Hà Nội: Tái hiện không gian triển lãm và hội chợ quốc tế Việt thời xưa

Đấu xảo là một từ Hán-Việt, có thể hiểu là ‘hội thi đấu về sự tinh xảo’. Đây là cách gọi cũ của hoạt động hội chợ, triển lãm, được tổ chức để giới thiệu và quảng bá các tác phẩm, sản phẩm hàng hóa, từ đó tạo cơ hội cho thị trường, thúc đẩy thương mại, phát triển kinh tế trong khu vực và trên thế giới. Các hoạt động này đã xuất hiện từ xa xưa trên thế giới dưới nhiều hình thức.

Ở Việt Nam, hội đấu xảo trong nước được tổ chức chủ yếu để giới thiệu và trao đổi hàng hoá. Đặc biệt, hoạt động này được tổ chức thường xuyên hơn tại Hà Nội, Sài Gòn và các tỉnh thành trong cả nước thời kì Pháp thuộc. Hội đấu xảo mang tính quốc tế đặc biệt nở rộ cùng với cuộc cách mạng công nghiệp ở châu Âu vào cuối thế kỉ 19. Nhiều hội đấu xảo thuộc địa hay đấu xảo quốc tế diễn ra tại các thành phố lớn của Pháp, Bỉ hay Mỹ có sự tham gia của Đông Dương, trong đó có Việt Nam.

Triển lãm được bố cục thành 2 phần:

Phần 1: Hội Đấu xảo Hà Nội giới thiệu tài liệu, hình ảnh về một số hội đấu xảo tiêu biểu được tổ chức tại Hà Nội. Phần 2: Đem chuông đi đánh xứ người: giới thiệu tài liệu, hình ảnh về các hội đấu xảo thuộc địa và đấu xảo thế giới tiêu biểu có sự tham gia của Đông Dương, đặc biệt tại Pháp.

Các hội đấu xảo được tổ chức ở Việt Nam, chủ yếu tại Hà Nội và Sài Gòn ngày càng nhiều kể từ cuối thế kỉ 19. Hội đấu xảo Gia Định tổ chức vào năm Tự Đức 19 (1865) được coi là hội đấu xảo lớn đầu tiên diễn ra tại Nam Kì thời Pháp thuộc.

Ở Hà Nội, năm 1887 dưới thời Tổng trú sứ Paul Bert, hội đấu xảo lớn đầu tiên được tổ chức tại Trường Thi để giới thiệu các sản phẩm kĩ nghệ của nước Pháp tại Đông Dương. Tại đây, bên cạnh rất nhiều sản phẩm của Pháp, cũng có các gian hàng dành cho thợ thủ công Việt trưng bày các tác phẩm của họ.

Đầu thế kỷ 19, Pháp cho xây dựng Cung Đấu xảo. Năm 1902, cùng với việc khánh thành Cung Đấu xảo, Hội đấu xảo Hà Nội mở cửa, đã khắc hoạ một dấu mốc đặc biệt về sự góp mặt của hàng hoá từ nước Pháp, từ các thuộc địa Pháp và một số quốc gia châu Á, trở thành một trường đấu mang tính quốc tế.

Cung Đấu xảo với các cuộc đấu xảo quan trọng định kì diễn ra tại đây, có sự tham gia của các sản phẩm Việt từ các địa phương trong cả nước bên cạnh các các sản phẩm của Pháp và các nước khác trong suốt thời kì Pháp thuộc. Các sự kiện này đã tạo cơ hội cho các nhà sản xuất Việt Nam giới thiệu và bán sản phẩm, thúc đẩy phát triển thương mại, đồng thời khẳng định tính độc đáo và sự tinh xảo trong các tác phẩm trưng bày mang bản sắc Việt trên thị trường.

Các đồ trưng bày của Việt Nam không chỉ góp mặt ở các hội đấu xảo trong nước mà còn được phô diễn tại nhiều cuộc đấu xảo thuộc địa, đấu xảo thế giới ở các thành phố lớn của Pháp, Mỹ và nhiều quốc gia khác trên thế giới.

Trong số các hội đấu xảo có sự tham gia của Việt Nam thời kì đó, hội đấu xảo thuộc địa năm 1931 đã giới thiệu hình ảnh, tiềm năng và các sản phẩm hàng hóa của Đông Dương một cách phong phú và đa dạng nhất.

Không chỉ dự đấu xảo ở Paris, sản phẩm của người Việt còn xuất hiện tại nhiều hội đấu xảo thuộc địa, đấu xảo thế giới hay đấu xảo kĩ nghệ ở các thành phố khác như Marseille, Lyon (Pháp), San Francisco, New York (Mỹ) hay Bruxelles, Liège (Bỉ)…

Triển lãm "Đấu xảo - Nơi tinh hoa hội tụ" với rất nhiều hình ảnh sống động, được trình bày rất ấn tượng mở cửa miễn phí đến 30/6/2024 tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, số 5 Vũ Phạm Hàm, Cầu Giấy, Hà Nội.