Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng chia sẻ với Mekong ASEAN trong cuộc trò chuyện nhân dịp đầu Xuân Ất Tỵ 2025, khi nhìn lại một chặng đường phát triển để rút ra bài học kinh nghiệm trong công tác tham mưu; để sẵn sàng tâm thế cho những trọng trách mới, tầm nhìn và tư duy phát triển mới; tiên phong mở đường và đồng hành cùng đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Mekong ASEAN: Xin Bộ trưởng có thể chia sẻ một số định hướng lớn về phát triển kinh tế trong xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026-2030 gắn với lộ trình tiến tới hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Báo cáo Kinh tế - Xã hội là một văn kiện quan trọng của Đại hội XIV đang được xây dựng, hoàn thiện để xác định các phương hướng, nhiệm vụ chủ yếu về phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026-2030. Trong đó, các định hướng về phát triển kinh tế có vai trò hết sức quan trọng, xoay quanh mục tiêu đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhằm tạo tiền đề đạt được mục tiêu tổng quát là đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra. Các định hướng chính phát triển kinh tế cho giai đoạn tới như sau:

Thứ nhất, tập trung hoàn thiện thể chế phát triển, nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó hoàn thiện thể chế chính trị bảo đảm tính vượt trước, dẫn đường, đáp ứng nhu cầu phát triển khách quan và hội nhập của đất nước; hoàn thiện thể chế kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững.

Có cơ chế, chính sách đột phá để huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trong đó lấy nguồn lực Nhà nước khơi dậy, dẫn dắt nguồn lực xã hội. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để, phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn giữa trung ương và địa phương với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; trung ương tập trung hoàn thiện thể chế, giữ vai trò kiến tạo phát triển, tăng cường kiểm tra, giám sát.

Thứ hai, phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thứ ba, tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện, hiệu quả giáo dục, đào tạo, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho những ngành, lĩnh vực ưu tiên, mới nổi. Phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, hội nhập.

Đào tạo nhân lực chất lượng cao theo chuẩn quốc tế đáp ứng nhu cầu của thị trường, nhất là những ngành, lĩnh vực ưu tiên, mới nổi như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, chip bán dẫn, xây dựng, vận hành đường sắt cao tốc...

Thứ tư, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế; tăng trưởng nhanh, bền vững trên cơ sở ổn định kinh tế vĩ mô.

Tiếp tục cơ cấu lại 3 lĩnh vực trọng tâm, bao gồm nâng cao hiệu quả đầu tư, nhất là đầu tư công; phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp Nhà nước; và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng.

Tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô và tăng cường huy động nguồn lực cho phát triển bằng phối hợp đồng bộ, hài hòa chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao.

Thứ năm, phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, khai thác hiệu quả không gian phát triển mới, lấy đô thị làm động lực phát triển vùng và đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới. Trong đó hình thành các tuyến cao tốc kết nối liên vùng, kết nối các cảng biển cửa ngõ quốc tế, cảng hàng không quốc tế, các cửa khẩu quốc tế có nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa lớn.

Phát triển hạ tầng năng lượng đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế cao, bảo đảm an ninh năng lượng; đa dạng hoá các loại hình nguồn điện, giá thành phù hợp. Phát triển hạ tầng thủy lợi theo hướng đa mục tiêu, bảo đảm an ninh nguồn nước; nâng cấp và xây dựng hạ tầng phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phát triển hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, nhất là tại các đô thị lớn. Tạo đột phá trong phát triển hạ tầng thông tin và truyền thông, nhất là hạ tầng số. Phát triển đồng bộ, hiện đại hạ tầng văn hóa, xã hội đáp ứng nhu cầu thụ hưởng các dịch vụ xã hội, văn hóa của các tầng lớp nhân dân với yêu cầu ngày càng cao.

Đồng thời, thúc đẩy liên kết vùng, trong đó tăng cường liên kết, hợp tác phát triển kinh tế vùng; phát huy tối đa lợi thế quốc gia, lợi thế của từng vùng và từng địa phương; phát triển có trọng tâm, trọng điểm, sớm hình thành và phát huy hiệu quả các hành lang, vành đai kinh tế, vùng động lực, cực tăng trưởng để mở rộng không gian phát triển mới.

Phát triển kinh tế biển, hành lang giao thông đường bộ ven biển, chuỗi đô thị ven biển và hoàn thiện kết cấu hạ tầng làm cơ sở phát triển các hoạt động kinh tế biển. Tăng cường xây dựng kết cấu hạ tầng cho một số đảo trọng điểm, có dân cư sinh sống.

Mekong ASEAN: Thưa Bộ trưởng, trong năm qua, những chính sách thúc đẩy đầu tư, thu hút nguồn lực, đặc biệt là trong các lĩnh vực mới đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất và cũng đã bước đầu có kết quả. Xin Bộ trưởng đánh giá về những quyết sách trong năm qua, để Việt Nam chuẩn bị hành trang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2024, bất chấp những khó khăn, Việt Nam vẫn có sự tăng trưởng khá ấn tượng, ước tính trên 7%, cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế, tạo nền tảng cho kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển vươn mình của dân tộc.

Theo tôi, kết quả của năm 2024 càng có ý nghĩa khi đây là năm bản lề của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025, chúng ta đã vượt qua bối cảnh biến động, khó khăn, thách thức cả ở bên trong và bên ngoài, tiếp tục đạt mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp về chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước, tiếp tục tiên phong trong thực hiện các nhiệm vụ khó khăn, chưa có tiền lệ nhằm cải cách, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, đồng thời chủ động đề xuất giải pháp mới, có tính đột phá, kiến tạo phát triển cho đất nước.

Trong xây dựng thể chế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trực tiếp tham mưu xây dựng Luật Đầu tư công (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 4 luật gồm: Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) và Luật Đấu thầu.

Đây là các luật được thiết kế theo quan điểm xóa bỏ tư duy “quản được đến đâu thì mở đến đó”, “không quản được thì cấm”, xóa bỏ cơ chế “xin - cho”; chuyển đổi phương thức từ “quản lý” sang “quản lý cho kiến tạo phát triển”, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”; thực hiện mạnh mẽ phân cấp, phân quyền triệt để theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Đối với đầu tư phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì, tham mưu giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phương án huy động và phân bổ, sử dụng nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm. Tập trung vốn cho các dự án quan trọng quốc gia, chương trình, dự án trọng điểm như các dự án kết cấu hạ tầng quan trọng, tạo ra sức lan tỏa và động lực phát triển kinh tế xã hội, hình thành vốn mồi, dẫn dẫn dắt, huy động các nguồn lực xã hội cho phát triển.

Trong lĩnh vực phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn coi “thành công của doanh nhân, doanh nghiệp cũng là thành công của đất nước”, quan tâm, đồng hành cùng doanh nghiệp một cách thực chất.

Đối với tham mưu cơ chế, chính sách phát triển kinh tế cho các địa phương và vùng lãnh thổ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục làm tốt vai trò là cơ quan thường trực của các hội đồng điều phối vùng; tham mưu các chính sách liên kết vùng tạo ra sức mạnh tổng hợp. Tập trung hoàn thiện kết nối hạ tầng chiến lược, kết nối đào tạo nguồn nhân lực, phối hợp trong xây dựng, hoàn thiện thể chế, đề xuất cơ chế chính sách ưu đãi phù hợp nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế của từng vùng và từng địa phương.

Mekong ASEAN: Những định hướng lớn và giải pháp nào sẽ được triển khai mạnh mẽ hơn nữa trong năm tới – năm cuối để thực hiện kế hoạch 5 năm (2021-2025), thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2025 là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025; để góp phần tạo dựng một nền tảng tốt cho kỷ nguyên mới phát triển của đất nước, các định hướng và giải pháp sẽ mang tính hành động lớn hơn, thực hiện quyết liệt và triệt để hơn.

Nhiệm vụ trọng tâm, theo tôi, vẫn sẽ là đẩy mạnh hơn nữa triển khai thực hiện đột phá về thể chế phát triển, trong đó tập trung rà soát, xử lý dứt điểm những mâu thuẫn, chồng chéo giữa các thể chế nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc, bất cập, chồng chéo, mâu thuẫn về thể chế không còn phù hợp thực tiễn. Đây cũng là một trong những giải pháp quan trọng góp phần nâng cao chất lượng môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam.

Bên cạnh đó, đề xuất nghiên cứu xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá để huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước, trong đó lấy nguồn lực Nhà nước khơi dậy, dẫn dắt nguồn lực xã hội. Đặc biệt, đẩy nhanh xây dựng và hoàn thiện thể chế thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển các mô hình kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, trung tâm tài chính quốc tế, khu vực, khu thương mại tự do,…

Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất mở rộng quyền tự quyết cho các địa phương có nguồn thu lớn trong huy động và sử dụng nguồn lực. Tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền triệt để, phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn giữa trung ương và địa phương. Kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế địa phương và kinh tế vùng trên cơ sở phát huy hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, địa phương.

Cuối cùng, huy động nguồn đầu tư và cơ chế chính sách để hoàn thành dứt điểm các mục tiêu trong phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại như đến năm 2025, hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc; cơ bản hoàn thành đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông; triển khai xây dựng tuyến vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội, vành đai 3 TP HCM, và đưa vào hoạt động một số tuyến đường sắt đô thị tại hai đô thị này.

Yêu cầu tăng trưởng và phát triển lớn đặt ra, trong khi nền kinh tế phải tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn từ bên ngoài. Đồng thời, cũng là năm có những thay đổi lớn trong tổ chức, sắp xếp bộ máy của các Bộ, cơ quan và địa phương.

Năm 2025 cũng là năm ngành kế hoạch, đầu tư và thống kê bước sang năm thứ 80 kỷ niệm ngày thành lập và phát triển, tôi kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành kế hoạch và đầu tư tiếp tục kế thừa, phát huy hơn nữa truyền thống quý báu của ngành, thực hiện nghiêm, hiệu quả công tác sắp xếp tổ chức, bộ máy, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, chỉ đạo của Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò là cơ quan thường trực Tổ Biên tập của Tiểu ban Kinh tế - Xã hội phục vụ Đại hội XIV của Đảng. Làm tốt công tác nghiên cứu, tham mưu định hướng, giải pháp phát triển đất nước, xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 – 2030 để đưa đất nước tự tin bước vào giai kỷ nguyên phát triển mới và tạo đà cho giai đoạn tăng trưởng cao đến năm 2045.

Theo dõi sát, nắm chắc tình hình thế giới, trong nước, nâng cao năng lực phân tích, dự báo để tham mưu các giải pháp, chính sách chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội năm 2025. Mục tiêu là quyết tâm đạt được tốc độ tăng trưởng năm 2025 khoảng 8% gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Song song đó, tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành, lĩnh vực, mô hình kinh tế mới về kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, sản xuất chip, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo…

Triển khai quyết liệt, hiệu quả các đề án xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM, trung tâm tài chính khu vực tại Đà Nẵng, khu thương mại tự do tại một số địa phương theo Nghị quyết của Quốc hội.

Tiếp tục tham mưu, đề xuất các giải pháp về huy động nguồn lực cho tăng trưởng và phát triển. Trong đó, tập trung tham mưu chỉ đạo, đôn đốc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt khoảng 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Tăng cường đối thoại kinh tế với các nước đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện, các doanh nghiệp công nghệ lớn để thu hút các dự án FDI lớn, công nghệ cao, tạo bứt phá trong phát triển các ngành, lĩnh vực ưu tiên, mới nổi tại Việt Nam.

Phát huy hiệu quả là cơ quan thường trực Ban chỉ đạo về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án, nhằm giải phóng nguồn lực đang bị tồn đọng kéo dài cho doanh nghiệp, đóng góp ngay cho tăng trưởng, thu NSNN, tạo việc làm… năm 2025.

Mekong ASEAN: Xin cảm ơn những chia sẻ của Bộ trưởng!