“Tôi là quyền giám đốc của USAID,” Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói với truyền thông nhân chuyến thăm El Salvador từ ngày 3/2 – chuyến công du đầu tiên của ông kể từ khi nhậm chức, theo RT. Ông Rubio cũng cho biết đã giao nhiệm vụ điều hành hàng ngày cơ quan này cho một nhân viên nhưng không nêu tên của người đó.
Thông báo của Ngoại trưởng Rubio được đưa ra không lâu sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh đóng băng hầu hết viện trợ nước ngoài của Mỹ trong vòng 90 ngày, như một phần trong chính sách “Nước Mỹ là trên hết”. Động thái này đã ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động của USAID – cơ quan viện trợ nước ngoài lớn nhất thế giới.
![]() |
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Ảnh: CNP |
“Đây không phải là về việc chấm dứt các chương trình mà USAID thực hiện,” ông Rubio nói, ám chỉ đến hàng tỷ USD và hàng nghìn dự án mà cơ quan này đã tài trợ.
Theo nhà ngoại giao Mỹ, mọi thứ mà USAID thực hiện “phải phù hợp với lợi ích quốc gia và chính sách đối ngoại của Mỹ. Một cuộc đánh giá từng chương trình viện trợ sẽ được thực hiện để xác định điều gì làm cho “nước Mỹ an toàn hơn, mạnh mẽ hơn hoặc thịnh vượng hơn”. Ngoại trưởng Rubio cũng cho rằng động thái này dẫn đến “nhiều sự hợp tác hơn” từ những nước nhận viện trợ từ Mỹ.
Trước đó cùng ngày, tỷ phú Elon Musk - người đứng đầu Ban Hiệu quả Chính phủ (DOGE), cho biết cơ quan này đang nỗ lực thúc đẩy việc đóng cửa USAID và Tổng thống Trump đã đồng tình với hành động như vậy. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Musk cũng cáo buộc USAID là một “tổ chức tội phạm”, “tài trợ cho nghiên cứu vũ khí sinh học, bao gồm cả Covid-19, giết chết hàng triệu người”; nhưng không giải thích chi tiết về các cáo buộc này.
Cuối tuần trước, trang web và tài khoản của USAID trên mạng xã hội X đã ngừng hoạt động. Một trang mới của cơ quan này đã xuất hiện trên trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ. Hai quan chức an ninh cấp cao tại USAID được cho là đã bị buộc phải nghỉ việc sau khi họ cố gắng ngăn cản nhân viên DOGE tiếp cận các tài liệu mật trong quá trình xem xét tình hình tài chính của cơ quan này. Khoảng 60 viên chức cấp cao tại USAID đã bị cho nghỉ hành chính vào tuần trước.
![]() |
Người dân cầm biểu ngữ bên ngoài tòa nhà USAID vào ngày 3/2, kêu gọi không đóng cửa cơ quan này. Ảnh: CNN |
Theo Reuters, USAID được thành lập vào năm 1961 dưới thời của Tổng thống Mỹ John F. Kennedy với mục đích phối hợp tốt hơn hoạt động viện trợ nước ngoài – một trong những nền tảng quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ. USAID hiện có khoảng 10.000 nhân viên, với khoảng 2/3 trong đó phục vụ tại 130 quốc gia.
Trong năm tài chính 2023, Mỹ đã giải ngân tổng cộng 72 tỷ USD viện trợ trên toàn cầu cho mọi lĩnh vực, từ chăm sóc sức khỏe phụ nữ ở vùng xung đột, cung cấp nước sạch, điều trị HIV/AIDS, đảm bảo an ninh năng lượng cho đến công tác chống tham nhũng. USAID chiếm tới 42% tổng viện trợ nhân đạo toàn cầu do Liên Hợp Quốc theo dõi vào năm 2024.
Theo báo cáo của Vụ Khảo cứu Quốc hội Mỹ (CRS), USAID "giúp đỡ các nước có tầm quan trọng chiến lược và các nước đang có xung đột; dẫn đầu trong nỗ lực của Mỹ về xóa đói giảm nghèo, bệnh tật và nhu cầu nhân đạo; và hỗ trợ các lợi ích thương mại của Mỹ bằng cách hỗ trợ tăng trưởng kinh tế của các nước đang phát triển, hỗ trợ xây dựng năng lực của các nước để tham gia vào thương mại thế giới”. Các nước nhận viện trợ nhiều nhất từ USAID vào năm 2023 là Ukraine, Ethiopia, Jordan, Cộng hòa Dân chủ Congo, Somalia, Yemen, Afghanistan, Nigeria, Nam Sudan và Syria.
Theo Viện Brookings, các chính quyền và nhà lập pháp của đảng Dân chủ trong lịch sử luôn ủng hộ chính sách viện trợ nước ngoài hơn đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, mọi tổng thống Mỹ sau thời kỳ Chiến tranh Lạnh, dù là đảng Dân chủ hay Cộng hòa, đều ủng hộ mạnh mẽ chính sách này - ngoại trừ Tổng thống Donald Trump.
Dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, USAID được điều hành bởi nhà ngoại giao người Mỹ gốc Ireland Samantha Power - từng là Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama. Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 1, bà Power đã nhấn mạnh rằng USAID có vai trò lớn trong việc thể hiện sức mạnh mềm của Mỹ.
![]() Theo truyền thông Mỹ, chính quyền Tổng thống Donald Trump được cho là đã đóng băng hầu hết các khoản tài trợ viện trợ nước ngoài, trong đó có Ukraine như một phần của hoạt động đánh giá lại chính sách đối ngoại. |
![]() Tỷ phú Elon Musk cho biết Ban Hiệu quả Chính phủ (DOGE) đang tìm cách đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), chỉ trích rằng đây là một "tổ chức tội phạm". |