Bắc Hà là một huyện nằm ở phía đông bắc của tỉnh Lào Cai, Việt Nam, nơi đây có nhiều nét riêng, hấp dẫn, hội tụ các yếu tố để trở thành khu du lịch đặc sắc của Lào Cai và khu vực Tây Bắc. Nhắc đến Bắc Hà, không chỉ nổi tiếng về việc làm rượu ngô Hồng Mi hay có những đặc sản như mận tam hoa chín đỏ, bánh dày truyền thống,... mà ở đây còn nổi tiếng với những lễ hội đua ngựa truyền thống đã trở thành thương hiệu gắn liền với địa danh "cao nguyên trắng."
Đua ngựa truyền thống các dân tộc huyện Bắc Hà (Lào Cai) có nguồn gốc từ tập quán nuôi ngựa, thuần dưỡng ngựa để phục vụ cho nhu cầu vận chuyển, phát triển kinh tế của cộng đồng, sau được các chàng trai người Mông, người Tày, người Nùng,... rủ nhau thi cưỡi ngựa và dần dần tổ chức các lễ hội lớn.
Lễ hội đua ngựa Bắc Hà luôn mang đậm các giá trị văn hóa truyền thống, là kết quả của cả một quá trình chăm sóc, huấn luyện ngựa của đồng bào, là một trong những hoạt động nằm trong chuỗi sự kiện văn hóa du lịch.
Thông thường lễ hội đua ngựa được tổ chức làm hai vòng gồm vòng loại và vòng chung kết. Vòng loại được tổ chức trước một ngày với tất cả những nài ngựa (vận động viên cưỡi ngựa) đăng ký tham gia đua. Sau đó những con ngựa chiến thắng sẽ được tiếp tục tham gia vào vòng chung kết.
 |
Giải đua ngựa thu hút rất đông du khách và người dân địa phương tới sân vận động trung tâm huyện để theo dõi. |
 |
Toàn cảnh một giải đua ngựa trước khi bắt đầu vào trận đấu. |
 |
Những chú tuấn mã trên đường đua kịch tính, sôi động mang lại hồi hộp, hứng khởi cho người xem. |
 |
Đại diện các xã, thị trấn tại Bắc Hà tham gia thi đấu. |
 |
Những chàng trai tham gia cuộc đua được dân làng yêu mến gọi là “kỵ sĩ chân đất” chọn cho mình một con ngựa tốt, móng đẹp, răng khoẻ, chạy êm để tham gia vào cuộc đua. |
 |
Từng chú ngựa sẽ được đánh số để thi đấu, sau vòng loại đội nào giành chiến thắng sẽ tiếp tục vào vòng chung kết cuối cùng. |
Ở Bắc Hà, ngựa giữ vai trò quan trọng đối với đời sống đồng bào dân tộc thiếu số, vừa phát triển kinh tế vừa là nét văn hóa độc đáo nơi đây. Ngày 27/5/2021 lễ hội đua ngựa Bắc Hà được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, được giữ gìn và phát huy, xây dựng trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc của huyện Bắc Hà.
Đồng thời, lễ hội còn góp phần vào phát triển du lịch, tăng doanh thu du lịch, tiêu thụ các mặt hàng nông sản đặc hữu của địa phương. Đây cũng là một trong những nỗ lực của tỉnh Lào Cai trong việc thực hiện “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Cùng với lễ hội đua ngựa Bắc Hà, các hoạt động Festival cao nguyên trắng Bắc Hà, tuần văn hóa du lịch Bắc Hà, lễ hội đường phố… cũng được tổ chức nhằm tạo nên một không gian vui chơi hấp dẫn cho tất cả du khách khi về với khu du lịch vùng núi phía đông bắc tỉnh Lào Cai
