Mekong ASEAN: Xin Ngài Đại sứ chia sẻ đánh giá về những thành tựu nổi bật trong hợp tác song phương giữa Việt Nam và Nhật Bản thời gian qua, đặc biệt kể từ khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện (tháng 11/2023)?

Đại sứ Ito Naoki: Cuối tháng 4 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã đến thăm Việt Nam. Sự đón tiếp trọng thị của Việt Nam dành cho Thủ tướng Ishiba Shigeru trong chuyến thăm lần này thể hiện lòng tin sâu sắc giữa hai nước ở cấp cao nhất. Hai bên đã có những cuộc trao đổi ý kiến hết sức thẳng thắn và mang tính xây dựng.

Trong các cuộc hội đàm với các lãnh đạo cấp cao Việt Nam, Thủ tướng Ishiba Shigeru đã bày tỏ rõ ràng rằng Nhật Bản hoan nghênh định hướng cải cách của Việt Nam trong kỷ nguyên mới; đồng thời nhấn mạnh, với vai trò là đối tác không thể thiếu, Nhật Bản sẽ phát huy thế mạnh của mình và thúc đẩy hơn nữa hợp tác với Việt Nam.

Các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Việt Nam đã xác định các lĩnh vực: cơ sở hạ tầng chiến lược, chất bán dẫn, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, năng lượng, khoa học công nghệ, phòng chống thiên tai, đào tạo nguồn nhân lực và chuỗi cung ứng là những trụ cột hợp tác mới cần được đẩy mạnh trong thời gian tới.

Hai bên cũng nhất trí sẽ xem xét tiềm năng hợp tác ODA sâu rộng hơn trong các lĩnh vực hạ tầng giao thông như đường sắt đô thị, ứng phó với biến đổi khí hậu, cải thiện môi trường đô thị như môi trường nước và nâng cao năng lực cho cảnh sát đường thủy. Thông qua việc xúc tiến hợp tác ODA, cơ sở hạ tầng vốn là nền tảng cho hoạt động kinh tế sẽ được hoàn thiện, góp phần thu hút đầu tư nói riêng, bao gồm cả từ các doanh nghiệp Nhật Bản, và đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam nói chung.

Trong khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện, hoạt động hợp tác về ngoại giao và an ninh giữa hai nước đang ngày càng phát triển. Những năm gần đây, hợp tác và giao lưu quốc phòng giữa Nhật Bản và Việt Nam đã có những bước tiến vững chắc.

Trên cơ sở những hợp tác này, Nhật Bản và Việt Nam thống nhất thiết lập cơ chế đối thoại cấp thứ trưởng giữa các cơ quan ngoại giao và quốc phòng, với cuộc họp đầu tiên diễn ra trong năm nay.

Về giao lưu nhân dân, năm 2024, số người Việt Nam tại Nhật Bản đạt 630.000 người, phần lớn là người lao động đang làm việc và đóng góp tích cực cho nền kinh tế Nhật Bản. Để Nhật Bản tiếp tục là nơi làm việc hấp dẫn đối với lao động Việt Nam, Chính phủ Nhật Bản sẽ bắt đầu triển khai chương trình Việc làm để phát triển kỹ năng từ năm 2027, nhằm cải thiện môi trường tiếp nhận lao động.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang tham gia Triển lãm Thế giới Expo Osaka Kansai tại Nhật Bản, với các tiết mục biểu diễn văn hóa thu hút đông đảo khách tham quan. Nhật Bản mong muốn cùng Việt Nam tổ chức trọng thể Ngày Quốc gia Việt Nam (ngày 9/9) tại Triển lãm Expo. Tôi hy vọng rằng các hoạt động giao lưu giữa hai nước sẽ ngày càng sôi nổi hơn nữa trong năm nay.

Nhật Bản và Việt Nam cũng đã nhất trí tăng cường hợp tác và phối hợp trên các diễn đàn quốc tế như Liên Hợp Quốc và ASEAN, nhằm góp phần vào hòa bình và thịnh vượng của thế giới cũng như giải quyết các vấn đề chung của cộng đồng quốc tế.

Đặc biệt, trong năm nay, Nhật Bản và Việt Nam cùng đảm nhiệm vai trò đồng Chủ tịch trong khuôn khổ hợp tác Nhật Bản – Mekong và hai bên kỳ vọng sẽ đạt được những thành quả cụ thể trong hợp tác tại khu vực Mekong.

Mekong ASEAN: Nhật Bản hiện là một trong những nhà đầu tư lớn nhất tại Việt Nam. Theo Ngài Đại sứ, những yếu tố nào khiến Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn đối với các doanh nghiệp Nhật Bản? Ngài đánh giá như thế nào về xu hướng và các ưu tiên đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam trong thời gian tới?

Đại sứ Ito Naoki: Hiện nay, có hơn 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam. Tôi nhận thấy có rất nhiều lý do khiến các doanh nghiệp Nhật Bản coi Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn.

Trước hết, Việt Nam nổi bật với lợi thế về lao động và nguồn nhân lực: con người Việt Nam rất chăm chỉ, giỏi giang và chi phí nhân công tương đối thấp. Tôi đã có dịp đến thăm nhiều doanh nghiệp Nhật Bản, chứng kiến tinh thần làm việc hăng say và nhiệt huyết của người lao động Việt Nam tại các nhà máy và văn phòng.

Nhiều sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam như xe máy Honda và Yamaha, quần áo Uniqlo, máy in Canon, thiết bị vệ sinh Toto và Lixil, đồ nội thất và rèm cửa của Nitori... đang được ưa chuộng trên toàn thế giới. Các công ty sản xuất thiết bị y tế chính xác như Olympus, Terumo và Fujifilm cũng đang góp phần hỗ trợ cho hệ thống y tế toàn cầu.

Về chuỗi cung ứng, trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến khó lường, tầm quan trọng của Việt Nam – quốc gia đang duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định – ngày càng được nâng cao. Nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã lựa chọn Việt Nam một cách chiến lược như là điểm đến đầu tư mới hoặc quốc gia để mở rộng hoạt động kinh doanh.

Trong lĩnh vực chất bán dẫn, mối quan tâm của các doanh nghiệp Nhật Bản đối với Việt Nam đang gia tăng. Đầu tư tại thành phố Hải Phòng từ năm 1996, công ty Rorze Robotech hiện vẫn tiếp tục mở rộng nhà máy và hoạt động kinh doanh, với kế hoạch xây dựng thêm một nhà máy mới sản xuất robot cho thiết bị chế tạo chất bán dẫn quy mô khoảng 300 triệu USD.

Ngoài ra, tháng 4 năm nay, công ty Tokuyama đã khởi công nhà máy sản xuất silicon đa tinh thể dùng trong chất bán dẫn. Công ty Meiko chuyên sản xuất bảng mạch in dùng cho thiết bị chính xác hiện đang xây dựng nhà máy thứ tư tại tỉnh Hòa Bình, dự kiến bắt đầu sản xuất thử nghiệm vào tháng 7 tới.

Tại Việt Nam, nhu cầu về năng lượng cũng tăng dần cùng với sự tăng trưởng kinh tế. Nhật Bản luôn phối hợp chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để đáp ứng nhu cầu này. Nhiều doanh nghiệp Nhật Bản như Marubeni, Sumitomo Corporation, Tokyo Gas đang triển khai nhiều dự án trong lĩnh vực khí LNG và năng lượng tái tạo.

Bên cạnh đó, trong những năm gần đây, thị trường tiêu dùng tại Việt Nam không ngừng mở rộng, mang lại cơ hội kinh doanh lớn đối với các doanh nghiệp Nhật Bản. Có thể kể đến các sản phẩm ngày càng được yêu thích như mì Hảo Hảo của Acecook, sữa uống lên men Yakult, nước bù điện giải Pocari Sweat của Otsuka Pharmaceutical…

Không chỉ dừng lại ở các đô thị lớn, tập đoàn AEON cũng mở thêm chi nhánh tại các địa phương. Các thương hiệu như Toyota, Mitsubishi, Panasonic đang tiếp cận ngày càng nhiều khách hàng.Tuyến metro TP. Hồ Chí Minh, bắt đầu đi vào hoạt động từ tháng 12/2024 bằng nguồn vốn ODA Nhật Bản, dự kiến sẽ mở rộng tới Bình Dương, do tập đoàn Tokyu của Nhật Bản phát triển một phần. Tokyu có nhiều kinh nghiệm trong phát triển khu vực dọc theo tuyến đường sắt tại Nhật Bản, vì vậy tôi rất kỳ vọng vào một mô hình đô thị hấp dẫn tại Việt Nam.

Mekong ASEAN: Trong chuyến thăm chính thức tới Việt Nam vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhất trí đưa hợp tác trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành trụ cột mới trong quan hệ song phương. Xin Ngài Đại sứ chia sẻ thêm về định hướng hợp tác cụ thể giữa hai nước trong lĩnh vực này thời gian tới?

Đại sứ Ito Naoki: Nhằm phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn – một ngành đang được Việt Nam chú trọng, Trường Đại học Việt Nhật do hai nước thành lập đang xúc tiến chuẩn bị khai giảng chương trình đào tạo nhân lực ngành bán dẫn “Chương trình Công nghệ Kỹ thuật Chip bán dẫn” từ học kỳ mùa thu năm nay.

Việt Nam xác định chiến lược quốc gia là đào tạo 500 nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành bán dẫn trước năm 2030. Đối với mục tiêu này, Nhật Bản bày tỏ cam kết sẽ tiếp nhận khoảng 250 nghiên cứu sinh thông qua các dự án nghiên cứu chung quốc tế.

Bên cạnh đó, Nhật Bản từ lâu đã thúc đẩy việc đào tạo và giao lưu thế hệ trẻ trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Một trong những nỗ lực đó là “Chương trình Sakura Science” được triển khai từ năm 2014, với hơn 3.000 sinh viên và nhà nghiên cứu Việt Nam được mời đến Nhật Bản. Trong thời gian tới, thông qua các hoạt động như vậy, Nhật Bản sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam bồi dưỡng nhân tài và thúc đẩy giao lưu nguồn nhân lực giữa hai nước trong các lĩnh vực khoa học công nghệ tiên tiến, bao gồm cả ngành bán dẫn.

Ngoài ra, Nhật Bản sẽ hỗ trợ nâng cao năng lực của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) thông qua việc tài trợ cho Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP).

Tôi được biết hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang quyết liệt đề ra đường lối phát triển kinh tế tư nhân và khuyến khích khởi nghiệp trong hàng loạt quá trình cải cách toàn diện.

Trong lĩnh vực chuyển đổi xanh và năng lượng, hai nước đang tiến hành hợp tác trong khuôn khổ sáng kiến “Cộng đồng phát thải ròng bằng 0 châu Á” do Nhật Bản khởi xướng. Theo đó, Nhật Bản và Việt Nam sẽ cùng phối hợp triển khai 15 dự án đầu tư về năng lượng với tổng quy mô lên tới 20 tỷ USD, bao gồm các dự án năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi và nhiệt điện LNG.

Mekong ASEAN: Năm 2025 đánh dấu cột mốc 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN. Từ góc nhìn của Nhật Bản, Ngài Đại sứ đánh giá như thế nào về vai trò của Việt Nam trong ASEAN, cũng như những đóng góp của Việt Nam trong việc thúc đẩy quan hệ ASEAN – Nhật Bản?

Đại sứ Ito Naoki: Trong bối cảnh môi trường an ninh thế giới diễn biến phức tạp, vai trò của ASEAN tại vị trí then chốt của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương ngày càng trở nên quan trọng đối với hòa bình và thịnh vượng của toàn khu vực.

Với tình hình quốc tế hiện nay, Việt Nam đang đẩy nhanh công cuộc cải cách hướng tới kỷ nguyên mới, đồng thời tăng cường sức mạnh quốc gia thông qua hội nhập kinh tế quốc tế.

Việt Nam đã và đang đề xuất nhiều sáng kiến ngoại giao quan trọng. Đối với cộng đồng ASEAN, vào tháng 2 năm nay, Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ hai, quy tụ các cuộc thảo luận toàn diện về tương lai của ASEAN, với sự tham gia của các đối tác trong và ngoài khu vực.

Về tình hình trên biển, Việt Nam đã thể hiện rõ lập trường duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực thông qua đối thoại giữa các bên liên quan dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế. Trên tinh thần đó, Việt Nam đang tham gia các cuộc thảo luận nhằm tiến tới ký kết Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) và tổ chức các hội nghị quốc tế về Biển Đông để tích cực nỗ lực giải quyết các vấn đề tồn đọng.

Nhật Bản ủng hộ những đóng góp này của Việt Nam và sẽ tiếp tục hỗ trợ để Việt Nam có thể phát huy vai trò ngày càng lớn hơn trong ASEAN cũng như khu vực.

Đối với Nhật Bản, ASEAN là một “đối tác tin cậy” cùng chia sẻ các giá trị tự do, dân chủ và tinh thần thượng tôn pháp luật. Nhật Bản hoàn toàn ủng hộ việc thúc đẩy “Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (AOIP)” được tái khẳng định trong “Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045” mới khởi động gần đây, trong đó đề cao các nguyên tắc tương đồng với sáng kiến “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP)” do Nhật Bản đề xướng.

Nhật Bản mong muốn cùng ASEAN làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác, cùng chung tay hiện thực hóa FOIP nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực. Để đạt được mục tiêu đó, Nhật Bản cần hợp tác và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam – quốc gia đóng vai trò quan trọng trong ASEAN.

Mekong ASEAN: Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Ngài Đại sứ có thể gửi đôi lời chia sẻ với đội ngũ những người làm báo – những người đang góp phần kết nối thông tin, thúc đẩy hiểu biết và hợp tác giữa hai đất nước?

Đại sứ Ito Naoki: Tôi hết sức kỳ vọng vào vai trò thúc đẩy quan hệ hữu nghị hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam của các cơ quan truyền thông Việt Nam, trong đó có Quý Tạp chí.

Hiện nay, quan hệ hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam đang tiến triển vững chắc trên rất nhiều lĩnh vực, từ chính trị, an ninh, thương mại, đầu tư, ODA đến giao lưu văn hóa, du lịch, lao động và giao lưu địa phương. Tổng vốn đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam đạt mức 77,7 tỷ USD, đứng thứ ba trong số các quốc gia đầu tư vào Việt Nam. Kim ngạch thương mại song phương cả năm tăng gấp 1,8 lần trong vòng 10 năm qua, tiệm cận mốc 50 tỷ USD.

Nhật Bản cũng là quốc gia viện trợ lớn nhất cho Việt Nam với tổng giá trị lên tới 20,2 tỷ USD. Năm 2024, số lượng người Việt Nam đang sinh sống tại Nhật Bản đã lên tới 630.000 người. Những con số này chính là biểu tượng cho mối quan hệ Nhật – Việt đang không ngừng phát triển và mở rộng.

Tôi mong rằng các phóng viên và cơ quan báo chí sẽ tiếp tục tích cực đưa tin về quan hệ hai nước. Tôi hy vọng Quý vị có dịp ghé thăm Nhật Bản để truyền tải đến đông đảo độc giả những thông tin liên quan đến Nhật Bản, đưa tin về các lễ hội Việt Nam diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên khắp Nhật Bản, hay Ngày Quốc gia Việt Nam tại Triển lãm Thế giới Expo Osaka trong tháng 9 tới.

Tháng 11 năm nay, hội nghị hợp tác giữa các địa phương Nhật Bản và Việt Nam dự kiến sẽ được tổ chức tại tỉnh Quảng Ninh. Tôi mong muốn Quý vị có thể hỗ trợ lan tỏa thông tin về sự kiện này, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ Nhật Bản – Việt Nam.

Mekong ASEAN: Xin cảm ơn những chia sẻ của Ngài Đại sứ!