Bén rễ trên “đất thép” Mường Khương, Lào Cai, cây quýt đã trở thành trái ngọt của bao nhà khi góp phần không nhỏ vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo bởi không chỉ giá trị kinh tế cho người trồng mà còn góp phần quảng bá du lịch tại thị trấn.

Đến với Lào Cai vào độ cuối năm, đặc biệt là khi tới thăm thị trấn Mường Khương, du khách có thể thấy những ngọn đồi được nhuộm vàng bởi cây quýt chín đang bước vào mùa thu hoạch.

Thị trấn Mường Khương hiện đang có hơn 261,8 ha quýt và được trồng tập trung tại các thôn Tả Chu Phùng, Páo Tủng, Lũng Pâu, Chúng Chải B… Đồng bào các dân tộc thiểu số ở vùng núi cao này đã phát huy được lợi thế khí hậu, đất đai để xây dựng được vùng hàng hóa chất lượng cao, góp phần xây dựng thương hiệu và phát triển du lịch tại địa phương.

Đặc biệt, vài năm trở lại đây, cây quýt đã trở thành đặc sản của địa phương và được sản xuất theo tiêu chuẩn (VietGAP) không có thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật. Vì thế được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh tin tưởng lựa chọn. Qua đó, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở Mường Khương đã thoát nghèo và đồng thời thu hút thêm khách du lịch đến Mường Khương vào mùa quýt chín.

Chia sẻ với Mekong ASEAN, chị Phàn Thị Quyến - dân tộc Bố Y, thôn Sả Hồ, thị trấn Mường Khương cho biết, vào năm 2018, gia đình chị đã mạnh dạn đầu tư khoảng 100 triệu để trồng 3.500 gốc quýt. Sau nhiều năm chăm sóc, toàn bộ cây quýt của chị Quý đều sinh trưởng tốt và có thể thu hoạch.

Chị Quyến cũng chia sẻ, những hộ dân xung quanh nhà chị đều trồng giống cây này, có nhà đang có tới 8.000 gốc quýt. Trong đó khoảng 3.500-4.000 cây đang cho thu hoạch, số còn lại là những cây đang trong độ tuổi từ 1-3 năm.

Theo chị Quyến, vụ quýt năm nay được mùa, được giá. Hiện giá bán quýt tại vườn từ 20.000-25.000 đồng/kg. Dự tính, vườn quýt từ 2.000 gốc sẽ cho thu hoạch từ 10-20 tấn, với giá bán hiện nay thì doanh thu từ quýt trong năm nay tới đầu năm sau sẽ đạt khoảng từ 200-300 triệu đồng, trừ chi phí cũng lãi được gần trăm triệu đồng.

Chị Phàn Thị Quyến trong vườn quýt của gia đình. Ảnh: Hải Nam

Mường Khương nằm ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, là tiểu vùng khí hậu ôn đới, sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm khá lớn, khi sương mù và độ ẩm cao khiến cho chất lượng quýt và các loại trái cây có múi được trồng ở đây vượt trội hơn hẳn các nơi khác.

Để hỗ trợ, chia sẻ kỹ thuật trồng, chăm sóc quýt cũng như tìm đầu ra cho sản phẩm, chính quyền địa phương đã thành lập các Hợp tác xã trồng quýt để chú trọng áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật giúp cây quýt ra quả và chín đều, từ đó mang lại hiệu quả cao hơn cho người dân.

Theo ông Thào Phủng Tờ, Trưởng thôn Tả Chu Phùng, xã Tung Chung Phố cho biết, thôn Tả Chu Phùng có 73 hộ, 325 nhân khẩu, 100% dân tộc Pa Dí. Trước đây bà con trong thôn chủ yếu là trồng ngô, lúa với năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao.

Tuy nhiên nhờ được sự quan tâm của chính quyền địa phương đầu tư hệ thống điện, đường, nước sạch… Đặc biệt là thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh Lào Cai, huyện Mường Khương nói chung và thôn Tả Chung Phùng nói riêng đã được hỗ trợ giống quýt sen đặc sản cho bà con trồng, đến nay diện tích quýt sen của thôn có khoảng 100 ha.

Với sự cần cù, chịu khó của người Pa Dí trong lao động sản xuất, thành quả từ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc đã góp phần đổi thay bộ mặt của thôn, đời sống của người dân ổn định hơn. Hiện xét theo tiêu chí nghèo đa chiều thì thôn chỉ còn 42 hộ nghèo; thu nhập bình quân 20 triệu đồng/ người/năm, ông Tờ chia sẻ.

Quýt được trồng trên đất Mường Khương mang vị ngọt thanh, xen lẫn chua nhẹ (Ảnh: Hải Nam)

Tại thôn Chúng Chải B, cây quýt sen cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao nên được bà con chú ý chăm chút từng cây như những đứa con của mình. Theo chị Chấu Thị Thu - người dân tộc Pa Dí cũng chia sẻ từ năm 2013, gia đình chị đã kết hợp mô hình trồng quýt gắn với du lịch.

Theo chị Thu, đây không chỉ là cách gia tăng giá trị cho trái quýt Mường Khương, tăng thu nhập cho gia đình mà còn là hình thức quảng bá du lịch Mường Khương. Ðến nay, vườn quýt sạch tại Chúng Chải B đã đón hàng chục nghìn lượt khách.

Ðây cũng là hướng đi đang được một số hộ ở địa phương áp dụng. Để quảng bá sản phẩm quýt sen đặc sản đến với người tiêu dùng, ngoài chở ra chợ bán người dân tại Mường Khương còn đẩy mạnh giới thiệu quýt qua các nền tảng mạng xã hội Facebook, Zalo, livestream bán hàng trực tiếp ngay tại vườn… Ngoài tiêu thụ ngay tại địa phương, thông qua các trang mạng xã hội nhiều khách hàng ở ngoài địa phương cũng biết đến và đặt mua.

Với chất lượng đảm bảo, quýt Mường Khương đã được UBND tỉnh Lào Cai chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Qua đó nâng tầm thương hiệu sản phẩm, tạo ra lợi thế cạnh tranh, mở rộng được kênh phân phối, tạo niềm tin với khách hàng và đối tác về một sản phẩm an toàn. Thu hút các tổ chức, cá nhân đầu tư, chế biến, liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Người dân bày bán quýt ngay trong thôn cho khách du lịch đến ăn thử và mua hàng. (Ảnh: Hải Nam)

Thời điểm này, Mường Khương đang vào vụ thu hoạch quýt. Ven các tuyến đường dẫn đến từng thôn, xã, dưới tán những cành quả chín trĩu nặng là thấp thoáng bóng dáng người dân địa phương đeo gùi cắt quýt.

Vì vậy, du khách đến với Lào Cai có thể ghé qua thị trấn Mường Khương để thưởng thức những trái quýt chín mọng, ít xơ được hái ngay tại vườn để có thể tìm hiểu kỹ thuật trồng, chăm sóc quýt, được chụp hình, đặc biệt an tâm hơn và đảm bảo mua được đúng sản phẩm quýt Mường Khương.