Chia sẻ với Mekong ASEAN, ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á - ADB tại Việt Nam nhìn nhận, trong bối cảnh không gian chính sách tiền tệ hạn chế, đầu tư công sẽ là chìa khóa tăng trưởng trong năm 2025.

KHẢ NĂNG CẠNH TRANH TƯƠNG ĐỐI CỦA MỘT QUỐC GIA KHÔNG CHỈ PHỤ THUỘC VÀO THUẾ QUAN

Mekong ASEAN: Ông nhận định như thế nào về bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện tại, tác động của việc Hoa Kỳ công bố áp thuế sẽ như thế nào đến tăng trưởng kinh tế?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Đến nay vẫn còn quá sớm để ước tính chính xác mức độ ảnh hưởng về định lượng đối với tăng trưởng kinh tế Việt Nam, bởi sự kiện vẫn đang diễn biến và chưa rõ toàn bộ chi tiết.

Chưa kể, khả năng cạnh tranh tương đối của một quốc gia không chỉ phụ thuộc vào thuế quan, mà còn chịu tác động từ nhiều yếu tố khác. Do đó, cần có cái nhìn toàn diện khi đánh giá ảnh hưởng của chính sách mới.

Tuy nhiên, một cách tổng thể, căng thẳng thương mại toàn cầu có thể ảnh hưởng đến ngành sản xuất định hướng xuất khẩu. Xung đột thương mại và căng thẳng địa chính trị gia tăng có tác động đáng kể đến môi trường kinh tế toàn cầu. Sự quay trở lại của chính sách bảo hộ dưới thời chính quyền mới của Mỹ có thể làm giảm cầu thế giới đối với các sản phẩm xuất khẩu, đặc biệt là khi có thặng dư thương mại lớn với Mỹ.

Việc Hoa Kỳ công bố chính sách thuế mới cũng có thể ảnh hưởng đến giải ngân vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), do các nhà đầu tư tạm dừng lại để xem xét. Điểm tích cực là nhà đầu tư nước ngoài luôn lập kế hoạch và ra quyết định với tầm nhìn dài hạn, nên việc tạm dừng để xem xét có thể chỉ diễn ra trong ngắn hạn.

Bên cạnh đó, những bất ổn bên ngoài như leo thang thuế quan, các biện pháp trả đũa, cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine và tình trạng bất ổn đang tiếp diễn tại Trung Đông, có thể cản trở tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong ngắn hạn tới trung hạn.

Thêm vào đó, sự tăng trưởng chậm lại tại Hoa Kỳ và Trung Quốc - các đối thương mại lớn của Việt Nam, có thể ảnh hưởng tới triển vọng kinh tế của Việt Nam.

Chính phủ Việt Nam đã có phản ứng tương đối nhanh trước động thái công bố thuế quan mới của Hoa Kỳ. Việc Việt Nam đặt ra kế hoạch đạt được mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng cũng có thể giúp giảm thiểu đáng kể những rủi ro từ bên ngoài.

Thuế quan là thách thức nhưng lại mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam trong đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế.

Mekong ASEAN: Trước những biến động kinh tế, đâu sẽ là những điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2025?

Ông Nguyễn Bá Hùng: ADB dự báo kinh tế Việt Nam tăng trưởng 6,6% trong năm 2025 và 6,5% trong năm 2026. Động lực cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong hai năm tới vẫn là nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) dồi dào, doanh thu bán lẻ ổn định và du lịch tăng trưởng đột phá.

Chính phủ Việt Nam đã khởi động kế hoạch đầy tham vọng để thúc đẩy tăng trưởng. Kế hoạch này đặt mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và 10% mỗi năm từ 2026 trở đi.

Để thực hiện được điều này, mục tiêu đầu tư là 174 tỷ USD, tương đương 33,5% GDP, bao gồm 36 tỷ USD đầu tư công cho năm 2025 so với 27 tỷ USD vào năm 2024 (giải ngân 85%). Đầu tư tư nhân đặt mục tiêu đạt 96 tỷ USD, với FDI là 28 tỷ USD và các khoản đầu tư khác là 14 tỷ USD. Điểm tích cực là, trong ba tháng đầu năm 2025, vốn FDI đăng ký đạt 10,98 tỷ USD, ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 34,7% so với cùng kỳ năm trước.

Tác động thuế quan Mỹ lên diễn biến dòng vốn FDI sẽ cần thêm thời gian để theo dõi, bởi sự dịch chuyển của dòng vốn FDI cần đến thời gian để đánh giá sức cạnh tranh của Việt Nam so sánh với các nước khác như Ấn Độ, Bangladesh, Malaysia, Indonesia và nhiều nước khác trong khu vực.

Điểm tích cực là châu Á vẫn là đầu tàu kinh tế của thế giới và Việt Nam là một điểm đến năng động của khu vực. Đẩy mạnh hợp tác với các nền kinh tế khác trong khu vực, Việt Nam có thể hướng đến mục tiêu này để giảm thiểu tác động từ thuế quan của Mỹ.

Với lĩnh vực dịch vụ, dự kiến sẽ tăng trưởng 7,2% trong năm 2025, nhờ gia tăng du lịch trong nước và quốc tế cũng như các ngành công nghiệp công nghệ. Trong 2 tháng đầu năm đã có gần 4 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam, tăng 30,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Các biện pháp cấp thị thực thuận lợi, chương trình quảng bá du lịch và sự công nhận của quốc tế đã thúc đẩy mức tăng trưởng này.

Doanh thu bán lẻ cũng kỳ vọng tăng trưởng, nhờ các biện pháp tiền tệ và tài khóa hỗ trợ. Trong tháng 2/2025, doanh số bán lẻ tăng 9,4% so với cùng kỳ năm 2024 nhưng vẫn thấp hơn kỳ vọng. Chính phủ đang đặt mục tiêu tăng 12% doanh số bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng vào năm 2025. Tuy nhiên, 67.000 doanh nghiệp đã ngừng hoạt động trong 2 tháng đầu năm 2025, tăng 7,0% so với năm ngoái, phản ánh những thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt, bất chấp nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ.

CẦU NỘI ĐỊA CẦN ĐƯỢC KÍCH THÍCH MẠNH HƠN NỮA

Mekong ASEAN: Như ông vừa chia sẻ, thuế quan là thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội, đâu là biện pháp để tận dụng cơ hội và thúc đẩy tăng trưởng?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Thứ nhất, thúc đẩy thị trường nội địa và tiêu dùng trong nước là giải pháp quyết định nhằm tăng cường sức chống chịu của nền kinh tế trước bất ổn thuế quan.

Để tăng sức mua cho nền kinh tế ở giai đoạn hiện nay, rất cần những gói hỗ trợ tiêu dùng; đi cùng là chính sách quản lý có định hướng về chất lượng hàng hóa nhằm thúc đẩy người Việt yêu hàng Việt một cách thực chất.

Theo Cục Thống kê, tiêu dùng cuối cùng trong quý 1/2025 tăng 7,45% so với cùng kỳ năm 2024, mức tăng mạnh nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 1.708,3 nghìn tỷ đồng, tăng 9,9% so với quý 1/2024năm trước. Trong đó, doanh thu từ bán lẻ hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt 1.311,7 nghìn tỷ đồng, tăng 9,6%.

Doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống đạt 200,1 nghìn tỷ đồng, tăng 11,3%, còn doanh thu du lịch lữ hành đạt 21,5 nghìn tỷ đồng, tăng 12,4%. Đây là những con số cho thấy sự bứt phá của tiêu dùng hậu đại dịch, đặc biệt trong các lĩnh vực dịch vụ có tính chất xa xỉ hoặc chi tiêu tự nguyện, kỳ vọng nếu khơi thông được động lực này, sẽ có sức lan tỏa mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế.

Thứ hai, đa dạng thị trường xuất khẩu, thúc đẩy nhanh việc tận dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) hiện có. Trong bối cảnh xu hướng thuế quan gia tăng, việc mở rộng thị trường xuất khẩu sang các đối tác như Anh, EU và các nước châu Á như Hàn Quốc... sẽ giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường, giảm thiểu phụ thuộc vào Mỹ và tận dụng vai trò trung tâm kinh tế châu Á.

Khi các động lực kinh tế toàn cầu thay đổi, những lợi thế của Việt Nam trong việc nâng cao giá trị gia tăng trong các chuỗi cung ứng toàn cầu cũng thay đổi. Nắm bắt được những hạn chế và thách thức liên quan tới việc mở rộng sự tham gia và nâng cao giá trị gia tăng của Việt Nam trong các chuỗi cung ứng toàn cầu là điều rất quan trọng để cải thiện lộ trình phát triển kinh tế và tiềm năng tăng trưởng dài hạn của đất nước.

Thứ ba, đầu tư công cũng là một những biện pháp quan trọng để đa dạng hóa các động lực tăng trưởng. Việc đặt mục tiêu tăng tỷ lệ giải ngân đầu tư công, trong đó Quốc hội đã phê duyệt mức đầu tư công năm 2025 lên mức khoảng 36 tỷ USD cao gấp rưỡi so với trước. Tuy nhiên, kết quả thực hiện trong quý I/2025 chưa đạt kỳ vọng, cho thấy còn khoảng cách giữa mục tiêu kỳ vọng và thực tế. Dù vậy, đây vẫn là trụ cột để kích thích tăng trưởng nếu các biện pháp được triển khai nhanh và hiệu quả hơn.

Mekong ASEAN: Những chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp nên được triển khai như thế nào, đặt trọng tâm vào đâu trong thời gian tới? Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng ưu đãi 500.000 tỷ đồng hỗ trợ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hạ tầng chiến lược trong năm 2025, ADB đánh giá như thế nào về gói tín dụng này?

Ông Nguyễn Bá Hùng: Trước tác động của chính sách thuế quan của Hoa Kỳ vẫn còn biến động, có thể ảnh hưởng kể đến tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2025 và 2026. Duy trì ổn định kinh tế, đảm bảo phúc lợi cho những người dễ bị tổn thương và duy trì việc làm vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Song song đó là các biện pháp kích thích tài khóa bổ sung nhằm thúc đẩy nhu cầu trong nước.

Việc gia hạn giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) cho đến cuối năm 2026 là một bước đi tích cực, nhưng các biện pháp rộng hơn, chẳng hạn như cắt giảm thuế thu nhập và phí tiềm năng, cũng như mở rộng chi tiêu xã hội, cũng có thể được xem xét. Ngoài ra, các cải cách cơ cấu hơn nữa để giảm bớt gánh nặng về quy định cho các doanh nghiệp và hộ gia đình sẽ thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

Đặc biệt, gói hỗ trợ quy mô 500.000 tỷ đồng tín dụng ưu đãi dành cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hạ tầng chiến lược mà Chính phủ đưa ra cũng thể hiện sự sẵn sàng khi ứng phó với kịch bản thuế quan tiếp tục leo thang. Đây cũng được coi là những lĩnh vực chiến lược thổi luồng gió mới thay đổi tư duy và hành động, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, mang đến những cơ hội tích cực thúc đẩy tăng trưởng, đưa đất nước phát triển bứt phá, trong Kỷ nguyên mới, Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Việc tăng chi tiêu ngân sách cho hạ tầng, công nghệ, đổi mới sáng tạo không chỉ giúp tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp mà còn nâng cao sức hút FDI. Đây là định hướng đúng, tuy nhiên hiệu quả sẽ phụ thuộc vào năng lực triển khai hiệu quả và hiệu lực thực thi để đạt được mục tiêu đề ra.

Mekong ASEAN: Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!