Hoạt động mua bán, sáp nhập (M&A) của ngành y tế và dược phẩm tại Việt Nam trong năm 2023 diễn biến sôi động với sự xuất hiện của những tên tuổi tầm cỡ thế giới và các thương vụ trị giá từ hàng chục cho đến hàng trăm triệu USD.

Ngay từ tháng 3/2023, một báo cáo phân tích từ PwC đã nhận định mảng y dược và chăm sóc sức khỏe sẽ nằm trong số ít các lĩnh vực dẫn đầu về M&A trong năm. Nhận định này dần trở thành sự thật vào thời điểm năm 2023 khép lại, khi những tập đoàn y tế lớn trên thế giới lần lượt tiến vào thị trường giàu tiềm năng ở Việt Nam.

Thương vụ M&A lớn nhất ngành y dược năm 2023 thuộc về cuộc thâu tóm Bệnh viện FV của Thomson Medical Group (TMG) - một trong những tập đoàn chăm sóc sức khỏe hàng đầu Singapore. Đây cũng là thương vụ mua lại dịch vụ chăm sóc sức khỏe lớn nhất Đông Nam Á kể từ năm 2020.

Theo các điều khoản của hợp đồng mua bán, TMG đồng ý mua lại 100% Công ty TNHH Y tế Viễn Đông Việt Nam (FEMV), công ty có dòng vốn Pháp điều hành một loạt các cơ sở chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam, bao gồm mạng lưới các phòng khám ban đầu và chuyên khoa cùng với Bệnh viện đa khoa FV 220 giường.

Giá trị thương vụ này lên đến 381 triệu USD, bao gồm 359,6 triệu USD trả trước và 21,8 triệu USD khác nếu Bệnh viện FV đạt được các mốc hiệu suất nhất định. TMG sẽ tài trợ cho thương vụ bằng nguồn nội lực cũng như vay nợ tài chính.

Ông Kiat Lim, Phó Chủ tịch điều hành Thomson Medical Group và Bác sĩ Jean-Marcel Guillon - Tổng giám đốc Bệnh viện FV bắt tay tuyên bố FV là thành viên của TMG tại buổi lễ ngày 17/1/2024. Ảnh: Thomson Medical Group

Theo TMG, thỏa thuận này nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường chăm sóc sức khỏe đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam và mở đường cho việc hiện thực hóa chiến lược mở rộng sang Đông Nam Á.

“Việc mua lại Bệnh viện FV không chỉ là sự bổ sung tài sản chiến lược cho Tập đoàn mà còn thể hiện sự gia nhập của TMG vào một thị trường đang phát triển nhanh chóng và cơ hội khai thác nhiều cơ hội khác trong chuỗi giá trị chăm sóc sức khỏe,” báo cáo thường niên 2023 của Thomson Medical Group cho hay.

Thomson Medical Group không phải là công ty Singapore duy nhất tích cực M&A mảng y tế ở Việt Nam trong năm 2023. Vào đầu tháng 10, Tập đoàn Y tế Raffles Medical (RMG) của tỷ phú Singapore Loo Choon Yong tuyên bố hợp tác chiến lược toàn diện với Bệnh viện Quốc tế Mỹ (AIH) tại TP HCM.

Trong thông cáo báo chí ngày 2/10/2023, Raffles Medical Group cho biết việc việc định giá AIH được đưa ra sau khi tính đến giá trị định giá tài sản của bệnh viện là 45,6 triệu USD, nằm trong phạm vi định giá mà Công ty TNHH Savills Việt Nam đưa ra hồi tháng 7/2023.

Theo thoả thuận hợp tác, từ tháng 10/2023, RMG sẽ tham gia vào các hoạt động quản trị, quản lý vận hành AIH và phát triển một số chuyên khoa sâu.

Việc mua lại AIH sẽ giúp RMG nắm bắt cơ hội phát triển từ sự bùng nổ nhu cầu về dịch vụ chăm sóc sức khỏe tư nhân tại Việt Nam, đồng thời hỗ trợ tham vọng trở thành nhà cung cấp dịch vụ y tế - chăm sóc sức khỏe chất lượng cao được người dân trong khu vực lựa chọn của RMG.

Nhộn nhịp M&A công ty dược

Vào hạ tuần tháng 12/2023, CTCP Dược phẩm Hà Tây (HNX: DHT) hoàn tất đợt chào bán 8,4 triệu cổ phiếu riêng lẻ, tương ứng 11,36% tổng số cổ phiếu đang lưu hành cho ASKA Pharmaceutical Co Ltd (Nhật Bản).

Sau giao dịch, ASKA Pharmaceutical nâng sở hữu tại Dược Hà Tây từ 24,9% lên 32,56% vốn điều lệ, tiếp tục là cổ đông lớn nhất của công ty này. Lượng cổ phiếu phát hành riêng lẻ sẽ bị hạn chế chuyển nhượng trong vòng 3 năm.

Với mức giá chào bán bình quân 21.500 đồng/cổ phiếu, ước tính công ty Nhật Bản này đã chi hơn 180 tỷ đồng để hoàn tất đợt mua vào nói trên. Tổng số tiền thu được sau đợt phát hành này, Dược Hà Tây sẽ dùng hơn 78,4 tỷ đồng cho dự án Nhà máy sản xuất dược phẩm công nghệ cao Hataphar và 102,2 tỷ đồng để tái cơ cấu lại khoản nợ vay ngân hàng nhằm nâng cao khả năng tự chủ về vốn, giảm áp lực tài chính cho công ty.

ASKA là hãng dược hơn 100 năm tuổi của Nhật Bản, ra đời từ năm 1920, chuyên về các sản phẩm cho nội khoa, sản phụ khoa và tiết niệu. Từ tháng 4/2020, công ty thành lập bộ phận kinh doanh quốc tế để bắt đầu đẩy mạnh tăng trưởng và phát triển thông qua hoạt động ở thị trường nước ngoài.

Hồi đầu 2021, ASKA hoàn tất mua 6,6 vào triệu cổ phần DHT, tương đương 24,9% vốn điều lệ và là cổ đông lớn nhất tại Dược Hà Tây. Sang tới tháng 6/2023, Dược Hà Tây chia cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ 180%, tương ứng cổ đông nắm 100 cổ phiếu sẽ nhận về 180 cổ phiếu mới. Lượng cổ phiếu của ASKA nắm tăng lên hơn 18,4 triệu cổ phiếu.

Đầu tháng 8/2023, tập đoàn dược phẩm Hàn Quốc Dongwha Pharm đã chi ra 39 tỷ won (khoảng 30 triệu USD, tương đương hơn 710 tỷ đồng) mua lại 51% cổ phần Trung Sơn Pharma, được xem là thương vụ có giá trị cao nhất ngành dược trong năm 2023.

Từ lâu, Dongwha đã không giấu ý định thâm nhập sâu hơn vào thị trường Việt Nam với nhiều sản phẩm do hãng phân phối. Chứng kiến nhu cầu ngày một gia tăng về các loại vitamin, hồng sâm và sản phẩm chăm sóc sắc đẹp của Hàn Quốc tại Việt Nam, Dongwha có kế hoạch thúc đẩy doanh thu cho các sản phẩm này.

Sau thương vụ mua lại này, Dongwha có kế hoạch thúc đẩy việc đưa các loại thuốc không kê đơn, bao gồm các loại thuốc tiêu biểu của Hàn Quốc như 'Whal Myung Su', 'Itchi' và 'Pancol' vào thị trường Việt Nam.

Trung Sơn Pharma là cái tên nổi tiếng của thị trường dược phẩm Việt Nam, với chuỗi 140 cửa hàng khắp miền Nam. Doanh nghiệp được thành lập từ năm 1997 bởi vợ chồng bác sĩ Trương Thanh Sơn và dược sĩ Trương Hoàng Thanh Trúc, cung cấp danh mục sản phẩm đa dạng, từ thuốc kê đơn, không kê đơn, thực phẩm chức năng, dược mỹ phẩm, thiết bị y tế, cho đến các sản phẩm chăm sóc sức khỏe hay làm đẹp.

Tiến sĩ, Bác sĩ Malgorzata Adamkiewicz, Chủ tịch Ban Kiểm soát của Adamed Pharma phát biểu tại buổi lễ công bố nâng sở hữu tại Davipharm lên 100% hồi tháng 4/2023. Ảnh: Davipharm

Hồi tháng 4/2023, Tập đoàn Adamed Pharma hoàn tất nâng sở hữu tại Davipharm (Đạt Vi Phú) lên 100%. Đây cũng được xem là thương vụ M&A lớn đầu tiên của ngành dược trong năm 2023. Trước đó, Adamed Pharma đã sở hữu 70% cổ phần Davipharm vào năm 2017.

Giá trị thương vụ không được tiết lộ. Trong một thông cáo hồi tháng 6/2023, Adama Pharma cho biết tổng vốn tập đoàn này rót vào thị trường Việt Nam tới thời điểm hiện tại đã lên đến 60 triệu USD.

Thành lập vào năm 1986 tại Ba Lan, Adamed Pharma là "ông lớn" trong lĩnh vực dược phẩm và công nghệ sinh học. Tính đến cuối năm 2022, Tập đoàn có hơn 2.500 nhân viên, sở hữu 2 nhà máy sản xuất ở Ba Lan và 1 ở Việt Nam, với trên 200 bằng sáng chế ở nhiều quốc gia trên thế giới.

“Tham vọng của chúng tôi là đưa Davipharm trở thành người dẫn đầu thị trường dược phẩm Việt Nam, cung cấp cho bệnh nhân những sản phẩm chất lượng với giá cả phải chăng,” bác sỹ, tiến sỹ Malgorzata Adamkiewicz - Chủ tịch Ban Kiểm soát Adamed Pharma cho biết tại một buổi lễ được tổ chức ở nhà máy sản xuất Bình Dương nhân dịp Adamed mua lại 100% cổ phần Davipharm hồi tháng 4 vừa qua.

Xu hướng nhộn nhịp M&A các công ty dược là kết quả từ những lợi thế rõ ràng của thị trường dược Việt Nam như sự tăng trưởng quy mô của tầng lớp trung lưu, áp lực già hóa dân số và nhu cầu nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe…. Thị trường y dược Việt Nam sở hữu tiềm năng tăng trưởng lớn và đang thu hút sự quan tâm của những tên tuổi hàng đầu nước ngoài.