ta lại thiếu dầu ăn khi Indonesia là nước sản xuất dầu cọ hàng đầu thế giới?”, bà thắc mắc.
Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine - hai nhà sản xuất hạt hướng dương và ngũ cốc lớn - nổ ra đã khiến thị trường toàn cầu bị ảnh hưởng. Nhiều nhà sản xuất nội địa Indonesia đã vội vã xuất khẩu nhằm thu lợi từ việc tỷ giá tăng cao. Do đó, chính phủ nước này đã áp lệnh cấm xuất khẩu dầu ăn vào cuối tháng 4 và vừa dỡ bỏ vào tháng 5.
Cuộc chiến giành dầu ăn của bà Setiana chỉ là một lát cắt trong cuộc khủng hoảng dầu ăn ở Indonesia. Trên khắp quốc đảo Đông Nam Á này như Java hay Borneo, người dân phải xếp hàng dài nhiều giờ đồng hồ với những can rỗng trên tay để mua được dầu ăn.
Theo truyền thông địa phương, đã có 2 người đã chết hồi tháng 3 vì kiệt sức khi phải chờ đợi quá lâu dưới cái nắng gay gắt để mua dầu ăn với giá 20.100 Rupiah (1,38 USD)/lít. Trong đó, 1 người đã phải xếp hàng tại 3 siêu thị khác nhau.
 |
Người dân xếp hàng mua dầu ăn do chính quyền địa phương ở Surabaya, Indonesia, 18/2. Ảnh: AFP |
Indonesia là nhà sản xuất khoảng 60% nguồn dầu cọ toàn cầu, với 1/3 tiêu thụ cho nội địa. Ấn Độ, Trung Quốc, Liên minh châu Âu và Pakistan là một trong những khách hàng xuất khẩu chính của quốc gia này. Việc siết chặt nguồn cung dầu ăn trong nước đã buộc chính phủ Indonesia phải áp đặt lệnh cấm xuất khẩu - hiện đã được dỡ bỏ vào tháng trước, để hạ nhiệt giá và giảm nguồn cung trong nước.
Tuy nhiên, vào cuối tháng 5, giá dầu ăn trong nước vẫn dao động ở mức trung bình khoảng 18.300 Rupiah (1,26 USD)/lít, cao hơn mục tiêu của chính phủ là 14.000 Rupiah (0,98 USD)/lít.
Giá dầu ăn tăng đột biến khiến nhiều người Indonesia phải đưa ra quyết định khó khăn. Ông Sutaryo, điều hành một công ty kinh doanh đồ ăn nhanh ở Nam Jakarta, cho biết ông buộc phải tăng giá và sa thải 4 nhân viên để duy trì hoạt động. “Sau khi giá dầu ăn tăng vọt, chúng tôi phải tính toán chi phí sản xuất thông minh hơn. Các khách hàng của tôi không còn lựa chọn nào ngoài việc chấp nhận tăng giá”, ông nói.
Trong khi đó, nguồn cung dầu ăn vẫn chưa phục hồi khiến sản lượng tại nhà máy của ông Sutaryo đã giảm từ 300 xuống 100 kg/ngày. Doanh thu cũng giảm từ mức 15 triệu Rupiah (1030 USD)/ngày trước đại dịch xuống còn 6 triệu Rupiah (412 USD)/ngày.
Trong khi đó, ông Mohammad Faisal, Giám đốc điều hành Trung tâm Cải cách Kinh tế (CORE Indonesia), cho biết giá dầu ăn vốn đã tăng vào năm 2021. Tuy nhiên, những tác động của xung đột tại Ukraine đã khiến giá của mặt hàng này tăng lên mức cao kỷ lục.
Ông cho biết, chính phủ nước này đang cố gắng đảm bảo nguồn cung trong nước để khắc phục tình trạng khan hiếm hiện nay. Tuy nhiên, ngay cả khi giá dầu ăn giảm đối với các khu vực thị trấn và thành phố, thì chúng vẫn sẽ ở mức cao đối với những người sống ở vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa như bà Setiana.
"Những người có thu nhập thấp hơn sẽ phải chịu tác động đáng kể. Vì không chỉ có giá dầu ăn, giá cả của các mặt hàng khác cũng tăng lên”, ông Faisal nói.
Trong bối cảnh giá cả trong nước khó có thể giảm, ngoài việc thu nhập bị giảm sút và chồng bị mất việc, bà Setiana đang đối mặt với những mối lo khác như không đủ khả năng để trang trải học phí cho các con. “Nếu giá các mặt hàng thiết yếu tăng, chúng tôi còn rất ít tiền để chi trả các khoản khác”, bà chia sẻ.
