Ô tô xuất khẩu chờ được xếp lên tàu chở hàng tại cảng ở Liên Vân Cảng, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Nikkei Asia đưa tin, theo dữ liệu công bố ngày 31/1 của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA), xuất khẩu ô tô của Nhật Bản vào năm 2023 đã tăng 16% so với một năm trước đó, lên 4,42 triệu xe.

Tuy nhiên, con số này thấp hơn so với Trung Quốc – quốc gia chứng kiến con số xuất khẩu ô tô tăng vọt 58%, lên 4,91 triệu xe. Cục Hải quan Trung Quốc đưa ra con số xuất khẩu cao hơn ở mức 5,22 triệu xe, tăng 57% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khoảng 30% là xe chạy hoàn toàn bằng điện.

Dữ liệu do JAMA công bố cho thấy, xuất khẩu ô tô năm 2023 của Nhật Bản đã tăng lần đầu tiên sau hai năm, nhưng không đạt mức 4,82 triệu xe vào năm 2019 – trước thời kỳ dịch Covid-19. Nhật Bản đã lần đầu tiên bị “soán ngôi” xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới khi Đức đứng đầu bảng vào năm 2016.

Xuất khẩu ô tô qua các năm của Nhật Bản, Đức và Trung Quốc. Nguồn: JAMA

Trong bối cảnh nhu cầu về xe chạy hoàn toàn bằng điện (EV) để giảm lượng khí thải carbon đang tăng lên trên khắp thế giới, các nhà sản xuất ô tô của Trung Quốc như BYD đang thúc đẩy xuất khẩu nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. BYD đã lần đầu tiên vượt qua Tesla về doanh số bán xe điện toàn cầu trong quý 4/2023.

Theo truyền thông Trung Quốc, vào năm 2009, Bắc Kinh đã thông qua kế hoạch đưa các phương tiện sử dụng năng lượng mới trở thành xu hướng phổ biến, triển khai các khoản trợ cấp bán hàng cho các phương tiện này từ năm 2010 đến năm 2022. Các khoản trợ cấp này có tổng trị giá khoảng 300 tỷ NDT (khoảng 42 tỷ USD). Bản thân các nhà sản xuất ô tô cũng được khuyến khích chuyển sang sản xuất xe điện.

Bên cạnh đó, động lực lớn cho xuất khẩu ô tô của Trung Quốc là Nga - thị trường mà Nhật Bản và phương Tây đã rời bỏ khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra.

BYD đã lần đầu tiên vượt qua Tesla về doanh số bán xe điện toàn cầu trong quý 4/2023. Ảnh: Nikkei Asia

Theo Nikkei Asia, Bắc Kinh đang tìm cách tận dụng sự chuyển dịch toàn cầu sang xe điện để định vị Trung Quốc là một cường quốc trong ngành. Vị trí dẫn đầu của đất nước về xuất khẩu ô tô được coi chỉ là một bước trên con đường này, khi các nhà sản xuất ô tô chuyển trọng tâm sang sản xuất ở nước ngoài trong tương lai.

Một quan chức Chính phủ Trung Quốc dự kiến họ sẽ bán tổng cộng 12 triệu xe ra nước ngoài vào năm 2030, gồm 6 triệu chiếc được xuất khẩu từ Trung Quốc và 6 triệu chiếc được sản xuất ở nước ngoài.

Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản như Toyota Motor cũng đã xem xét lại chiến lược sản xuất của họ trong những năm gần đây, nhằm mục đích đưa ra sản phẩm ít phụ thuộc hơn vào ô tô chạy bằng xăng. Thay vào đó, họ tăng cường bán xe hybrid (HEV) – xe xăng lai điện, trong nhiều trường hợp loại xe này có quãng đường đi được cao hơn xe điện thuần túy.

Mặc dù vậy, các chuyên gia nhận định rằng việc Trung Quốc có thể duy trì vị thế xuất khẩu ô tô hàng lớn nhất thế giới hay không cũng là một thách thức, khi doanh số bán xe điện toàn cầu gần đây có dấu hiệu chậm lại do giá cả cao và thiếu trạm sạc.

Bên cạnh đó, các quốc gia như Pháp và Italy đang xem xét các động thái nhằm hạn chế trợ cấp cho xe điện châu Á, vì lo ngại về làn sóng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc.