Nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10), tại buổi gặp mặt của Thường trực Chính phủ với đại diện giới doanh nhân Việt Nam chiều ngày 11/10, thay mặt Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ doanh nhân.
Chia sẻ đánh giá tổng quan về tình hình doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong 9 tháng đầu năm, tình hình thế giới và trong nước có nhiều khó khăn, thách thức bất thường, phức tạp hơn nhiều so với dự báo song, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực.
Kinh tế tiếp tục là điểm sáng trong tình hình bức tranh chung của kinh tế thế giới. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách Nhà nước được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm.
Số doanh nghiệp gia nhập và quay trở lại thị trường có xu hướng tăng trở lại, niềm tin đầu tư kinh doanh tiếp tục được củng cố. Tính chung 9 tháng đầu năm, có 165.000 doanh nghiệp, gấp 1,2 lần mức bình quân giai đoạn 2018-2022.
Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ở cả khu vực Nhà nước và ngoài Nhà nước đạt mức tăng trưởng tích cực so với cùng kỳ và duy trì đóng góp tốt cho ngân sách. Trong 9 tháng đầu năm, các khoản nộp ngân sách qua thuế giá trị gia tăng đạt hơn 97.000 tỷ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp đạt gần 248.000 tỷ đồng, tăng lần lượt 6% và 17% so với cùng kỳ.
 |
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại buổi gặp mặt ngày 11/10/2023. Ảnh: VGP |
Đặc biệt, doanh nghiệp trong một số ngành trọng điểm có tín hiệu phục hồi khả quan, đóng góp tích cực cho xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế quốc gia
Xuất hiện nhiều tấm gương, doanh nghiệp tiêu biểu chủ động thích ứng với bối cảnh mới, đổi mới sáng tạo, đón bắt xu hướng, tham gia các ngành kinh tế mới tạo giá trị mới, động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.
Một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã chủ động chuyển đổi, đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghiệp mới AI, chip bán dẫn, hydrogen như: FPT, Viettel, PVN, hay Tập đoàn Green Solutions với dự án sản xuất hydro xanh từ nguồn năng lượng tái tạo đầu tiên tại Việt Nam. Công ty VinFast đã niêm yết thành công trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ Nasdaq Global Select Market.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khu vực tư nhân đã tiên phong đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn. Tiêu biểu như: Vinamilk, Vĩnh Hoàn, Việt Nam Food…, qua đó đóng góp tích cực vào quá trình hiện thực hoá mục tiêu Net Zero của Chính phủ vào năm 2050.
|
| Các doanh nhân tại buổi gặp ngày 11/10 với Thường trực Chính phủ nhân ngày Doanh nhân Việt Nam. Ảnh: VGP |
4 nhóm vấn đề nổi cộm với doanh nghiệp
Cũng theo Bộ trưởng, mặc dù đạt được một số kết quả đáng khích lệ nêu trên, theo phản ánh, cộng đồng doanh nghiệp vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức không chỉ từ nay đến cuối năm mà dự kiến còn kéo dài sang cả năm 2024, tập trung vào 4 nhóm vấn đề nổi cộm:
Một là, sức mua của thị trường đặc biệt là thị trường xuất khẩu suy yếu, doanh thu sụt giảm, đơn hàng có dấu hiệu phục hồi nhưng rất chậm.
Khảo sát doanh nghiệp ngành sản xuất vào tháng 6/2023 của Navigos cho thấy hơn 50% doanh nghiệp ghi nhận sụt giảm từ 10-40% tổng doanh thu. Trong đó 44% doanh nghiệp ngành dệt may/da giày và 35% doanh nghiệp ngành sản xuất vật liệu xây dựng sụt giảm từ 20-40% doanh thu.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan và phản ánh từ các hiệp hội, mặc dù một số doanh nghiệp đã bắt đầu nhận được đơn hàng mới trong quý 3, nhiều doanh nghiệp thuộc các ngành hàng xuất khẩu chủ lực vẫn đang thiếu hụt đơn hàng nghiêm trọng.
"Việc thiếu đơn hàng, sụt giảm doanh thu khiến nhiều doanh nghiệp khó khăn trong giữ chân người lao động để chờ đợi thị trường phục hồi. Không ít doanh nghiệp lựa chọn phương án thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm giờ làm, cho lao động nghỉ luân phiên hoặc cắt giảm lao động", Bộ trưởng nói.
Hai là, áp lực chi phí cao và khó khăn trong việc tiếp cận vốn để duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của mình
Thời gian gần đây, tỷ giá VND/USD đã tăng mạnh với mức tăng kỷ lục trong tháng 8, cùng với việc lãi suất cho vay bằng USD tăng lên mức cao nhất từ trước đến nay khiến các doanh nghiệp nhập khẩu đối mặt với áp lực lớn từ việc gia tăng chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất.
Theo Hiệp hội da giày túi xách Việt Nam, các doanh nghiệp trong ngành gặp nhiều khó khăn khi chi phí nguyên vật liệu tăng cao trong khi hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu bị ép giảm giá bán từ 30-40% so với trước.
Trong khi đó, các doanh nghiệp tiếp tục phản ánh khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng do không đáp ứng được các điều kiện vay vốn của ngân hàng, khó tiếp cận các chính sách hỗ trợ lãi suất của Chính phủ qua các gói tín dụng do các điều kiện, thủ tục phức tạp, lo ngại vấn đề thanh tra, kiểm tra.
Ba là, vướng mắc về rào cản pháp lý và thực thi pháp luật, tâm lý "sợ sai", không dám làm, không dám chịu trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức.
Thời gian qua, Chính phủ chỉ đạo nhiều giải pháp nhằm dỡ bỏ các rào cản, khó khăn về pháp lý, đã ban hành Nghị định số 73 về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ làm làm, dám chịu trách nhiệm, theo đó, một số bộ ngành, địa phương đã có chuyển biến tích cực.
Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp vẫn tiếp tục phản ánh các khó khăn, bất cập mới nảy sinh cộng với tâm lý "sợ sai, sợ trách nhiệm", đùn đẩy, né tránh của một bộ phận cán bộ, công chức.
Một số vướng mắc đã được cộng đồng doanh nghiệp phản ánh đến các bộ, ngành liên quan và Chính phủ trong nhiều tháng qua nhưng đến nay chưa được giải quyết triệt để, tạo gánh nặng chi phí và áp lực lớn đối với dòng tiền của doanh nghiệp như: quy định về phòng cháy chữa cháy, hoàn thuế VAT, tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm…
Trong lĩnh vực bất động sản, mặc dù Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục pháp lý, đây vẫn là nút thắt lớn nhất của thị trường. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến tháng 8 cả nước còn tồn đọng khoảng 1.000 dự án bất động sản (hơn 410.000 căn) đang chưa thể triển khai vì vướng mắc pháp lý.
Bốn là, xu hướng áp dụng các tiêu chuẩn xanh, bền vững, việc gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại của các nước tạo áp lực lớn về chi phí tuân thủ, gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu.
5 giải pháp đề xuất từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư
Các tổ chức uy tín quốc tế và chuyên gia đánh giá, Việt Nam đang có một số lợi thế rất lớn như kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước được củng cố.
16 hiệp định thương mại tự do đã ký kết tạo lợi thế cho các doanh nghiệp của Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đổi mới trang thiết bị, công nghệ nhằm nâng cao năng lực và sức cạnh tranh,...
Song, bối cảnh mới đang đặt ra các thách thức lớn đối với doanh nghiệp trong nhiều ngành, lĩnh vực.
Với trách nhiệm là cơ quan tham mưu tổng hợp của Chính phủ, tại hội nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, nhanh chóng tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản pháp lý đang cản trở hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp
Cần xác định rõ việc cải cách thể chế, tháo gỡ ngay các rào cản pháp lý, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi là giải pháp đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Trong đó, cần tập trung giải quyết những bất cập đã được doanh nghiệp phản ánh nhiều lần.
Cần vận dụng cơ chế "một luật sửa nhiều luật" đối với các những vướng mắc, điểm nghẽn đã được làm rõ, đi kèm với quy trình thực hiện rút gọn để có thể thực thi ngay.
Thứ hai, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, tăng cường khả năng tiếp cận vốn và các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước
Tập trung vốn tín dụng phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các lĩnh vực ưu tiên. Tích cực giải ngân các gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp đã được ban hành.
Thứ ba, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới, đẩy mạnh xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng trong nước.
Thiết lập các đầu mối thông tin thị trường đối với các sản phẩm xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam. Tích cực hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tận dụng các cam kết tại các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới để đẩy mạnh xuất khẩu.
Xem xét mở rộng diện áp dụng của chính sách miễn thị thực đơn phương trong thời gian tới. Triển khai giải pháp thúc đẩy khai thác mở rộng các đường bay quốc tế đến Việt Nam…
Thứ tư, hỗ trợ người lao động, giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội.
Thứ năm, đẩy mạnh triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hoàn thiện thể chế khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng các mô hình kinh doanh bền vững, các ngành công nghiệp mới và phát triển các ngành kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Bộ trưởng hy vọng các doanh nghiệp cũng cùng trăn trở và chia sẻ nỗ lực với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng tìm các giải pháp, hướng đi mạnh dạn, đột phá, sáng tạo và hiện đại, nắm bắt thời cơ, không chỉ để tự lớn mạnh mà còn đóng góp chung vào sự phát triển của đất nước.
Với tất cả nỗ lực, sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và toàn thể hệ thống chính trị, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam có khả năng thích ứng, bứt phá và tạo lập vị thế mới trước những thách thức toàn cầu.
