Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki. Ảnh: Reuters

Thông báo trên mạng xã hội X, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cho biết: “Chúng tôi không còn chuyển vũ khí cho Ukraine nữa vì chúng tôi hiện đang trang bị vũ khí cho quốc gia mình”. Ông nhận thức tình hình rằng chiến sự vẫn đang diễn ra giữa Ukraine và Nga nhưng “chúng tôi cần bảo vệ đất nước của mình”.

Theo hãng thông tấn Ba Lan Polska Agencja Prasowa dẫn lời ông, Ba Lan đang giúp đỡ Ukraine nhưng không thể đồng ý với bất kỳ sự mất ổn định nào đối với thị trường Ba Lan do nhập khẩu ngũ cốc của Ukraine.

Sự bất đồng cấp cao giữa Ba Lan và Ukraine lên tới đỉnh điểm vào 18/9 trước đó khi Ukraine đệ đơn khiếu nại một số quốc gia, bao gồm Ba Lan, Hungary và Slovakia lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về các lệnh cấm xuất khẩu ngũ cốc của nước này.

CNBC dẫn lời bà Yulia Svyridenko, một bộ trưởng cấp cao của chính phủ Ukraine, cho biết trong một tuyên bố trên trang web của Bộ Kinh tế hôm 18/9 cho biết: “Về cơ bản, điều quan trọng đối với chúng tôi là chứng minh rằng các quốc gia thành viên EU riêng lẻ không thể cấm nhập khẩu hàng hóa Ukraine. Đó là lý do tại sao chúng tôi đệ đơn kiện họ lên WTO”.

Theo bà, “lệnh cấm đơn phương” đối với việc nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp Ukraine của Ba Lan, Slovakia và Hungary đã gây tổn hại cho các nhà xuất khẩu trong nước cũng như các hiệp định kinh tế nước ngoài. Trong thời điểm hiện tại, bà nhấn mạnh: “Chúng ta cần đoàn kết và bảo vệ lợi ích của nông dân”.

Tới ngày 19/9, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp tục có động thái ngầm chỉ trích các đồng minh Đông Âu của Ukraine. Phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, ông cho biết Kiev đang “làm việc chăm chỉ để bảo vệ các tuyến đường bộ để xuất khẩu ngũ cốc nhưng thật đáng báo động khi một số quốc gia châu Âu để chính trị vướng vào tình đoàn kết”. Đồng thời, ông tuyên bố các quốc gia trên “có vẻ như đang đóng vai trò của riêng mình nhưng trên thực tế là giúp đỡ cho Moscow”.

Phản ứng lại các bình luận trên, Ba Lan đã triệu tập đại sứ Ukraine về những nhận xét này. Thông báo của Bộ Ngoại giao Ba Lan ngày 19/9 cho biết Thứ trưởng Ngoại giao Pawel Jablonski của nước này “đã truyền đạt sự phản đối mạnh mẽ của Ba Lan đối với những tuyên bố của Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc”.

Ba Lan cũng “nhấn mạnh rằng tuyên bố này là sai và đặc biệt không chính đáng trong trường hợp của Ba Lan, vì đất nước chúng tôi đã hỗ trợ Ukraine kể từ những ngày đầu chiến tranh”. Chính phủ Ukraine vẫn chưa đưa ra phản ứng chính thức trước các bình luận này của Bộ Ngoại giao Ba Lan.

Nông dân Romania biểu tình phản đối sự tràn vào của nông sản giá rẻ từ Ukraine. Ảnh: AP

Các tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh quan hệ giữa Kiev và Warsaw xấu đi đáng kể. Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt, Ba Lan vẫn luôn là một trong những đồng minh trung thành nhất của Ukraine. Nước này đã tài trợ nhiều loại vũ khí cho Kiev, từ xe tăng Leopard 2 hiện đại đến máy bay chiến đấu thời Liên Xô, cũng như huấn luyện quân sự cho lực lượng vũ trang Ukraine.

Tuy nhiên, tranh chấp liên quan tới nông sản xuất khẩu của Ukraine đang đe dọa tới mối quan hệ này. Phần lớn hàng nông sản xuất khẩu của Ukraine, chủ yếu là ngũ cốc, hạt có dầu và các hàng hóa khác, được vận chuyển qua Biển Đen trong khuôn khổ sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.

Sau khi thỏa thuận hết hạn hồi tháng 7 và Nga tuyên bố không tiếp tục gia hạn, các tuyến đường sắt, đường bộ và đường sông khác do EU thiết lập, được gọi là “các làn đường đoàn kết”, đã trở thành cách duy nhất để đưa ngũ cốc của Ukraine ra khỏi đất nước một cách tương đối an toàn.

Ba Lan cùng một số nước láng giếng Đông Âu bao gồm Romania, Bulgaria, Hungary và Slovakia đã nhiều lần phàn nàn về tình trạng dư thừa hàng nông sản xuất khẩu của Ukraine do tắc nghẽn hậu cần gây ảnh hưởng tới thị trường nội địa của mình, khiến giá ngũ cốc trong nước giảm và gây tổn hại cho nông dân địa phương.

Ủy ban châu Âu (EC) hồi tháng 5 vừa qua đã cho phép các nước Đông Âu đưa ra các hạn chế tạm thời đối với lúa mì, ngô, hạt cải dầu và hướng dương xuất khẩu của Ukraine. Lệnh cấm này sẽ có hiệu lực cho đến ngày 15/9, tuy nhiên không cấm quá cảnh ngũ cốc của Ukraine qua lãnh thổ của các quốc gia này.

Tuy nhiên, việc EC từ chối gia hạn các hạn chế trên sau 15/9 làm gia tăng căng thẳng giữa Hungary, Ba Lan, Slovakia với Ukraine - những quốc gia tuyên bố sẽ tiếp tục duy trì các hạn chế.