Nguồn lực cho phòng chống dịch đã được sử dụng hiệu quả, tuy nhiên vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Ảnh minh họa

Con số tính đến cuối năm 2022, theo báo cáo giám sát chuyên đề “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng” được Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trình Quốc hội sáng 29/5.

Ngoài nguồn lực trên, Việt Nam còn tiếp nhận khoảng 259,3 triệu liều vaccine phòng Covid-19, riêng viện trợ của chính phủ các nước là gần 150 triệu liều, trị giá khoảng 24.000 tỷ đồng.

Đặc biệt, đã có hàng triệu tình nguyện viên, đặc biệt là đội ngũ cán bộ y tế, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang trực tiếp tham gia tuyến đầu chống dịch; người dân, cộng đồng doanh nghiệp, chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế đã trực tiếp đóng góp sức lực, tiền, hiện vật và nhiều khoản khác với nhiều hình thức khác nhau.

Theo đoàn giám sát, công tác quản lý, sử dụng, thanh toán, quyết toán các nguồn lực phục vụ cho công tác phòng, chống dịch cơ bản thực hiện đúng chủ trương, chính sách đã ban hành. Hàng hóa viện trợ, tài trợ đã được phân bổ kịp thời cho các địa phương, đơn vị để phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Đến ngày 31/12/2022, kinh phí phòng, chống dịch Covid-19 đã được sử dụng như sau:

Hỗ trợ người dân, người lao động, người sử dụng lao động, hộ kinh doanh bị ảnh hưởng bởi đại dịch trên 87.000 tỷ đồng.

Thực hiện chế độ, chính sách cho lực lượng tuyến đầu và các lực lượng khác tham gia chống dịch (quân đội, công an, y tế ...) 4.487 tỷ đồng.

Mua vaccine phòng Covid-19 15.134 tỷ đồng; hỗ trợ nghiên cứu, thử nghiệm vắc-xin phòng Covid-19 4,6 tỷ đồng; mua sắm kit xét nghiệm 2.593 tỷ đồng.

Mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, thuốc, sinh phẩm 5.291 tỷ đồng; chi trả khám, cấp cứu, điều trị bệnh nhân Covid-19 719 tỷ đồng; sàng lọc, thu dung, cách ly y tế 89 tỷ đồng; hỗ trợ xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp cơ sở điều trị Covid-19, cơ sở cách ly, bệnh viện dã chiến 403 tỷ đồng.

Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin phòng, chống dịch Covid-19; Chương trình sóng và máy tính cho em, dạy học trực tuyến là 96 tỷ đồng.

Chi khác khoảng 2.600 tỷ đồng.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh trình bày báo cáo. Ảnh: Quochoi

Bên cạnh kết quả đạt được, đoàn giám sát cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, như hệ thống pháp luật hiện hành chưa bao quát hết, chưa điều chỉnh được các quan hệ, tình huống phát sinh; việc quản lý, sử dụng, thanh quyết toán kinh phí phòng, chống dịch còn chậm trễ...

Báo cáo cũng nêu rõ, đã có những sai phạm nghiêm trọng trong huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch. Đặc biệt trong công tác nghiên cứu, nghiệm thu, chuyển giao, cấp phép lưu hành, hiệp thương giá, tổ chức sản xuất, mua bán kít xét nghiệm Covid-19 liên quan đến Công ty Việt Á và việc tổ chức các chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về. Nhiều cán bộ ở Trung ương và địa phương bị xử lý hình sự.

Với các vi phạm trong đấu thầu, mua sắm, vay, mượn kít xét nghiệm, đoàn giám sát dẫn báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, trong 2 năm 2020 và 2021, các đơn vị đã mua sắm sinh phẩm, hóa chất, kít xét nghiệm với các mức giá khác nhau, tùy thuộc vào chủng loại, xuất xứ, hãng sản xuất. Trong đó có một số đơn vị mua kít xét nghiệm từ CTCP Công nghệ Việt Á giá trị lên tới hơn 2.161 tỷ đồng (trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối).

Đoàn giám sát còn chỉ ra nhiều hạn chế trong việc sử dụng kinh phí mua kit xét nghiệm. Như việc yêu cầu thực hiện xét nghiệm với quy mô lớn và trong thời gian rất ngắn dẫn đến bất cập trong việc đáp ứng nguồn lực thực hiện với quy định hiện hành, gây quá tải và vượt quá năng lực xét nghiệm ở hầu hết các địa bàn tập trung đông dân cư.

Dẫn chứng cụ thể là việc yêu cầu thực hiện xét nghiệm với quy mô lớn chưa từng có và trong thời gian ngắn, Thành phố Hà Nội đã tiến hành xét nghiệm cho hơn một nửa số dân trên địa bàn với khoảng 4.197.528 mẫu nhưng chỉ phát hiện ra 21 ca dương tính.

Theo đoàn giám sát, trách nhiệm chính của những tồn tại, hạn chế thuộc về các tổ chức, cá nhân và người đứng đầu các cơ quan, đơn vị chủ trì tham mưu, xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; tổ chức thực hiện, phân bổ, quản lý, sử dụng nguồn lực cho phòng, chống dịch.

Từ các hạn chế trên, đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ sửa đổi pháp lệnh về tình trạng khẩn cấp hoặc trình Quốc hội ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp. Trong đó quy định rõ thẩm quyền Chính phủ, các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương trong xử lý các tình huống khẩn cấp khi xảy ra dịch bệnh.