Tiếp tục kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, ngày 23/10, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày báo cáo đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.

Huy động gần 97.000 tỷ vốn đầu tư tư nhân qua các dự án PPP

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, tổng kế hoạch đầu tư công hằng năm (từ năm 2021 đến năm 2023) được Quốc hội quyết nghị đạt 59% tổng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, số vốn ngân sách trung ương đạt 52,2% kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, tạo áp lực rất lớn trong cân đối ngân sách năm 2024, 2025.

Tỷ trọng chi đầu tư phát triển trong tổng chi NSNN trong 3 năm 2021-2023 chiếm 28,4%; tỷ trọng vốn đầu tư công trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội trung bình 2 năm 2021, 2022 đạt 16,4% .

Tỷ lệ vốn đầu tư phát triển toàn xã hội so với GDP tăng , quy mô vốn đầu tư từ nguồn NSNN tăng qua các năm. Hiệu quả đầu tư toàn nền kinh tế tăng lên, việc sử dụng vốn đầu tư xã hội nói chung, và vốn đầu tư công nói riêng được cải thiện.

"Đầu tư công đã phát huy vai trò dẫn dắt, là vốn mồi để thu hút các nguồn lực đầu tư từ các khu vực kinh tế ngoài nhà nước, tạo động lực tăng trưởng kinh tế", Bộ trưởng nhận định.

Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trung bình 2 năm 2021 và 2022 đạt 93,56% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và trong 9 tháng đầu năm 2023 giải ngân đạt 51,38% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn cùng kỳ năm 2022 (46,7%), về số tuyệt đối cao hơn 110 nghìn tỷ đồng.

Tỷ lệ các dự án sử dụng vốn ngân sách trung ương đến nay đã hoàn thành đưa vào sử dụng đạt 52% tổng số dự án trong giai đoạn 2021-2025.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Về huy động nguồn vốn tư nhân, thông qua các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP), dự kiến huy động được hơn 96.900 tỷ đồng. Tổng chiều dài đường cao tốc đưa vào khai thác đến nay là 1.822km.

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư, do kế hoạch vốn năm sau cơ bản tương đương với năm trước nên đã dẫn tới khả năng không bố trí đủ vốn ngân sách Trung ương theo kế hoạch trung hạn. Với dự kiến kế hoạch 2024 là 225.000 tỷ đồng, lũy kế bố trí 4 năm từ 2021 đến 2024 đạt 61,7% tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương được Quốc hội cho phép phân bổ.

Như vậy, dự kiến có khoảng 376 dự án của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã được bố trí vốn hằng năm sẽ chuyển tiếp thực hiện và hoàn thành trong giai đoạn 2026-2030.

Về hạn chế, Chính phủ đánh giá, việc phân bổ chi tiết kế hoạch đầu tư công hằng năm cho các nhiệm vụ, dự án của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có nơi còn chậm và thực hiện nhiều lần trong năm.

Hầu hết các bộ, cơ quan trung ương và địa phương không phân bổ hết kế hoạch theo đúng thời gian quy định và không phân bổ hết kế hoạch được giao. Tình trạng đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch có xu hướng tăng so với năm 2020, 2021, nhất là vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài.

Số vốn chưa được giao kế hoạch đến nay còn khá lớn

Thẩm tra về đánh giá giữa kỳ tình hình thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, số vốn chưa được giao kế hoạch đến nay còn khá lớn (190.049 tỷ đồng), việc phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án còn chậm, không đảm bảo thời hạn Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến theo quy định tại các Nghị quyết của Quốc hội.

Ông Mạnh nêu rõ, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công có chuyển biến tích cực, tỷ lệ giải ngân năm 2023 ước đạt cao so cùng kỳ năm 2022. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ phân tích rõ hơn về số liệu này, trong đó, cần tính toán tỉ lệ giải ngân thực tế để phản ánh đúng thực chất về số liệu giải ngân của các năm.

Bên cạnh đó, vẫn còn 42 bộ, cơ quan trung ương và 26 địa phương giải ngân dưới mức trung bình của cả nước, dự kiến giải ngân năm 2023 không đạt dự toán được giao; tiến độ giải ngân vốn của các Chương trình mục tiêu quốc gia trong 3 năm 2021-2023 còn chậm, do quá trình phân bổ, giao vốn còn chậm trễ, chậm ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện, dẫn đến các địa phương còn lúng túng trong công tác triển khai.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh.

Về dự kiến thực hiện 2 năm còn lại của Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, với thực tế bố trí vốn ngân sách Trung ương hiện nay, việc phân bổ, giao kế hoạch vốn trung hạn và hằng năm chậm, cân đối nguồn cho chi đầu tư công không đạt kế hoạch, yêu cầu cân đối nguồn vốn trong 2 năm còn lại là khá lớn.

Bên cạnh đó, vốn bố trí cho các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội giải ngân rất thấp, tạo áp lực lớn cho bố trí nguồn lực và tổ chức thực hiện giải ngân vốn.

Do vậy, khả năng cân đối đủ nguồn vốn ngân sách Trung ương là hết sức khó khăn để triển khai thực hiện có hiệu quả hơn trong 2 năm còn lại của Kế hoạch, trong khi vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương chưa bảo đảm, nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước dự kiến hụt thu lớn.

"Ủy ban đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ khả năng cân đối vốn thực tế, tình hình giải ngân vốn đã phân bổ 3 năm qua, tập trung phân bổ, điều chỉnh vốn cho các dự án có khả năng giải ngân để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công", ông Lê Quang Mạnh báo cáo.