Cùng với những giải pháp phát triển đồng bộ, có nhiều lý do để kỳ vọng về kịch bản thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ sớm được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi. Trao đổi của Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) - bà Vũ Thị Chân Phương nhân dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024.

Mekong ASEAN: Xin được nghe nhận định của bà về những điểm nổi bật của thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2023 vừa qua?

Bà Vũ Thị Chân Phương: Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam năm 2023 mặc dù trải qua nhiều biến động nhưng vẫn giữ vững đà tăng trưởng ổn định, với mức vốn hóa thị trường cổ phiếu 3 sàn HoSE, HNX và UPCoM đạt gần 5,94 triệu tỷ đồng, tăng 13,6% so với cuối năm 2022, tương đương 58,1% GDP năm 2023.

Trên thị trường cổ phiếu, chỉ số VN-Index tính đến 29/12/2023 đã tăng 12,2% so với cuối năm 2022, ở mức 1.129,93 điểm; thanh khoản ngày càng được cải thiện. Hoạt động niêm yết và đăng ký giao dịch cũng có những chuyển biến tích cực với giá trị niêm yết, đăng ký giao dịch chiếm khoảng 22,4% GDP năm 2022 (20,8% GDP năm 2023), tăng 7,3% so với cuối năm 2022.

Thị trường trái phiếu Chính phủ ghi nhận những kết quả khả quan khi giá trị trái phiếu niêm yết tính đến cuối tháng 12/2023 tăng 16,5% so với cuối năm 2022, chiếm 21,3% GDP năm 2022 (19,9% GDP năm 2023). Đáng chú ý, sự ra đời của thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ sẽ giúp cho cơ quan quản lý, thành viên thị trường, công chúng đầu tư có thêm thông tin về thị trường từ sơ cấp đến thứ cấp. Điều này góp phần thúc đẩy thị trường phát triển bền vững, công khai, minh bạch.

Trong bối cảnh thị trường cơ sở có nhiều biến động, TTCK phái sinh tiếp tục phát huy vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro cho các nhà đầu tư duy trì thanh khoản khá tốt, khối lượng giao dịch bình quân trong năm 2023 đạt 235.300 hợp đồng/phiên.

Cũng trong năm 2023, công tác quản lý công ty đại chúng, các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư chứng khoán tiếp tục được tăng cường. UBCKNN và các sở giao dịch tăng cường giám sát đối với thị trường. Qua đó các hành vi vi phạm pháp luật, thao túng giá chứng khoán được xử lý nghiêm, giữ vững kỷ luật, kỷ cương của thị trường, ổn định tâm lý nhà đầu tư.

Mekong ASEAN: Năm 2023, UBCKNN đã tích cực triển khai các cuộc xúc tiến đầu tư tại các nước, thúc đẩy mối quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài TTCK Việt Nam. Nhìn lại những hoạt động đó trong năm qua, bà có cảm nhận gì?

Bà Vũ Thị Chân Phương: Các chương trình xúc tiến đầu tư gián tiếp tại nước ngoài là một trong các hoạt động thường niên của UBCKNN, góp phần quan trọng quảng bá tiềm năng TTCK Việt Nam tới cộng đồng đầu tư quốc tế giúp kích cầu và khơi thông nguồn vốn đầu tư gián tiếp vào TTCK Việt Nam.

Mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 trong 3 năm (2020 – 2022), TTCK Việt Nam đã có nhiều đổi mới về cả lượng và chất với những triển vọng phát triển tích cực, trở thành điểm sáng trên thị trường vốn quốc tế. Năm 2023, với việc bình thường hóa các hoạt động kinh tế - xã hội sau dịch, UBCKNN đã tiếp tục thực hiện các chương trình xúc tiến đầu tư dưới nhiều hình thức đa dạng, đặc biệt các chương trình tiếp xúc, đối thoại với nhà đầu tư được lồng ghép trong khuôn khổ các chương trình công tác nước ngoài của UBCKNN và Bộ Tài chính.

Tháng 7/2023, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc chủ trì Hội nghị bàn tròn về kết nối thị trường vốn với chủ đề "Kết nối Việt Nam – Luxembourg xây dựng thị trường vốn xanh" tại Luxembourg. Thông qua hội nghị đó, các nhà đầu tư đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến các sản phẩm tài chính xanh tại Việt Nam, mong muốn có sự kết nối giữa các tổ chức tài chính của hai nước vì sự phát triển bền vững chung của ngành tài chính...

Hoặc một ví dụ nữa là vào tháng 8/2023, UBCKNN tổ chức Hội nghị gặp gỡ các nhà đầu tư tổ chức và các đối tác với chủ đề "Khai mở tiềm năng TTCK Việt Nam – hướng tới vị thế thị trường mới nổi" tại Hồng Kông (Trung Quốc). Tháng 11/2023, UBCKNN tiếp tục phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị Xúc tiến Đầu tư Tài chính do Bộ trưởng Bộ Tài chính chủ trì với chủ đề "Triển vọng tăng trưởng tươi sáng" tại Los Angeles, Hoa Kỳ.

Các chương trình tập trung vào những chủ đề thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư tại từng khu vực. Ví dụ chia sẻ chính sách phát triển thị trường vốn xanh đối với các nhà đầu tư châu Âu; các giải pháp tháo gỡ vướng mắc nhằm nâng hạng TTCK Việt Nam lên nhóm mới nổi dành cho các nhà đầu tư Hồng Kông; hay chia sẻ về các chính sách ổn định kinh tế vĩ mô và triển vọng phát triển kinh tế của Việt Nam dành cho các nhà đầu tư tổ chức Hoa Kỳ đang tìm kiếm thị trường đầu tư ổn định, tiềm năng.

Các hoạt động xúc tiến đầu tư gián tiếp tại nước ngoài đều nhận được sự quan tâm, tham gia tích cực của cộng đồng các nhà đầu tư tại nước sở tại, bao gồm các tổ chức tài chính lớn, các quỹ đầu tư và các doanh nghiệp đang có nhu cầu mở rộng thị trường kinh doanh sang Việt Nam.

Đoàn công tác Bộ Tài chính làm việc với Đoàn công tác Vương quốc Bỉ thúc đẩy hợp tác tài chính xanh hồi tháng 7/2023.

Mekong ASEAN: Bước sang năm 2024, theo nhận định của bà, TTCK đang đứng trước những cơ hội và thách thức cụ thể gì?

Bà Vũ Thị Chân Phương: Diễn biến tình hình TTCK trong thời gian tới tiếp tục phụ thuộc phần lớn vào các chính sách kinh tế vĩ mô và triển vọng kinh tế trong nước cũng như thế giới. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), chính sách tiền tệ thắt chặt đã dần tái cân bằng tổng cầu về mức sản lượng tiềm năng; sự gián đoạn chuỗi cung ứng và giá cả hàng hóa đã giảm bớt. Lạm phát toàn cầu được dự báo sẽ giảm dần và trở về gần mức mục tiêu của các ngân hàng trung ương vào năm 2024.

Mặc dù vậy, kinh tế Việt Nam nói chung và TTCK nói riêng được dự báo sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong bối cảnh biến đổi khí hậu, căng thẳng chính trị gia tăng. Nền kinh tế toàn cầu, thị trường tài chính quốc tế được dự báo tiếp tục biến động phức tạp, khó lường. Lạm phát toàn cầu tuy đã được kiểm soát nhưng lạm phát cơ bản được dự báo sẽ vẫn ở mức cao, doanh nghiệp sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, khả năng hấp thụ vốn còn hạn chế.

Tuy nhiên, sự phát triển của TTCK trong năm 2024 vẫn được hỗ trợ bởi các yếu tố tích cực. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã và đang chủ động, quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như giảm mặt bằng lãi suất cho vay, ổn định thị trường ngoại hối, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, triển khai các gói tín dụng hỗ trợ... Đặc biệt là tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của thị trường bất động sản, thị trường TPDN; miễn, giảm, gia hạn thuế, phí hỗ trợ doanh nghiệp.

Mekong ASEAN: Trước những thách thức đó, UBCKNN có giải pháp điều hành như thế nào để thị TTCK phát huy là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế, thưa bà?

Bà Vũ Thị Chân Phương: Trong bối cảnh thời cơ và thách thức đan xen, để phát triển TTCK an toàn, bền vững, là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế, UBCKNN sẽ tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, hệ thống chính sách cho phát triển thị trường; trong đó tập trung hoàn thành xây dựng kế hoạch triển khai đề án Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030.

Đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng công nghệ, làm chủ và tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ. Tập trung phối hợp với các đơn vị liên quan đưa hệ thống công nghệ thông tin mới vào vận hành chính thức trong thời gian sớm nhất, tạo điều kiện cho việc ra đời các sản phẩm, dịch vụ mới trên thị trường.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát để bảo đảm cho TTCK phát triển bền vững, công khai, minh bạch, xử lý kịp thời, nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên TTCK.

Tiếp tục tái cấu trúc TTCK, tăng cường quản lý các tổ chức kinh doanh chứng khoán và người hành nghề chứng khoán.

Đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, phát triển hệ thống nhà đầu tư tổ chức, khuyến khích đầu tư nước ngoài dài hạn, đào tạo nhà đầu tư cá nhân.

Đẩy mạnh công tác đối ngoại và hợp tác quốc tế, tổ chức các chương trình xúc tiến đầu tư tại nước ngoài, làm việc với các nhà đầu tư nước ngoài, các tổ chức xếp hạng để TTCK Việt Nam sớm được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.

Chúng tôi cũng đang tập trung công tác chuẩn bị cho Hội nghị Ủy ban Chứng khoán các nước của Tiểu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương sẽ diễn ra tại Việt Nam vào năm 2025.