El Nino có thể khiến các cơn bão hoạt động mạnh hơn ở khu vực Thái Bình Dương trong khi khiến Australia khô hạn và Châu Mỹ mưa nhiều. Ảnh: Reuters

Ngày 8/6, Reuters cho biết Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) chính thức xác nhận rằng hiện tượng El Nino chuẩn bị diễn ra trong năm 2023. Lần cuối cùng El Nino diễn ra mạnh mẽ là vào năm 2016 do khoảng thời gian 3 năm vừa qua là thời điểm thế giới chịu ảnh hưởng bởi hiện tượng La Nina lạnh hơn.

Khi đó, nhiều quốc gia và châu lục ghi nhận một năm nắng nóng kỷ lục. Riêng trong năm nay, các nhà khí tượng học cho rằng El Nino kết hợp với sự nóng lên do biến đổi khí hậu sẽ khiến thế giới phải vật lộn với nhiệt độ cao kỷ lục.

Ngoài ra, khi El Nino xảy ra, nước biển ở đông Thái Bình Dương sẽ ấm hơn bình thường. Với tình hình hiện tại khi nhiệt độ bề mặt nước biển trung bình toàn cầu cao trong tháng 5 vừa qua hơn khoảng 0,1 độ C so với các báo cáo khác trong quá khứ, thời tiết được dự kiến sẽ trở nên khắc nghiệt hơn nữa.

Nhận định về việc này, bà Michelle L'Heureux, nhà khí tượng học thuộc Trung tâm Dự báo Khí hậu của NOAA cho biết: “Chúng ta đang ở trong tình trạng chưa từng có”. Một nghiên cứu hồi tháng 5 trên tạp chí Science cho biết El Nino năm nay có thể dẫn đến thiệt hại kinh tế toàn cầu lên tới 3.000 tỷ USD, làm suy giảm GDP, sản xuất cùng nông nghiệp và đặc biệt là khiến dịch bệnh lây lan nhanh hơn.

Chính phủ các quốc gia dễ bị tổn thương đang theo dõi chặt chẽ El Nino. Theo Reuter, chính phủ Peru đã dành ra 1,06 tỷ USD để đối phó với các tác động của El Nino và biến đổi khí hậu, trong khi Philippines - nước có nguy cơ bão cao - đã thành lập một nhóm chính phủ đặc biệt để xử lý tình hình.

Nguyên nhân gây ra El Nino

El Nino là một kiểu khí hậu tự nhiên sinh ra từ vùng nước ấm bất thường ở phía đông Thái Bình Dương. Cụ thể, nó hình thành khi gió mậu dịch thổi từ đông sang tây dọc theo xích đạo Thái Bình Dương chậm lại hoặc đảo ngược khi áp suất không khí thay đổi.

Do gió mậu dịch ảnh hưởng đến các vùng nước biển được mặt trời sưởi ấm, sự suy yếu của nó khiến các vùng nước ấm phía tây Thái Bình Dương lưu thông trở lại các lưu vực lạnh hơn ở trung tâm và phía đông Thái Bình Dương.

Trong thời kỳ El Nino 2015 – 2016, trữ lượng cá cơm ngoài khơi bờ biển Peru đã giảm mạnh do nước ấm xâm nhập trong khi gần 1/3 số san hô trên rặng san hô Great Barrier của Australia đã chết. Ở vùng nước quá ấm, san hô sẽ khiến tảo sống bị vôi hóa và chuyển sang màu trắng.

Thêm vào đó, sự tích tụ nước ấm ở phía đông Thái Bình Dương còn truyền nhiệt vào khí quyển thông qua sự đối lưu, tạo ra giông bão.

Sự thay đổi trong hoạt động của bão ảnh hưởng đến luồng phản lực cận nhiệt đới - luồng không khí di chuyển nhanh làm thay đổi thời tiết trên khắp thế giới - và đẩy đường đi của nó về phía nam. Do đó trong thời gian xảy ra El Nino, miền nam nước Mỹ thường có thời tiết mát mẻ và ẩm ướt hơn trong khi các khu vực ở miền Tây nước Mỹ và Canada ấm hơn và khô hơn.

Gió thay đổi khiến hoạt động của các cơn bão tại Đại Tây Dương thay đổi và không ảnh hưởng tới Mỹ. Tuy nhiên các cơn bão nhiệt đới ở Thái Bình Dương được tăng cường và hướng tới các quốc gia dễ bị tổn thương.

Mặt khác, một số khu vực ở Trung và Nam Mỹ có khả năng ghi nhận lượng mưa lớn trong khi Australia sẽ phải chịu nắng nóng khắc nghiệt, hạn hán và cháy rừng.

Dù vậy, El Nino năm 2023 lại có thể mang tới một sự cứu rỗi cho vùng Sừng châu Phi, nơi đã trải qua 5 mùa hạn hán liên tiếp. El Nino sẽ mang đến nhiều mưa hơn cho vùng này, trái ngược lại với hiện tượng La Nina gây khô hạn.

Theo các báo cáo ghi nhận được, cả El Nino và La Nina thường xảy ra trung bình khoảng 2 đến 7 năm một lần, với El Nino kéo dài từ 9 đến 12 tháng. La Nina – hiện tượng xảy ra khi nước mát hơn ở Đông Thái Bình Dương - có thể kéo dài từ một đến ba năm.

Tác động của El Nino lên biến đổi khí hậu là chưa rõ ràng. Ảnh: ABC News

Biển đổi khí hậu có ảnh hưởng tới El Nino không?

Theo ông Tim DiLiberto, nhà khí tượng học từ NOAA, việc biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng như thế nào đến El Nino là "một câu hỏi nghiên cứu rất lớn". Biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng gấp đôi tác động của El Nino khi nhiệt chồng nhiệt và mưa chồng mưa, tuy nhiên việc nó gây ảnh hưởng trực tiếp tới hiện tượng này vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng.

Ngoài ra, các nhà khoa học cũng không chắc chắn liệu biến đổi khí hậu có làm thay đổi sự cân bằng giữa El Nino và La Nina hay không, từ đó khiến cho các mô hình này diễn ra thường xuyên hơn hoặc ít hơn. Dù vậy, nếu xu hướng chung là nhiệt độ đại dương gia tăng, khả năng cao các chu kỳ này sẽ không thay đổi vì các cơ chế cơ bản đằng sau nó vẫn giữ nguyên.

Tuy nhiên, nếu một số vùng của đại dương đang nóng lên nhanh hơn những vùng khác, nó có thể ảnh hưởng đến cách El Nino diễn ra bằng cách khuếch đại sự chênh lệch nhiệt độ.