Sáng 13/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Bắc Giang kiểm tra thực tế, làm việc tại CTCP Phân đạm và hóa chất Hà Bắc (thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tồn tại nhiều năm qua liên quan dự án mở rộng, nâng công suất Nhà máy đạm Hà Bắc. Đây là một trong 12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành công thương.
Gánh nặng nợ vay
Dự án cải tạo, mở rộng, nâng công suất Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc khởi công cuối năm 2010, đi vào vận hành từ năm 2015, chậm 36 tháng so với kế hoạch. Theo Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, giai đoạn 2015-2020, từ khi đưa dự án dây chuyền số 2 vào hoạt động, sản lượng sản phẩm của CTCP Phân đạm và hóa chất Hà Bắc tăng 2,5 lần, doanh thu đạt hơn 16.000 tỷ đồng nhưng kết quả lại chuyển từ có lãi sang thua lỗ.
Lỗ lũy kế giai đoạn 2015-2020 lên tới hơn 4.700 tỷ đồng, bình quân mỗi năm lỗ khoảng 739 tỷ đồng. Nguyên nhân cơ bản là do giá nguyên vật liệu đầu vào tăng và chi phí tài chính rất lớn. Các khoản vay ngân hàng có lãi suất cao và phải chịu lãi phạt (do không trả đúng hạn) dẫn đến lãi chồng lãi. Bên cạnh đó là vấn đề tranh chấp hợp đồng tổng thầu EPC với nhà thầu chưa được giải quyết dứt điểm.
Sang năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022, hoạt động của Đạm Hà Bắc khởi sắc hơn. Năm 2021 công ty đã có lãi nhẹ sau nhiều năm thua lỗ. 6 tháng đầu năm 2022, doanh thu đạt 3.585 tỷ đồng, tăng 94% so với cùng kỳ, lợi nhuận sau thuế 1.346 tỷ đồng (cùng kỳ năm trước lỗ 409 tỷ đồng).
Mặc dù vậy, khoản lỗ luỹ kế trong giai đoạn 2015-2020 là thách thức lớn, cộng thêm gánh nặng nợ vay. Tính đến thời điểm cuối năm 2021, Đạm Hà Bắc đã trả nợ 2.323 tỷ đồng và hơn 104 triệu USD, nhưng vẫn còn nợ hơn 6.400 tỷ đồng (vay gốc hơn 3.000 tỷ đồng, nợ lãi hơn 3.300 tỷ đồng) và hơn 112 triệu USD.
Phát biểu tại cuộc họp với Thủ tướng, ông Mai Sơn - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang cho biết, CTCP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc có số lao động lớn. Vì vậy việc tháo gỡ khó khăn của công ty có ý nghĩa lớn đối với Bắc Giang, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương, vừa bảo đảm an sinh xã hội. Ông Sơn đề nghị Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ quan tâm giải quyết những vấn đề liên quan để công ty hoạt động hiệu quả.
Phải cải tiến, nâng cao năng suất lao động để cạnh tranh
Kết luận tại buổi làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định, dự án hoạt động không hiệu quả, nguyên nhân chủ quan là do vi phạm trong quá trình phê duyệt, thẩm định dự án, làm cho chi phí đầu vào tăng, sản phẩm không đủ sức cạnh tranh. Điều này khiến công ty lâm vào cảnh nợ chồng nợ.
Qua khảo sát và lắng nghe báo cáo, Thủ tướng nêu rõ một số vấn đề nổi lên cần giải quyết gồm: Tranh chấp hợp đồng EPC; vướng mắc, khó khăn về tài chính, chi phí đầu vào cao; vấn đề môi trường phức tạp, nghiêm trọng cả về chất thải rắn, nước thải, khí thải; nhiều thiết bị hỏng hóc, xuống cấp, rỉ sét; công ty chưa có quyết tâm đổi mới, cải cách hoạt động vì một nhà máy xanh, sạch, đẹp; sự liên hệ vận hành giữa hai nhà máy có nhiều điểm bất cập, không đồng bộ.
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải nâng cao trách nhiệm, hoàn thiện đề án tái cơ cấu doanh nghiệp theo chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, các kết luận của Bộ Chính trị theo hướng khả thi, hiệu quả trong tháng 8/2022.
Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường và tỉnh Bắc Giang vào cuộc để nhà máy khẩn trương nhanh chóng khắc phục các vấn đề về môi trường để bảo đảm an toàn cho công nhân trong nhà máy và người dân trong khu vực.
Tỉnh Bắc Giang và các bộ, ngành phối hợp, giải quyết các vướng mắc theo thẩm quyền của tỉnh; thanh tra, kiểm tra, xử lý các vấn đề theo tinh thần "rõ tới đâu làm tới đó".
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh, Đạm Hà Bắc là một thương hiệu lớn, đóng góp quan trọng trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Vì vậy cần quyết tâm tái cơ cấu để nhà máy sản xuất bền vững. Hiện nay, nhà máy đã có sản phẩm, đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng và có thị trường. Việc cần làm là phải cải tiến, nâng cao năng suất lao động để cạnh tranh.
