Tại hội nghị, bà Trần Thu Quỳnh – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada cho biết, mặc dù Thương vụ đã phát cảnh báo đến doanh nghiệp Việt tuy nhiên tỷ lệ doanh nghiệp lừa đảo tiếp cận doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tăng. Nếu như trước đây trung bình có 3 vụ việc/tháng thì nay con số đã tăng lên 10 vụ/tháng.

Theo bà Quỳnh, do mạng lưới hồ sơ của doanh nghiệp công khai trên các cổng thông tin điện tử chính quyền Canada nên một số cá nhân tự tiếp cận hồ sơ đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp lớn, có uy tín cao, tải về các thông tin đăng ký kinh doanh và dùng vỏ bọc mạo danh các doanh nghiệp này để đi lừa đảo các công ty Việt Nam.

Các đối tượng lừa đảo ngày càng áp dụng các phương thức tinh vi hơn, bao gồm giả mạo giấy tờ của các doanh nghiệp lớn.

Hình thức lừa đảo chủ yếu là gọi điện trực tiếp, email, viber để gửi hồ sơ đăng ký kinh doanh, chứng nhận nộp thuế… để xác nhận uy tín. Đến giai đoạn doanh nghiệp Việt Nam đề nghị chuyển tiền đặt cọc, các đối tượng sẽ yêu cầu một số loại giấy chứng nhận (thường là không tồn tại) và khẳng định đây là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện của Chính phủ Canada trước khi chuyển tiền. Sau đó, các đối tượng sẽ giới thiệu một luật sư/nhà môi giới để hỗ trợ doanh nghiệp Việt làm chứng từ và yêu cầu chi phí cho vấn đề này.

Thậm chí để tăng độ tin cậy, có đối tượng còn chấp nhận ký hợp đồng giá FOB, chấp thuận xử lý tranh chấp tại Việt Nam theo pháp luật Việt Nam, thanh toán trước 50% và thanh toán nốt khi có giấy tờ chứng nhận hàng đã xếp lên tàu. Có đối tượng còn chấp nhận gửi thư ưng thuận của ngân hàng (BCL) hoặc thư tín dụng dự phòng (SBLC). Có vụ việc, đối tượng ở Canada sau khi làm giả BCL, SBLC, còn cung cấp số điện thoại của ngân hàng để doanh nghiệp Việt Nam kiểm tra, bà Quỳnh thông tin.

Trước tình hình này, phía Thương vụ Việt Nam tại Canada đã liên lạc với Đại sứ quán Canada tại Việt Nam và Bộ An ninh nội địa nước này để đề nghị hỗ trợ kiểm chứng thông tin và phối hợp cảnh báo các ngân hàng, các doanh nghiệp có uy tín của Canada về hành vi mạo danh, làm con dấu giả để lừa đảo này.

Ảnh: Lê Hồng Nhung

“Khi các doanh nghiệp Canada nhập khẩu đề nghị bên xuất khẩu tự đứng ra làm các chứng chỉ của Canada và coi đây là yêu cầu bắt buộc của giao dịch thì hầu hết đều là lừa đảo vì các doanh nghiệp nhập khẩu thường sẽ đứng ra thực hiện các thủ tục của sở tại. Các chứng chỉ như Canadian Anti-Terrorist Clearance Certificate, Canadian Food Inspection Agency… đều không có thật”

Tham tán thương mại - Thương vụ Việt Nam tại Canada, Trần Thu Quỳnh

Tương tự, tại thị trường Philippines, ông Phùng Văn Thành – Tham tán thương mại, thương vụ Việt Nam tại Philippines cho biết, thời gian qua trên thị trường cũng xuất hiện nhiều vụ việc có dấu hiệu lừa đảo.

Điển hình như vụ việc doanh nghiệp nhập khẩu phân bón Việt Nam được chào hàng bởi một doanh nghiệp từ Philippines. Tuy nhiên, Philippines lại không phát triển mảng sản xuất phân bón; doanh nghiệp chào hàng lại có địa chỉ ở một hòn đảo xa xôi.

“Tại vụ việc này, khi gần đến quyết định cuối cùng, doanh nghiệp đã liên hệ với Thương vụ để được hỗ trợ xác minh. Trước những dấu hiệu từ phía doanh nghiệp, Thương vụ cho rằng cần thông báo cho đối tác biết doanh nghiệp có cơ quan đại diện tại nước sở tại, muốn gặp mặt và làm việc thực tế. Nếu trong trường hợp phía đối tác đồng ý, Thương vụ sẵn sàng đến thực tế cơ sở doanh nghiệp để xác minh. Tuy nhiên, sau khi có thông tin trên, phía đối tác lại có xu hướng tránh né, không còn chào hàng nữa”, ông Thành cho biết.

Ông Thành khuyến cáo, để phòng tránh rủi ro về lừa đảo thương mại, doanh nghiệp cần cảnh giác với các công ty chào hàng mua, bán không rõ ràng trên không gian mạng. Đồng thời, cần xem xét đến các yếu tố thị trường khác như vấn đề địa lý... Philippines có nhiều đảo nên việc di chuyển khó khăn, do đó nếu công ty đối tác có địa chỉ ở một hòn đảo xa xôi, cách xa thủ đô Manila thì doanh nghiệp cũng cần cẩn trọng.

Trong vấn đề soạn thảo hợp đồng, doanh nghiệp cần rà soát điều khoản khi phát sinh tranh chấp, đặc biệt cần liên hệ với Thương vụ để có thêm thông tin hỗ trợ đánh giá.

Đưa ra các gợi ý về các giải pháp hỗ trợ, Chủ tịch Hiệp hội hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam Hoàng Thị Liên cho rằng, nhằm tránh rủi ro về lừa đảo thương mại, Thương vụ có thể triển khai kết nối giữa các đơn vị để từ đó đưa ra danh mục gợi ý về các doanh nghiệp có rủi ro cao.

“Khi làm việc với các đối tác cùng ngành nông sản, tôi nhận thấy các cộng đồng doanh nghiệp Brazil, Ấn Độ có kết nối chặt chẽ với Đại sứ quán nước đó tại quốc gia sở tại, từ đó đưa ra danh mục gợi ý về các danh sách đen về các doanh nghiệp nhập khẩu”, theo bà Liên.

Đồng thời, bà Liên cho rằng cần xem xét đưa ra bộ quy tắc tham chiếu như khi làm việc với thị trường rủi ro doanh nghiệp nên đề nghị bao nhiêu % tiền cọc, thanh toán phương thức nào an toàn hơn….