Nikkei Asia: Hành trình tạo dựng ‘đài quan sát châu Á’ mang tầm toàn cầu

Từ một ấn phẩm về kinh tế ít tiếng vang của Nhật Bản, Nikkei Asia dần vươn lên trở thành một nguồn nội dung tham chiếu được đánh giá mang tính chiến lược về khu vực châu Á nói chung cho giới hoạch định chính sách toàn cầu.

Câu chuyện về Nikkei Asia bắt đầu vào ngày 2/12/1876, số đầu tiên của Chugai Bukka Shimpo (Thời báo Giá cả Trong nước và Ngoại quốc) – tờ báo tiền thân của Nikkei Asia – chính thức ra đời. Người đứng đằng sau sáng kiến ấy là ông Takashi Masuda, Chủ tịch đầu tiên của Mitsui & Co. Ông Masuda không chỉ là người sáng lập, mà còn trực tiếp đảm nhiệm vai trò biên tập và viết bài cho tờ báo này.

Việc chủ tịch đương nhiệm của một công ty thương mại tự mình sáng lập một tờ báo và trực tiếp tham gia viết bài là điều chưa từng có tiền lệ trong xã hội Nhật Bản cuối thế kỷ XIX. Khi ấy, báo chí Nhật Bản chủ yếu chia làm hai loại: hoặc là các nhật báo lớn thiên về chính trị, hoặc là các tờ phục vụ đời sống thị dân. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của một tờ báo chuyên về kinh doanh như Chugai Bukka Shimpo là một bước đi hết sức táo bạo.

“Chúng ta đã mở cửa giao thương với thế giới, nhưng giá cả trong nước lại biến động từng ngày bởi luồng hàng hóa và các biến cố toàn cầu. Thiếu thông tin, chúng ta đánh mất lợi thế và để người nước ngoài nắm phần lợi nhuận,” Nikkei Asia dẫn phát biểu của Chủ tịch Takashi Masuda vào năm 1876 được công bố trên trang chủ của Mitsui & Co về lý do sản xuất tờ Chugai Bukka Shimpo.

Quãng thời gian sau đó, cùng với sự biến động của xã hội Nhật Bản cũng như toàn cầu, Chugai Bukka Shimpo trải qua hàng loạt lần sát nhập, đổi tên. Đến năm 1946, cái tên “Nihon Keizai” (Kinh tế Nhật Bản) – viết tắt là “Nikkei” được lựa chọn.

Nikkei có hơn 145 năm lịch sử nhưng ý tưởng về việc đưa tin bằng tiếng Anh chỉ thực sự phát triển vào cuối tháng 7/2011. Thời điểm đó, Nhật Bản “quay cuồng” với vụ tai nạn hạt nhân Fukushima và thảm họa kép động đất - sóng thần. Bản thân Nikkei cũng đối diện với những lo ngại về tương lai của công ty.

“Việc bán nội dung tiếng Nhật của Nikkei ở nước ngoài rất khó khăn. Nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ, công ty sẽ phải chịu số phận thu hẹp vĩnh viễn trong thị trường nội địa vốn đang thu hẹp. Chúng ta không thể tồn tại như thế này,” Chủ tịch của Nikkei khi ấy, ông Tsuneo Kita, bày tỏ.

Và ông đã đưa ra một chiến lược mới là Nikkei sẽ sản xuất nội dung bằng tiếng Anh với những bài viết chất lượng từ góc nhìn châu Á. Chiến lược này được đưa ra trong bối cảnh trọng tâm kinh tế toàn cầu dần xoay trục từ Tây sang Đông, với những “ngôi sao đang lên” là Trung Quốc và Ấn Độ.

Ra mắt thông qua một ứng dụng cho iPad vào ngày 7/12/2011, Nikkei Asia ban đầu có tên là The Nikkei Asian Review, đóng vai trò tiên phong trong chiến lược kinh doanh “Toàn cầu và Kỹ thuật số" của Nikkei.

Thực tế, Nikkei Asian Review là một nỗ lực mạo hiểm. Trên thị trường lúc đó, những 'cây đại thụ' của làng báo kinh tế thế giới như The Economist, Financial Times, Wall Street Journal Asia vẫn chiếm lĩnh niềm tin của giới đầu tư và hoạch định chính sách quốc tế khi nói về châu Á. Nikkei hiểu rằng, nếu chỉ đơn thuần dịch lại tin Nhật Bản hay các số liệu kinh tế, họ sẽ không bao giờ tạo được chỗ đứng trong thế giới truyền thông toàn cầu.

Đó cũng chính là lúc Nikkei đưa ra một quyết định khiến toàn cầu ngỡ ngàng – mua lại chính Financial Times!

Ngày 23/7/2015, Nikkei khiến giới truyền thông chấn động khi công bố thương vụ mua lại Tập đoàn Financial Times (FT Group) từ Pearson với giá khoảng 1,3 tỷ USD. Thương vụ này bao gồm tờ báo Financial Times, trang web FT.com và các ấn phẩm liên quan gồm The Banker và Investors Chronicle.

Tuy nhiên, thỏa thuận không bao gồm 50% cổ phần của Pearson trong The Economist Group và trụ sở của Financial Times tại London. Dù vậy, đây vẫn là thương vụ lớn nhất trong lịch sử Nikkei, đồng thời là thương vụ mua lại công ty nước ngoài lớn nhất từ trước đến nay của một tập đoàn truyền thông Nhật Bản.

Có nhiều lý do khiến Nikkei lựa chọn Financial Times.

Với phương châm “Không sợ hãi, không thiên vị” (Without fear and without favour), FT đã xây dựng được lòng tin sâu rộng từ giới lãnh đạo doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia tài chính. Tinh thần ấy hoàn toàn tương đồng với triết lý “Công bằng và khách quan” của Nikkei.

Bên cạnh đó, Financial Times là một trong những cơ quan báo chí đầu tiên trên thế giới triển khai mô hình “metered paywall” – cho phép độc giả truy cập miễn phí một số bài viết nhất định, sau đó yêu cầu trả phí nếu muốn đọc thêm. Đây là bước đi mang tính đột phá, đặt nền móng cho mô hình thu phí nội dung số bền vững sau này của Nikkei với quyết tâm xóa bỏ quan niệm “nội dung trên Internet phải miễn phí” – một “luật bất thành văn” của kỷ nguyên trực tuyến.

Từ năm 2016 trở đi, dưới ảnh hưởng của Financial Times, Nikkei Asian Review bắt đầu thay đổi: từ hình thức, phong cách viết, cho đến cách tiếp cận chủ đề. Không còn quá nặng dữ liệu hay bị bó hẹp trong lối đưa tin thuần kinh tế, tờ báo bắt đầu đầu tư nhiều hơn vào điều tra, phân tích chính sách, và kể chuyện kinh doanh với bối cảnh chính trị – xã hội rộng lớn. Các bài viết mang dấu ấn cá nhân, nguồn tin độc quyền và sự hiện diện tại hiện trường ngày càng nhiều hơn.

Đến năm 2020, Nikkei quyết định đổi tên Nikkei Asian Review thành Nikkei Asia. Đây không chỉ là thay đổi thương hiệu, mà là tuyên bố dứt khoát: tờ báo không còn là “phiên bản tiếng Anh của Nikkei Nhật Bản”, mà là một sản phẩm báo chí toàn cầu, do người châu Á viết, hướng tới độc giả toàn cầu.

Cùng thời điểm đó, Nikkei Asia đầu tư mở rộng văn phòng tại Singapore, Bangkok, Jakarta và Delhi, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các cây viết độc lập, chuyên gia học thuật và cựu phóng viên các hãng thông tấn lớn. Chiến lược “nội dung gắn với nhu cầu đọc ở xa” được triển khai: viết cho độc giả ở Washington, London, Brussels, nhưng bằng ngôn ngữ của người trong cuộc ở Jakarta, Yangon hay Manila.

Bên cạnh việc tạo ra những nội dung chuyên sâu, đặc sắc về những câu chuyện thời sự, Nikkei Asia cũng xác định những nhóm đối tượng tiềm năng để tiếp cận, không ngừng mở rộng tệp khách hàng.

Về cấp độ quốc gia, tờ báo này xác định 6 quốc gia đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch tiếp cận các đối tác lớn, với hợp đồng có từ 300 đến 1.000 người đăng ký trở lên, bao gồm Malaysia, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Australia và New Zealand - những quốc gia đang nổi lên với tốc độ tăng trưởng kinh tế đáng kinh ngạc và tiềm năng phát triển vô cùng hứa hẹn.

Về cấp độ ngành và lĩnh vực, Nikkei Asia tiếp cận và tạo dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với một lượng lớn độc giả trong khu vực, từ các doanh nghiệp đa quốc gia đến các cá nhân và nhà đầu tư. Đối tượng chính mà Nikkei Asia hướng đến là những độc giả tiềm năng, những người quan tâm đến các vấn đề chính trị và sự thay đổi của kinh tế toàn cầu, bao gồm cả chuỗi cung ứng và ngành công nghệ.

Nikkei Asia không chỉ nhắm đến các tập đoàn lớn, mà còn hướng đến các đối tượng trong lĩnh vực tài chính bao gồm ngân hàng, tổ chức tài chính và quỹ đầu tư; các cơ quan chính phủ có liên quan, đầu tư, thương mại, thậm chí là cả giới học thuật, đặc biệt là các trường đại học chuyên về kinh doanh, nghiên cứu quan hệ quốc tế.