Mekong ASEAN: Với vai trò tân Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam, ông đánh giá như thế nào về môi trường đầu tư tại Việt Nam?

Ông Bruno Jaspaert: Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu (Eurocharm) đã có mặt tại Việt Nam 26 năm với tư cách là một tổ chức phi lợi nhuận, hoạt động vì quyền lợi của các nhà đầu tư châu Âu.

Về môi trường đầu tư tại Việt Nam, khoảng 25% các thành viên Eurocham gửi thông tin phản hồi cho hiệp hội hàng quý và một số nhà đầu tư đánh giá môi trường đầu tư đang được cải thiện tích cực hơn nhưng một số ý kiến cũng đánh giá chưa thay đổi tích cực như mong đợi.

Tất nhiên Việt Nam đang có nhiều chính sách đúng đắn như ưu đãi về thuế, hỗ trợ các nhà đầu tư lớn, thuyết phục các nhà đầu tư nhỏ hơn đầu tư vào các khu công nghiệp, đào tạo nhân lực.

Với vai trò là nhà đầu tư nước ngoài đã hiện diện ở Việt Nam trong 27 năm qua, đánh giá của tôi về môi trường đầu tư của Việt Nam tích cực hơn so với các thành viên khác của Eurocham.

Hiện nay, diện tích đất cho đầu tư tại Việt Nam mặc dù không còn nhiều nhưng vẫn còn dư địa, trong khi đó giá năng lượng của Việt Nam đang rất rẻ (rẻ hơn 25% so Trung Quốc).

Điểm mạnh của Việt Nam chính là nguồn nhân lực dồi dào với mức chi phí phù hợp, tuy nhiên kỹ năng làm việc vẫn cần phải được cải thiện. Đây là một thách thức với các nhà đầu tư, một số doanh nghiệp sẽ tự giải quyết vấn đề này trong khi một số khác thì vẫn mong đợi Chính phủ sẽ làm điều đó.

Cuối cùng, một trong những yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư là sự hỗ trợ của Chính phủ. Tôi đã làm việc tại 9 quốc gia và tôi nhận thấy Chính phủ Việt Nam hỗ trợ nhà đầu tư tốt nhất. Tôi tin rằng các nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận và tìm kiếm sự hỗ trợ từ Chính phủ Việt Nam và Chính phủ cũng hành động rất nhanh chóng.

Với nhiều điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư cũng sự hỗ trợ từ Chính phủ, tôi tin tưởng trong 7 năm tới, Việt Nam sẽ có sự tăng trưởng liên tục, tuy nhiên sự tăng trưởng này sẽ biểu hiện mạnh mẽ hơn tại khu vực phía Bắc Việt Nam.

Mekong ASEAN: Theo ông, Việt Nam cần làm gì để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, tiếp tục thu hút các nhà đầu tư nước ngoài?

Ông Bruno Jaspaert: Theo tôi, vướng mắc nổi cộm trong đầu tư tại Việt Nam hiện nay liên quan đến pháp luật. Nếu như pháp luật về đầu tư rõ ràng, minh mạch và trình bày trong các văn bản luật rõ ràng, đơn giản, dễ hiểu hơn thì khi đó Việt Nam sẽ là ngôi nhà chung của rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài.

Hiện nay ở Việt Nam có quá nhiều luật không phù hợp với thực tế, nhiều luật mâu thuẫn với nhau, một số luật đã lỗi thời, gây tranh cãi, các bộ ngành và chính quyền địa phương cũng chưa thực sự hiểu và diễn giải luật cho nhà đầu tư, ngay cả về việc cơ quan nào phụ trách luật nào cũng còn chưa rõ ràng.

Trong 8 năm qua, Eurocham đã có 24 lần khảo sát các thành viên về kế hoạch đầu tư và trở ngại lớn nhất trong kế hoạch đầu tư, từ đó rút ra một số vấn đề lớn gồm:

Thứ nhất, khung pháp lý thiếu sự minh bạch. Quan ngại hàng đầu đối với tất cả các nhà đầu tư nước ngoài là luật pháp chưa đầy đủ, chưa chính xác.

Thứ hai một số doanh nghiệp phản ánh về thủ tục hải quan, làm thế nào để có thể xuất, nhập khẩu số lượng hàng hóa lớn với một loạt thủ tục giấy tờ không hề nhỏ.

Nhưng tôi vẫn phải khẳng định rằng Việt Nam đang có những chính sách rất tốt. Hiện tại, Việt Nam đang áp dụng các thuế suất rất phù hợp, cùng với đó là sự đồng hành hỗ trợ của Chính phủ, đảm bảo quỹ đất, có chính sách hỗ trợ ngành năng lượng giữ cho giá điện ở mức thấp.

Các chính sách hiện tại của chính phủ Việt Nam khá ấn tượng. Nhưng tất nhiên cũng có một vài hạn chế trong sửa đổi quy định pháp luật cũng khiến các nhà đầu tư khó nắm bắt kịp các quy định mới ban hành.

Mekong ASEAN: Sau nhiều năm sinh sống và làm việc tại Việt Nam, ông có cảm nhận gì về con người và văn hoá của Việt Nam?

Ông Bruno Jaspaert: Ngày nay, nếu so sánh với Châu Âu, Hoa Kỳ, thậm chí nơi tôi làm việc trước đây là Singapore, tôi thấy lý do thực sự để các nhà đầu tư đến với Việt Nam chính là con người.

Nền văn hóa nào cũng có những khác biệt và khi DEEP C, công ty mà nơi tôi làm việc, bắt đầu đầu tư tại Việt Nam tôi đã thấy những người lao động nước ngoài cần phải thích nghi với văn hóa nơi đây. Tất nhiên là một người nước ngoài, tôi cũng thấy nhiều lạ lẫm. Có những điều tôi mong muốn lại không hề quen thuộc tại Việt Nam nên tôi cần tiếp nhận và học cách làm việc trong nền văn hóa này.

Tôi thấy trong văn hóa người Việt, gia đình rất được coi trọng và nếu doanh nghiệp quan tâm đến người lao động, họ cũng sẽ coi công ty như gia đình thứ hai của mình. Đó là điều khó có được trong xã hội ngày nay, bởi vậy đây là một điểm cộng rất lớn.

Tuy nhiên, không phải cái gì ở Việt Nam tôi cũng thích, Việt Nam rất bận rộn, rất ồn ào, một người ngoại quốc như tôi đôi khi cảm giác mình không có thời gian để chững lại vì guồng công việc vẫn phải tiếp diễn.

Tôi đã làm việc ở nhiều quốc gia và phải thừa nhận rằng, đội ngũ nhân viên tài năng và tiềm năng nhất mà tôi có được chính là đội ngũ hiện tại của tôi ở Hải Phòng. Con người ở đây rất chăm chỉ, hiếu học, nỗ lực phấn đấu, học hỏi nhanh và dám đột phá. Trong hơn 6 năm tôi làm việc ở dây, số nhân viên nghỉ việc tại DEEP C thậm chí còn chưa đến 2%.

Mekong ASEAN: Theo ông các doanh nghiệp Châu Âu khi đầu tư vào Việt Nam sẽ mang những nét văn hoá đặc trưng gì của họ vào công việc đầu tư, kinh doanh? Với riêng DEEP C, nét văn hoá quốc gia mà ông muốn mang đến với Việt Nam là gì?

Ông Bruno Jaspaert: Nước Bỉ quê hương tôi là một quốc gia rất nhỏ, thế mạnh của chúng tôi là socola, bia và bóng đá. Dù không nhiều nhưng chúng tôi vẫn muốn chia sẻ những nét văn hóa đặc trưng này tới cộng đồng người Việt Nam.

Chúng tôi tổ chức giải đấu bóng đá với các khách hàng của mình vì chúng tôi yêu bóng đá. Hàng năm chúng tôi cũng tổ chức Lễ hội văn hóa ẩm thực Bỉ với quy mô ngày càng lớn để mang bia Bỉ đến với những người bạn Việt Nam. Chúng tôi tặng socola cho khách hàng và đối tác vì đó là niềm tự hào của Bỉ. Nhưng có thể đó không phải là những điều tốt nhất mà chúng tôi mang đến đất nước này.

Tại Bỉ, khả năng thương thảo, đàm phán để đi đến thỏa thuận còn quan trọng hơn là quyền lực. Theo tôi khả năng thương thảo là hữu ích đối với một quốc gia như Việt Nam, nó giúp chúng ta có một nền tảng tốt để đạt được mục tiêu của mình.

Hiện nay DEEP C đã trở nên khá lớn mạnh và tiếng nói của chúng tôi cũng có trọng lượng hơn. Nhưng rõ ràng là chúng tôi đã gây dựng mọi thứ được như ngày hôm nay hoàn toàn từ con số “0”, không có tiếng nói và không có cả quyền lực trong tay vì theo văn hóa của chúng tôi, chúng tôi sẽ lắng nghe, thảo luận để hài hòa các ý tưởng khác nhau và đi đến thống nhất chung.

Tại DEEP C, nhân viên được quyền nói “không”, được quyền bác bỏ hoặc từ chối yêu cầu của lãnh đạo với điều kiện là họ phải chịu trách nhiệm với quyết định của mình.

Mekong ASEAN: Xuân Ất Tỵ đã đến gần, ông có thể chia sẻ cảm nhận đón Tết tại Việt Nam và kế hoạch cho năm mới?

Ông Bruno Jaspaert: Tôi đã có trải nghiệm đón Tết ở Việt Nam một lần, đây thực sự là một kỳ nghỉ, không email, không công việc là dịp mọi người tụ họp, thăm thích sau một năm bận rộn.

Tuy nhiên, trong lần đầu đón Tết ở Việt Nam, mỗi ngày có quá nhiều người mời tôi đến nhà, ăn uống trong khi tôi thật sự muốn dành thời gian thư giãn. Do đó các dịp Tết Nguyên đán sau đó tôi dành kỳ nghỉ của mình ở nhiều nơi khác nhau, vì đây là thời điểm duy nhất trong cả năm mà tôi có thể nghỉ ngơi.

Ở công ty, chúng tôi làm việc gần như 24/7, kể cả khi về nhà vào nghỉ lễ Giáng sinh (một dịp rất quan trọng với người Châu Âu) tôi cũng phải dậy rất sớm để làm việc vì ở Việt Nam mọi người vẫn đang làm việc, nên kỳ nghỉ của tôi cũng không thật sự là một kỳ nghỉ.

Trong dịp Tết, tôi sẽ đi khám phá một đất nước khác, tắt điện thoại và ở bên gia đình. Tôi sẽ dành thời gian nghỉ Tết để câu cá, lặn biển, nghỉ ngơi, đọc sách và khám phá khu vực Đông Nam Á bởi nơi đây còn rất nhiều địa điểm đẹp đang chờ tôi đến tham quan.