Trong xu thế phát triển xuất bản phẩm điện tử, đáp ứng nhu cầu của độc giả hiện nay, thị trường sách nói tại Việt Nam đang chuyển động mạnh mẽ. Những hoạt động hợp tác, ra mắt sản phẩm sách nói chất lượng, chuyên nghiệp xuất hiện liên tục đang tạo sự sôi động và đa dạng trong lĩnh vực xuất bản, góp phần thúc đẩy văn hóa đọc tại Việt Nam.

Tuy nhiên, sách nói vẫn gặp phải rào cản lớn là việc vi phạm bản quyền diễn ra tràn lan, những ứng dụng và hình thức sách nói song song tồn tại do cá nhân tự phát đọc và đăng tải lên các nền tảng truyền thông xã hội. Khó khăn vẫn còn đó nhưng khi công nghệ số lên ngôi, chuyển đổi số là xu hướng phát triển tất yếu của ngành xuất bản, phương thức đọc sách thay đổi. Người dùng ngày càng nhận ra sách nói không chỉ để giải trí mà còn dành cho việc tiếp nhận kiến thức.

CEO Xuân Nguyễn của Fonos - một trong những ứng dụng sách nói hàng đầu Việt Nam hiện nay, chia sẻ với Mekong ASEAN rằng, sách nói cần được đặt đúng giá trị chứ không phải chỉ là sản phẩm bổ trợ của sách giấy.

Trước khi khởi nghiệp với ứng dụng sách nói có bản quyền đầu tiên dành cho người Việt - Fonos, tôi từng kinh doanh từ khi 21 tuổi, với đa dạng ngành nghề từ bán lẻ, y tế. Trong suốt quá trình đó, tôi đọc rất nhiều sách, luôn tìm kiếm sự đồng cảm và những ý tưởng mới từ sách. Ngoài việc đọc sách, tôi cũng nghe sách nói của các ứng dụng nước ngoài vì tôi thường xuyên phải di chuyển, không có đủ thời gian cũng như sự tập trung để ngồi đọc sách.

Tôi cũng tìm nghe sách nói từ các ứng dụng của Việt Nam nhưng tìm mãi chưa thấy ứng dụng nào khiến tôi hài lòng. Chủ yếu là do giọng đọc chưa phù hợp, tựa sách không được cập nhật - những yếu tố đó ngăn cản sự trải nghiệm của tôi. Xuất phát từ nhu cầu cá nhân đó, tôi và người đồng sáng lập - Oscar Jesionek thành lập nên Fonos vào năm 2019. Hướng đi ban đầu của chúng tôi là làm sách nói có bản quyền, giọng đọc chất lượng cùng với những tựa sách hay và cập nhật nhất trên thị trường.

Đến nay, sau hơn 2 năm phát triển, thư viện nội dung của Fonos đã có hơn 2.100 nội dung độc quyền, trong đó có nhiều mảng ngoài sách nói như Tóm tắt sách, Ebook, Thiền, Truyện ngủ, Nhạc chủ đề...

Trước khi Fonos ra đời, thị trường sách nói tại Việt Nam còn quá sơ khai, chưa có một lối đi nào rõ ràng. Chúng tôi phải nỗ lực hết sức để từng bước thuyết phục các nhà xuất bản cùng rẽ sang một hướng đi mới: Sách nói cần được đặt đúng giá trị chứ không phải chỉ là sản phẩm bổ trợ của sách giấy.

Nói đơn giản là vậy, nhưng khi đó Fonos mới chỉ là một ý tưởng, và bản thân chúng tôi - những người sáng lập lại không phải người từ ngành sách. Suốt 9 tháng sau đó, từ 3 nhà xuất bản đầu tiên chấp nhận đồng hành, chúng tôi dần thuyết phục được thêm nhiều đơn vị khác.

Chúng tôi gọi những bước đi đầu tiên của Fonos là hành trình "tìm đường đi trong sương mù" đó, khi mà tôn trọng và giữ bản quyền luôn là vấn đề khó khăn. Câu chuyện sau khi có bản quyền là làm sao để bảo vệ được bản quyền của mình khi mà quan niệm phổ biến là ai cũng có thể ra nhà sách mua một quyển sách giấy về đọc rồi chia sẻ lại trên mạng, rất khó để quản lý. Chúng tôi cũng thành lập đội ngũ bản quyền để quản lý và báo cáo với những video vi phạm bản quyền trên Internet.

Vấn đề chưa dừng lại ở đó. Để các sản phẩm Fonos làm ra mang đến sự trải nghiệm tốt nhất cho người dùng, việc tìm kiếm giọng đọc phù hợp với mỗi cuốn sách luôn là tiêu chí chúng tôi phải khắt khe. Tiêu chí gói gọn trong hai chữ "phù hợp" tưởng chừng đơn giản nhưng lại có rất nhiều điều phải lưu ý để đảm bảo cho yếu tố "phù hợp" đó được truyền tải đến người dùng.

Cuối cùng là yếu tố công nghệ. Chúng tôi là doanh nghiệp số, trải nghiệm người dùng cũng chính là thước đo thành công, nên phần này chúng tôi cũng đang có sự tập trung cả về nguồn lực lẫn kinh phí. Người dùng đến càng nhiều, chúng tôi càng phải làm việc cật lực hơn để ứng dụng hoạt động được mượt mà.

Nghe thì có vẻ nhiều khó khăn nhưng bất cứ hành trình tâm huyết nào cũng đòi hỏi nhiều công sức, nên tôi và toàn bộ đội ngũ của mình không hề coi đó là trở ngại gì lớn lao, mà là mục tiêu cần hoàn thành trong công việc.

Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển Fonos, chúng tôi luôn chú trọng "chất lượng" và "sự đa dạng nội dung" để mang lại sự trải nghiệm tốt nhất đối với người dùng. Về chất lượng, ngay từ ban đầu, chúng tôi tìm đến các nhà xuất bản lớn ngay từ đầu để thuyết phục hợp tác.

Với nhà xuất bản và cả tác giả, bản quyền luôn là câu chuyện nhức nhối, họ sẽ không vui khi thấy đứa con tinh thần của mình rơi vào tình cảnh bị làm lậu tràn lan. Fonos nhận thức được điều đó và cũng rất nghiêm túc với câu chuyện chất xám. 100% sách nói trên ứng dụng của chúng tôi đều là có bản quyền.

Để làm được điều đó, chúng tôi xác định rất rõ mục tiêu phát triển của Fonos thông qua hai việc. Thứ nhất là chất lượng thu âm của sách nói. Quy trình khép kín mà chúng tôi đang áp dụng để đảm bảo việc này chưa bao giờ có trước khi Fonos xuất hiện.

Thứ hai, mô hình kinh doanh của chúng tôi tập trung vào việc phát triển thị trường sách nói có bản quyền và bán sách chứ không dùng sách để bán sản phẩm khác. Tôi rất vui khi đến lúc này, Fonos đã là đối tác chiến lược của hơn 20 đơn vị xuất bản cùng nhiều tác giả nổi tiếng.

Bản thân tôi là người luôn thích dành nhiều thời gian để tập trung vào giải quyết một vấn đề nào đó. Khi nghiên cứu các chiến lược, tôi thích học hỏi và luôn tìm hiểu xung quanh mình mọi người đang nghĩ gì, đang làm gì.

Khi mọi người chọn nghe một cuốn sách, có lẽ số nhiều đều đã đọc hoặc có thông tin về cuốn sách này rồi. Vì vậy, nếu muốn thu hút thêm độc giả, chúng tôi cần đem lại sự tiện lợi và trải nghiệm thông qua giọng đọc, âm thanh, hiệu ứng, âm nhạc, nói chung là từng chi tiết nhỏ nhất, mà phải tạo được sự hứng thú cho người nghe.

Song song với việc cung cấp các sản phẩm sách nói chất lượng, chúng tôi sẽ làm phong phú thêm kho nội dung của mình dưới nhiều hình thức khác, để có thể đáp ứng đủ nhu cầu của mọi người. Hiện tại, chúng tôi đã có hơn 1.000 Tóm tắt sách, 500 Ebooks, 100 bài Thiền, Truyện ngủ, Nhạc chủ đề và kho sách dành riêng cho Hội viên Fonos.

Trong tương lai gần, chúng tôi sẽ phát triển thêm các nội dung Podcast. Dù chiến lược cụ thể có là gì đi chăng nữa, chúng tôi cũng sẽ luôn tập trung vào khách hàng. Khi đã nắm bắt được xu hướng, hành vi của khách hàng xem họ muốn gì, cần gì và đang thay đổi ra sao, chúng tôi tự tin rằng mình sẽ còn chinh phục được thêm nhiều người dùng mới hơn nữa.