Kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hôm 24/2, các nước phương Tây gồm Mỹ, EU cùng một số đồng minh thân thiết tại châu Á là Hàn Quốc và Nhật Bản đã áp đặt hàng loạt các biện pháp trừng phạt lên nền kinh tế nước này.
Các lệnh cấm vận kết hợp với việc gián đoạn sản xuất tại Ukraine đã gây ra những lo ngại nghiêm trọng về an ninh lương thực toàn cầu do Nga và Ukraine chiếm tới 1/3 lượng xuất khẩu lúa mỳ của thế giới.
Các lo ngại này lại càng nghiêm trọng hơn khi Nga và nước đồng minh thân thiết Belarus chiếm một phần quan trọng trong thị trường xuất khẩu phân bón. Giá phân bón vốn đã tăng mạnh trong suốt năm 2021 và có nguy cơ sẽ còn tăng nữa nếu nguồn cung từ 2 quốc gia này bị gián đoạn. Điều này đã buộc nhiều nông dân tại các quốc gia xuất khẩu lương thực lớn cắt giảm lượng sử dụng, từ đó gián tiếp ảnh hưởng tới nguồn cung lương thực trong dài hạn.
Trong bối cảnh nguồn cung lúa mỳ thắt chặt, lượng xuất khẩu gạo của Thái Lan trong 2 tháng đầu năm 2022 đã tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái lên 1,1 triệu tấn. Theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, mục tiêu xuất khẩu năm nay của quốc gia này do đó có thể nâng lên 8 triệu tấn từ mục tiêu cũ 7 triệu tấn.
Ông Charoen Laothamatas, Chủ tịch hiệp hội giải thích nguyên nhân cho hiện tượng này vì người mua đang lo sợ cuộc chiến kéo dài. Cụ thể, nhiều người đang cố gắng đảm bảo nguồn cung gạo do lo ngại giá lương thực sẽ còn tăng cao hơn nữa nếu căng thẳng không chấm dứt.
 |
Các loại gạo được bày bán ngoài chợ Thái Lan. Ảnh: AFP |
Các thương nhân Thái Lan cũng xác nhận điều tương tự khi cho biết hàng loạt các nhà nhập khẩu lương thực châu Âu đều đang gấp rút ký kết các giao dịch mua gạo của Thái Lan. Tuy gạo không phải sự thay thế hoàn hảo cho lúa mỳ, nhiều người cho rằng nó có thể tạm thời đem tới đảm bảo an ninh lương thực trong thời kỳ địa chính trị bất ổn. Ông Chookiat Ophaswongse, chủ tịch danh dự của tập đoàn gạo Thái Lan chia sẻ số lượng đơn hàng từ một số quốc gia châu Âu và Trung Đông, nơi nhiều người châu Á sinh sống cũng đang tăng lên.
Trong tháng 1 và tháng 2 vừa qua, Iraq đã nhập khẩu 130.000 tấn gạo từ Thái Lan, trong khi một khách hàng lớn khác là Trung Quốc cũng đã nhập khoảng 165.000 tấn gạo Thái Lan trong 2 tháng đầu năm 2022, so với mức dưới 72.000 tấn cùng kỳ năm 2021.
Ngoài các yếu tố trên, giá trị đồng baht yếu hơn cũng đang kích thích nhu cầu gạo Thái Lan lên cao, khi đồng tiền của nước này giảm 5% trong tháng 4 xuống dưới 33,6 baht/USD. Với đồng baht yếu hơn, các nhà xuất khẩu có thể bán gạo với giá thấp hơn tính theo đồng USD. Do đó, Thái Lan có thể sẽ có một năm xuất khẩu đáng mong đợi khi vụ lúa năm nay dự kiến bội thu khoảng 33 triệu tấn thóc và 23 triệu tấn gạo xay.
