Khu vực rừng bị phá ở giữa Rừng Amazon gần đường cao tốc BR-230, được gọi là Transamazonica, ở Uruara, Para, Brazil. Ảnh: Reuters

Reuters trích dẫn dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Không gian Quốc gia (INPE) của Brazil cho thấy trong tháng 5 vừa qua, có 812 km2 rừng bị chặt phá tại Amazon, ít hơn con số 900 km vuông ghi nhận được cùng kỳ năm 2021. Ngoài ra trong 5 tháng đầu năm 2023, hoạt động giải phóng mặt bằng tại rừng Amazon cũng đã giảm 31% so với cùng kỳ năm tháng năm 2022.

Nhận định về việc này, thư ký kiểm soát nạn phá rừng tại Bộ Môi trường Brazil Joao Paulo Capobianco cho biết đây là một kết quả "cực kỳ tích cực" trong bối cảnh nạn phá rừng tại Amazon có diễn biến phức tạp.

Trong một cuộc họp báo ngày 7/6, ông Capobianco cho biết: “Chúng tôi đã giả định nạn phá rừng với tốc độ nhanh và hiện chúng tôi đang xoay sở để đảo ngược xu hướng này”.

Trên thực tế, chính phủ Brazil báo cáo sự sụt giảm lớn đầu tiên về nạn chặt phá rừng Amazon dưới thời Tổng thống Lula vào tháng 4/2023.

Kể từ khi nhậm chức ngày 1/1 đầu năm nay, ông Lula đã đưa ra các lời hứa hẹn sẽ tăng cường nỗ lực chấm dứt nạn phá rừng ở Amazon sau nhiều năm bị tàn phá gia tăng dưới thời người tiền nhiệm Jair Bolsonaro.

Trước đó, cựu tổng thống nước này Bolsonaro đã cắt giảm các nỗ lực bảo vệ môi trường, cắt giảm kinh phí và nhân viên tại các cơ quan chủ chốt khi ông kêu gọi canh tác và khai thác nhiều hơn trên các vùng đất được bảo vệ của rừng Amazon.

Kết quả hiện tại, theo ông Rodrigo Agostinho, chủ tịch Viện Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên Tái tạo Brazil (IBAMA), tới từ những nỗ lực chống nạn phá rừng được tăng cường đáng kể trong những tháng đầu năm 2023.

Cụ thể từ tháng 1 đến tháng 5/2023, IBAMA đã phạt số tiền khoảng 406 triệu USD, tăng 160% so với con số trung bình hàng năm trong nhiệm kỳ 4 năm của ông Bolsonaro. Ngoài ra, cơ quan môi trường Brazil cũng áp đặt lệnh cấm vận đối với 2.255 trang trại vì những hành vi sai trái về môi trường.

Ở một diễn biến khác, tuy nạn phá rừng tại Amazon ghi nhận diễn biến tích cực, tình hình chặt phá rừng tại Cerrado - một quần xã thảo nguyên giáp với rừng nhiệt đới - lại tăng 83% trong tháng 5 so với năm trước.

Reuters dẫn lời Edegar de Oliveira, người đứng đầu bộ phận phục hồi và bảo tồn của WWF-Brasil, cho biết: “Tháng 5 mang tới những con số đáng khích lệ cho rừng Amazon nhưng lại là sự tàn phá chưa từng có đối với Cerrado”. Ông cho biết hiện thảo nguyên này đang chịu "áp lực nặng nề" từ ngành nông nghiệp.

Trong bối cảnh đó, vào ngày 5/6, chính quyền Tổng thống Brazil Lula đã vạch ra một kế hoạch hành động nhằm loại bỏ nạn phá rừng bất hợp pháp trong rừng nhiệt đới. Các động thái này bao gồm tăng cường hình ảnh tình báo và vệ tinh, hợp thức hóa quyền sở hữu đất đai và đăng ký nông thôn để giám sát việc quản lý rừng.

Tuy nhiên, chương trình nghị sự về môi trường của ông đã gặp trở ngại do các nhà lập pháp Brazil thông qua dự luật cắt giảm quyền hạn của Bộ Môi trường và Các vấn đề Bản địa.