Có ai ngờ được những con người với vóc dáng nhỏ bé nhưng hoá ra lại có thể xếp vào hạng khoẻ nhất Trái đất. Một ngày nọ, vợ tôi dặn tôi cứ ngồi yên ở nhà để cô ấy tự đi siêu thị mua một số đồ thực phẩm bằng xe máy. Vậy thì lại vừa ý tôi quá vì với chiều cao của tôi mà ngồi sau xe máy cô ấy thì chẳng mấy chốc mà đôi gót chân tôi sẽ mòn vẹt đến cổ chân vì kéo lê trên đường. Tôi thực lòng chưa bao giờ dám nói với vợ rằng xe máy của em có phần hơi thấp bởi tôi khá coi trọng sự an toàn của bản thân. Nên lời dặn này thực sự giống như một khúc nhạc êm ái đối với một người không thích đi chợ như tôi.

Chẳng mấy lâu sau, cánh cửa căn chung cư bật tung như gặp phải một cơn gió lốc, thứ tôi nhìn thấy đầu tiên là rất nhiều túi nilong to nhỏ đựng đồ tạp hóa, nhiều đến nỗi chúng choán hết mặt tiền khiến tôi không thể nhìn thấy khuôn mặt của vợ tôi. Nhưng chưa hết, sau khi đặt các túi đó xuống sàn, người vợ bé nhỏ của tôi quay lưng đi xuống tầng hầm để mang lên một chuyến nữa với số túi hàng còn nhiều hơn chuyến trước. Và rồi một lần nữa cô ấy ra cửa thang máy kéo lê vào nhà một bao gạo rõ to mà bằng mắt thường thì tôi áng chừng nó phải vài chục ký. Chứ thực tế bao nhiêu ki lô thì đó vẫn là một điều bí hiểm. Bởi khi tôi e dè ngỏ ý muốn ra tay thì cô ấy tỏ ra ngạc nhiên nhìn tôi và nói không cần tôi giúp. Phù, tôi thở phào nhẹ nhõm, ngoan ngoãn quay lại ghế ngồi.

Dường như điều đó chưa đủ để khiến tôi phải choáng thì tôi lại rơi vào một tình thế khác. Hôm đó tại phòng tập gym, tôi đang nâng tạ thì bị kẹt, theo đúng nghĩa đen, tắc ngay dưới một thanh tạ quá nặng khiến tôi loay hoay chưa biết thoát ra thế nào. Chứng khiến sự đau khổ của tôi, một cô gái trẻ nhỏ nhắn liền tiến đến và nhẹ nhàng nhấc khối tạ đặt sang bên cạnh để tôi thoát ra. Cô gái mỉm cười quay lưng đi. Tôi mấp máy nhẹ lời cám ơn rồi câm nín.

Ngoài việc thống lĩnh về mặt thể chất, những người phụ nữ bé nhỏ xung quanh tôi hơn mười năm nay còn có một biệt tài là khiến những người đàn ông phải e dè chỉ bằng một cái liếc mắt hay một biểu cảm khác lạ trên khuôn mặt xinh đẹp của họ. Họ không cần nói dù chỉ nửa lời, nhưng bạn sẽ ngay lập tức biết rằng trước mặt mình là biển hồ rắc rối. Mà cái tài của họ là khiến những người đàn ông rơi vào tình cảnh này không thể hiểu được mình đã làm gì để nhận được “ánh mắt” đó. Chiến lược tốt nhất cho người đàn ông lúc này là thật thành khẩn nhận lỗi, dù không biết đó là lỗi gì. Có khi chính việc không biết mình mắc lỗi gì là cái lỗi lớn nhất rồi. Vậy nên sai hay không sai thì cũng vẫn là sai. Đừng bao giờ nghĩ đến việc tự vệ. Tuyệt đối không! Bởi nếu bạn thử thì đón chào bạn sẽ là “một con thuỷ quái trên biển có kích thước khổng lồ và khuôn mặt dữ tợn mà người phương Tây gọi nó là Kraken, có sức huỷ diệt cả một con tàu lớn chỉ bằng một cái quẫy đuôi”. Phù!!!

Tôi cực kỳ ấn tượng với trí nhớ của phụ nữ Việt Nam. Họ cực kỳ “nhớ dai”! Dù bạn có ở cương vị nào - là chồng, là bạn, là con, là anh chị em ruột hay họ hàng, láng giềng - bạn cứ xác định luôn từ sớm là sẽ không bao giờ thắng khi tranh cãi với họ. Bởi người phụ nữ của bạn có thể nhắc lại rành mạch mọi việc bạn đã làm, mọi điều bạn đã nói, bất kể điều đó xảy ra cách đây bao lâu. Một người mẹ có thể càm ràm đứa con của mình, hiện đã 50 tuổi, vì một những lời mà cậu ta đã nói với mẹ hồi 4 tuổi.

Nói về khả năng “đa di năng” thì có lẽ phụ nữ Việt Nam phải ở ngôi vị số 1. Tôi ngạc nhiên, rồi khâm phục khi chứng kiến những người phụ nữ xoay xở giữa việc chăm sóc con cái, quản lý nhà cửa, đi chợ mua sắm, chuẩn bị ba bữa ăn mỗi ngày với thực đơn khác nhau và nhiều người trong số họ còn đảm nhận đến hai ba công việc toàn thời gian. Còn những người đàn ông thì lặng lẽ quan sát trong sự ngưỡng mộ. Ở Việt Nam, tôi thấy dường như những người phụ nữ vẫn coi nhiệm vụ chăm sóc con cái là thiên chức mà họ sẽ không bao giờ từ bỏ. Mọi sự chia sẻ, đóng góp của người đàn ông vẫn phải được đặt dưới sự giám sát của họ. Các bà mẹ trẻ dành trọn tâm ý chăm sóc con cái cho đến khi chúng học xong trung học hoặc thậm chí đại học. Sau đó, họ tiếp tục chăm sóc những người con đã trưởng thành, rồi chăm sóc từng đứa cháu. Họ cứ tiếp tục như thế cho đến khi về già. Chính điều này khiến các gia đình Việt Nam trở nên gắn bó, thân thiết, có sự hỗ trợ lẫn nhau qua các thế hệ. Tình yêu và sự tận tuỵ với gia đình của những người phụ nữ Việt Nam chính là chất kết dính giữa các thế hệ gia đình Việt, điều đã bị mất đi trong các xã hội phương Tây. Tôi nhìn thấy ở Việt Nam hình ảnh cuối ngày của một người già là một đại gia đình đông đúc các thế hệ. Và đằng sau hình ảnh đó là những người phụ nữ bé nhỏ, kiên cường.

Đồng thời, tôi cũng chứng kiến những thành tựu to lớn về kinh tế, giáo dục, khoa học mang dấu ấn của những người phụ nữ. Tôi vô cùng ấn tượng với nhiều người bạn là những doanh nhân khởi nghiệp đầy bản lĩnh và sáng tạo. Dường như việc làm kinh doanh nằm trong máu của họ, chỉ chờ có cơ hội là bật ra. Rồi những nữ Giáo sư, Tiến sỹ, chiếm đến một nửa quân số tại một số trường học mà tôi đã từng cộng tác.

Những người phụ nữ tuyệt vời có mặt ở khắp nơi trong cuộc sống của tôi hơn mười năm qua ở Việt Nam. Tôi chưa bao giờ dứt lời khen ngợi với những người phụ nữ bán hàng rong trên phố. Những con người vô cùng đáng trân trọng. Họ chăm chỉ làm việc không quản ngại nắng mưa, bất chấp cái nóng thiêu đốt mùa hè hay những cơn gió lạnh như cắt da cắt thịt mùa đông chỉ mong có được một khoản thu nhập khiêm tốn. Hàng ngày họ bước chân ra đường từ sáng mờ sương dù biết thứ đang đón đợi mình ngoài kia là ô nhiễm không khí, là giao thông ồn tắc, là rác thải trên phố. Trong mắt tôi, những người phụ nữ này quả là vô cùng dũng cảm. Này nhé, bạn cứ hình dung cảnh phải dắt chiếc xe đạp cũ kỹ chất đầy hàng hoá luồn lách giữa nào là xe tải, xe buýt và xe máy chạy với tốc độ cao ở khoảng cách sát sạt. Vậy mà những người phụ nữ này vẫn bình thản bước đi, không một lời phàn nàn, gương mặt vẫn ẩn chứa nụ cười. Chúng ta vẫn nói về kinh tế như một thuật ngữ lớn lao. Không cần xa xôi, những người phụ nữ này chính là kinh tế, là nguồn tài sản quý báu của quốc gia.

Tôi đồ rằng phụ nữ Việt Nam hẳn đều là thành viên của một hiệp hội bí ẩn nào đó. Ở đó họ tìm thấy sự liên kết làm động lực, để mỗi người có thể tự lực cánh sinh, phát triển, chia sẻ và để họ có thể duy trì vai trò thống lĩnh gia đình, xã hội một cách lặng lẽ, không khoa trương. Chính hiệp hội bí ẩn này là nơi nuôi dưỡng, ươm mầm cho các thế hệ phụ nữ trẻ. Bởi nếu không có một hiệp hội bí ẩn như vậy thì làm sao những người phụ nữ nhìn đầy vẻ kín đáo, khiêm nhường lại có thể mạnh mẽ đến mức đáng sợ, có thể đảm nhiệm trăm công nghìn việc, có thể khởi nghiệp kinh doanh thành công đến thế? Rồi họ đã truyền lại những điều này cho con gái, cháu gái bằng cách nào? Họ rõ ràng nắm giữ vị thế kiểm soát mà không có vẻ gì là đang kiểm soát!

Còn những người đàn ông Việt Nam, và cả những người đàn ông từ nơi khác đến có cơ hội nào chống lại sự kiểm soát thầm lặng này hay không? Không! Bởi suy cho cùng, chúng ta, những người đàn ông, đâu có hiệp hội bí mật nào để tự vệ!

Một điểm vô cùng thú vị nữa là phụ nữ Việt Nam có khiếu hài hước mà đầu óc người nghe phải rất ngoắt nghéo mới hiểu được. Tôi gọi đó là sự độc đáo (và tôi hy vọng những người phụ nữ đang đọc bài viết này của tôi giữ nguyên điều đó). Có lẽ đó chính là điều cuốn hút nhất ở họ!

Nhìn chung, nếu bạn đã may mắn có một người phụ nữ Việt Nam trong cuộc đời của mình thì chắc chắc bạn sẽ không bao giờ đánh đổi họ lấy bất kỳ một điều gì khác!

Tác giả: GS, TS. Terry F. Buss (Giáo sư ưu tú về Chính sách công và Quản lý. Học giả nghiên cứu, Học viện Hành chính Quốc gia Hoa Kỳ, hiện là Giáo sư thỉnh giảng tại Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội).