Theo khung giá ban hành ngày 7/1, giá điện mặt trời mặt đất là 1.184đ/kWh, thấp hơn 29,5% so với mức giá FIT đạt. Giá điện gió trên bờ và ngoài khơi cũng thấp hơn khoảng 21%, lần lượt là 1.587đ/kWh và 1.816đ/kWh.
Theo thống kê của VNDirect, khung giá mới sẽ áp dụng cho khoảng 16 dự án điện mặt trời và 62 dự điện gió trong diện chuyển tiếp, tức là những dự án đã tiến hành đầu tư, triển khai nhưng chưa kịp hoàn thành trước hạn giá FIT (đối với điện mặt trời là từ 01/01/2021, đối với điện gió là từ 01/11/2021). Đây được xem là tín hiệu “giải cứu” đầu tiên cho một số doanh nghiệp phát triển năng lượng tái tạo có dự án đã bị đình trệ một khoảng thời gian dài sau khi giá FIT hết hạn.
Đối với điện mặt trời, theo rà soát thống kê trong Quy hoạch điện 8, có 2.428,42MW đã được chấp thuận nhà đầu tư, trong đó có 5 dự án/phần dự án tổng công suất 452,62MW đã xây lắp xong nhưng chưa được nối lưới bao gồm Điện mặt trời Phù Mỹ 2 (BCG); Phần công suất 170MW Trung Nam Thuận Nam (Trung Nam Group); Điện mặt trời Thiên Tân 1.2 và phần dự án Điện mặt trời Thiên Tân 1.3 và 1.4 (T&T Group).
Ngoài ra còn có 11 dự án tổng công suất 426MW đã ký hợp đồng mua sắm thiết bị, trong đó nổi bật có Đức Huệ 2 (GEG) và Phước Thái 2, 3 (EVN), Krong Pa 2 (BCG). Theo chủ trương rất rõ ràng từ Chính phủ là sẽ không tiếp tục phát triển thêm dự án điện mặt trời từ nay cho đến 2030 thì đây là những dự án chuyển tiếp nổi bật (tổng cộng 726MW) sẽ có thể được hoàn thành và đóng điện theo khung giá chuyển tiếp.
Đối với điện gió, theo thống kê từ EVN, có 62 nhà máy điện gió đã không về đích trong cuộc đua giá FIT tháng 11/2021 với tổng công suất khoảng 3.479MW. Một số dự án nổi bật của các doanh nghiệp niêm yết là Tân Phú Đông 1 (100MW – GEG), VPL Bến Tre 2 (30MW – GEG), Điện gió Trà Vinh GĐ1 (80MW – BCG), Điện gió Khai Long GĐ1 (100MW – BCG).
VNDirect cho rằng khung giá mới ban hành có thể phần nào làm thất vọng nhiều nhà đầu tư năng lượng tái tạo, bởi những lý do sau:
Việc ban hành khung giá bằng VND thay vì bằng USD không phản ánh yếu tố trượt giá.
Hiện tại khung giá mới cho điện mặt trời (1.184đ/kWh) đang dựa trên phương án tính toán thứ 4 của EVN, tính toán theo thông số đầu vào của 2 nhà máy điện mặt trời – Phước Thái 2, 3. Trong khi các phương án 1,2,3 tính toán theo giá trị trung bình của 106 dự án điện mặt trời khác và đưa ra mức giá vào khoảng 1.400-1.500đ/kWh.
Không phải dự án chuyển tiếp nào cũng sẽ ghi nhận được hiệu quả sinh lời với khung giá này.
Tiến hành chạy mô hình định giá và đánh giá hiệu quả tỷ suất sinh lời nội tại (IRR) của các dự án dựa theo giả định của một dự án năng lượng tái tạo tiêu chuẩn (công suất 50MW), VNDirect cho rằng mức giá mới sẽ làm giảm đáng kể IRR của các dự án điện năng lượng tái tạo chuyển tiếp.
Cụ thể, IRR của các dự án điện mặt trời mặt đất chỉ đạt 5,1%. Trong khi đó, IRR của điện gió trên bờ và gần bờ sẽ giảm xuống lần lượt là 8,0% và 7,9% từ mức hơn 12% theo giá FIT cũ.
 |
| Mô hình đánh giá hiệu quả của một nhà máy điện năng lượng tái tạo tiêu chuẩn. |
Về cơ cấu chi phí đầu tư dự án, chi phí mua sắm thiết bị vật tư (Capex) vẫn đang chiếm khoảng 70-75% tổng gói thầu. Theo sau là chi phí xây dựng khoảng 20-25% và còn lại là các chi phí liên quan đến tư vấn, quản lý dự án. Ngoài ra, chi phí vốn của dự án cũng đóng vai trò quan trọng đến hiệu quả đầu tư.
Hiện tại, với giả định lãi vay 11% và suất đầu tư vào khoảng 1,6 triệu USD/MW, IRR của dự án điện gió sẽ duy trì ở mức khoảng 8%, đây là mức khá thấp khi so với mức IRR theo giá FIT cũ vào khoảng 12%. “Sẽ không còn là phần quà chia đều cho mọi nhà, khung giá mới đòi hỏi doanh nghiệp phải chứng minh về năng lực triển khai và vận hành dự án”, VNDirect nhận định.
Doanh nghiệp nào triển vọng?
Theo công ty chứng khoán, chính sách giá năng lượng chuyển tiếp sẽ là tiền đề để Bộ Công thương tiếp tục đưa ra những hướng đi tiếp theo cho các dự án phát triển mới dựa trên khung giá này. Đây sẽ là cơ sở để Bộ Công thương đánh giá cũng như điều chỉnh khung giá mới hợp lý hơn.
Với những cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong COP26 cũng như những điều chỉnh đáng kể trong dự thảo Quy hoạch định 8 (nâng cao tỷ trọng công suất điện năng lượng tái tạo), các nhà đầu tư vẫn kỳ vọng vào một chính sách giá đủ hấp dẫn nhưng vẫn mang tính cạnh tranh, thu hút doanh nghiệp có đầy đủ năng lực tham gia vào lĩnh vực này.
 |
Cơ cấu mảng kinh doanh và thị phần của các doanh nghiệp điện năng lượng tái tạo. |
Cho rằng các doanh nghiệp có khả năng cải thiện chi phí phát triển, vận hành, cũng như có năng lực huy động nguồn vốn rẻ sẽ nắm ưu thế trong giai đoạn này, VNDirect đánh giá PC1 là doanh nghiệp hưởng lợi đầu tiên khi tham gia vào lĩnh lực xây lắp, đặc biệt là EPC điện gió và xây lắp đường dây, trạm biến áp.
Công ty chứng khoán cũng điểm tên một số những nhà phát triển năng lượng nổi bật đang niêm yết bao gồm BCG, GEG sẽ có thể tăng trưởng công suất khi sở hữu các dự án điện năng lượng tái tạo chuyển tiếp. Ngoài ra, Trung Nam và T&T Group (chưa niêm yết) cũng là những doanh nghiệp được hưởng lợi khi các dự án đã hoàn thành nhưng trễ FIT sẽ được hòa lưới điện.
