Dấu tích rồng thiêng qua các triều đại trên đất Thăng Long

Rồng thời Lý trên một hiện vật không còn nguyên vẹn phát hiện tại Hoàng Thành Thăng Long có thân tròn lẳn, khá dài, không có vẩy, uốn khúc mềm mại và thon dài từ đầu đến chân, khá thanh thoát.

Đầu ngói ống trang trí hình rồng bằng đất nung thời Lý thế kỷ XI-XII. Thân rồng thời Lý dài, dọc sống lưng có một hàng vảy thấp tỉa riêng ra từng cái. Bụng là đốt ngắn, có bốn chân, có loại có 3 móng vuốt và loại có 5 móng vuốt.

Rồng thời Lý trên một thành bậc bằng đá, có hình dáng ngẩng cao đầu, miệng há to, mép trên miệng không có mũi và được kéo dài ra như một chiếc vòi với độ mềm mại uốn lượn, vươn cao.

Rồng thời Lý thể hiện sự nhẹ nhàng, mỏng manh, giống như đang uốn lượn trong mây, thích hợp với các lễ cầu mưa.

Rồng thời Trần trên những bát cổ phát hiện tại Hoàng Thành Thăng Long vẫn giữ dáng dấp như thời Lý. Miệng rồng há to, bên trong ngậm viên ngọc lớn. Lưỡi rồng uốn cong và nâng đỡ môi trên.

Rồng thời Trần trên một chi tiết mái kiến trúc cung điện tại Hoàng Thành Thăng Long. Rồng giai đoạn này có cặp răng nanh rồng khá lớn, từ hàm trên vắt lên mào lửa. Tuy nhiên, vẩy lưng rồng thời Trần không tựa đầu vào nhau, có khi lại có dạng hình răng cưa lớn chia thành hai tầng. Rồng thời Trần có sự xuất hiện cặp sừng và đôi tay.

Nhìn chung, so với rồng thời Lý, tạo hình của rồng thời Trần có phần phóng khoáng hơn do không còn bị ràng buộc bởi những quy định khắt khe. Có lẽ bởi thế mà Rồng thời Trần mang nét mạnh mẽ hơn, thân hình to và khoẻ khoắn.

Chiếc bát ngự dụng dành riêng cho vua thời Lê Sơ có độ hoàn thiện tinh xảo đến mức đỉnh cao. Thời Lê Sơ, hình tượng rồng có sự thay đổi hẳn, đầu to, sừng có chạc, vây và lông gáy tua tủa, vẩy to và chân xoè năm ngón, móng quặp lại trông rất dữ tợn, thể hiện uy quyền và sự nghiêm ngặt của nhà vua.

Trang trí hình rồng trên bộ gốm sứ ngự dụng thời Lê sơ.

Bảo vật quốc gia - thềm rồng điện Kính Thiên có từ thời Lê Sơ.