Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại hội nghị. Ảnh: VGP

Chiều ngày 7/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị thúc đẩy các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chuẩn bị đón và làm việc với Đoàn thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) lần thứ 4.

Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, lãnh đạo Đảng, Nhà nước rất quan tâm công tác chống IUU thông qua việc tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo; tăng cường kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục người dân; tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách; thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế cho người dân; phối hợp với các nước, tổ chức có liên quan để xử lý; đẩy mạnh nuôi trồng thủy hải sản để hạn chế đánh bắt.

Tuy nhiên, công tác chống khai thác IUU vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó, vẫn còn nhiều nhiệm vụ chậm hoàn thành theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả chưa đạt được như mong muốn và còn nhiều việc phải làm như vẫn có tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; việc xử phạt các hành vi vi phạm có nơi, có lúc còn chưa thực sự nghiêm túc.

Thủ tướng nhấn mạnh, cần kiên định, kiên trì các quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng, Nhà nước về công tác này. Trong đó, các cấp, các ngành, các địa phương và người dân phải nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản trên biển, khai thác, đánh bắt hiệu quả nhưng bền vững.

Đồng thời, giáo dục và chăm lo, nâng cao đời sống ngư dân, tạo sinh kế, việc làm cho người dân theo hướng tăng cường nuôi trồng, chế biến và giảm thiểu đánh bắt xa bờ. Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển với bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước, tôn trọng luật pháp quốc tế, nhất là Hiến chương Liên Hợp Quốc và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982; chống khai thác IUU chính là vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của người dân chúng ta, chứ không phải vì việc thanh tra, kiểm tra của EC.

"Đánh bắt thủy hải sản là sinh kế lâu đời của ngư dân. Do đó, việc chuyển đổi không phải là việc dễ trong ngày một, ngày hai mà chúng ta phải kiên trì thực hiện", Thủ tướng phát biểu.

Thủ tướng nêu rõ các mục tiêu, thứ nhất, phát triển kinh tế biển hiệu quả, bền vững theo Nghị quyết 36-NQ/TW năm 2018 của Trung ương về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam. Thứ hai, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của ngư dân, phát huy ý thức, trách nhiệm của người dân trong khai thác nguồn lợi đại dương và bảo vệ chủ quyền biển đảo. Thứ ba là giải quyết dứt điểm khuyến cáo của các nước, các tổ chức quốc tế, trong đó có EC. Thứ tư, không để phát sinh vấn đề phức tạp mới trong quản lý và khai thác nguồn lợi thủy sản. Thứ năm, chấm dứt đánh bắt, khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: VGP

Các cấp, ngành cần có trách nhiệm và hành động trong công tác chống khai thác IUU

Thủ tướng kêu gọi tinh thần trách nhiệm và hành động của tất cả các cấp, các ngành trong công tác chống khai thác IUU; đề nghị coi đây là một tiêu chí trong đánh giá công tác điều hành, quản lý, xếp loại cán bộ các cấp năm 2023 và các năm tiếp theo.

Về nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, quy định, trong đó có quy định về xử lý vi phạm. Đồng thời, nhấn mạnh cần làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động người dân.

Theo đó, Bộ Ngoại giao thông qua các kênh ngoại giao truyền tải thông điệp thể hiện quyết tâm chính trị của Chính phủ Việt Nam trong nỗ lực chống khai thác IUU, ngăn chặn tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Chủ trì, phối hợp với Bộ NN&PTNT để tranh thủ sự ủng hộ tích cực của các bên liên quan đối với quyết tâm chính trị của Việt Nam trong gỡ cảnh báo "Thẻ vàng".

Các cơ quan chức năng cần phối hợp tốt với các nước trong kiểm soát hoạt động đánh bắt và xử lý các trường hợp vi phạm phù hợp với luật pháp quốc tế trên tinh thần nhân văn, nhân đạo, đồng thời bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của Việt Nam và ngư dân Việt Nam.

Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Phối hợp với các cơ quan tăng cường sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư trong quản lý ngư dân, tàu cá, hoạt động đánh bắt…

Bộ NN&PTNT tiếp tục tổ chức các đoàn công tác đi kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; đặc biệt là chủ động phối hợp, hỗ trợ các địa phương trong việc đón và làm việc với Đoàn thanh tra của EC một cách công tâm, khách quan, trách nhiệm, đảm bảo đạt kết quả tốt nhất, hướng tới sớm gỡ cảnh báo "Thẻ vàng".

Trong quá trình Đoàn thanh tra của EC công tác tại Việt Nam, cần chuẩn bị hồ sơ, tài liệu liên quan đầy đủ, khách quan, trung thực, tận dụng mọi cơ hội giải thích, chứng minh cho Đoàn thanh tra hiểu, nắm được hoàn cảnh, điều kiện ngành thủy sản Việt Nam cũng như quyết tâm của Chính phủ, nỗ lực của các cơ quan liên quan của Việt Nam trong chống khai thác IUU.

"Các địa phương phải hợp tác, thẳng thắn, trung thực, khiêm tốn, cầu thị, lắng nghe, không đối phó để có kết quả tốt nhất trong đợt thanh tra của EC", Thủ tướng nhắc nhở.

Thủ tướng cũng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố ven biển và các cấp chính quyền, nhất là cấp cơ sở, cần đẩy mạnh việc thúc đẩy sản xuất, kinh doanh. Bao gồm, công tác quy hoạch, nuôi trồng và chế biến hải sản; hoạt động đánh bắt cần theo hướng phát triển bền vững; tuyên truyền, giáo dục, động viên ngư dân hoạt động theo đúng pháp luật Việt Nam và quốc tế.

Lãnh đạo các địa phương ven biển báo cáo tại Hội nghị - Ảnh: VGP

Thủ tướng yêu cầu các địa phương phối hợp chặt chẽ với Bộ NN&PTNT tiến hành tổng kiểm tra, rà soát toàn bộ số lượng tàu cá, nắm được thực trạng tàu cá (số lượng đã đăng ký, đăng kiểm, cấp phép; tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình VMS...) để sàng lọc, phân loại đảm bảo theo dõi, giảm sát được toàn bộ hoạt động của đội tàu, xử lý theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm; đặc biệt các tàu cá "3 không" (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép).

Các địa phương theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển, đảm bảo thực hiện đúng quy định bật thiết bị VMS khi tham gia khai thác hải sản; chỉ đạo các lực lượng thực thi pháp luật, cơ quan, đơn vị liên quan mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản; trong đó tập trung xử lý nghiêm, triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, vi phạm quy định về VMS...

Tổ chức thực hiện nghiêm quy định quản lý tàu cá, hoàn thành 100% đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), số liệu đảm bảo thống nhất tại báo cáo của địa phương và trên VNFishbase.

Kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến; giám sát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng; đảm bảo 100% tàu cá cập cảng chỉ định, giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác. Tuân thủ nghiêm quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình hợp thức hóa hồ sơ các lô hàng xuất khẩu.

Bố trí đủ nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị) cho các lực lượng chức năng có liên quan tại địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU. Bố trí cán bộ có năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm và có cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ, động viên, khen thưởng phù hợp. Thường xuyên thanh tra, kiểm tra và nghiêm túc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. Khẩn trương thành lập Kiểm ngư địa phương theo quy định tại Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Thủ tướng đề nghị Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, các hiệp hội, các doanh nghiệp tiếp tục chung tay, đồng hành cùng hệ thống chính trị, các cơ quan chức năng trong thực hiện các quy định về IUU, không thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc IUU.

Với ngư dân, Thủ tướng cho rằng cần đề cao ý thức, trách nhiệm công dân trong sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia đóng góp bảo vệ môi trường và phát huy nghĩa vụ công dân trong quan hệ với các nước. "Cần làm sao để người dân có ý thức, thực hiện nghiêm "đi khai, về báo" một cách tự giác vì lợi ích của chính mình và của cộng đồng, của đất nước", Thủ tướng nhấn mạnh.