Chia sẻ với Mekong ASEAN nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025) và 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN (1995-2025), Đại sứ Trần Đức Bình – Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao khẳng định báo chí cách mạng Việt Nam không chỉ là người đưa tin, mà thực sự là một người đồng hành tin cậy trong tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế của đất nước

Mekong ASEAN: Năm 2025 đánh dấu cột mốc 30 năm Việt Nam chính thức trở thành thành viên của ASEAN. Nhìn lại chặng đường ba thập kỷ qua, xin Vụ trưởng chia sẻ những đánh giá về các dấu ấn và đóng góp nổi bật của Việt Nam trong ASEAN?

Vụ trưởng Trần Đức Bình: Có thể khẳng định, hành trình 30 năm qua là sự chuyển mình sâu sắc không chỉ với Việt Nam mà với cả ASEAN. Từ một đất nước vừa thoát khỏi bao vây, cấm vận, chúng ta vươn lên trở thành quốc gia có vai trò và uy tín ngày càng tăng.

Từ một nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi, Việt Nam vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế phát triển năng động nhất Đông Nam Á. Những đổi thay tích cực của đất nước trong ba thập kỷ qua không thể tách rời dòng chảy phát triển của ASEAN. Và cũng chính những đổi thay đó giúp chúng ta tham gia ASEAN một cách chủ động, thực chất và ngày càng có chiều sâu hơn, khẳng định một Việt Nam tin cậy, có tầm nhìn và có trách nhiệm.

Ngay từ khi mới gia nhập ASEAN năm 1995, Việt Nam đã thể hiện rõ cam kết hội nhập sâu rộng vì lợi ích chung của khu vực. Từ một thành viên đến sau, Việt Nam trở thành cầu nối gắn kết, thúc đẩy quá trình mở rộng ASEAN gồm cả 10 quốc gia Đông Nam Á vào cuối thập niên 1990. Vừa qua, xuất phát từ chính kinh nghiệm và trải nghiệm trong tiến trình hội nhập, chúng ta tiếp tục góp tiếng nói quan trọng vào quyết định của ASEAN kết nạp Timor-Leste làm thành viên thứ 11.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các nhà lãnh đạo cấp cao ASEAN, Timor-Leste tham dự Phiên toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 tại Trung tâm Hội nghị Kuala Lumpur, Malaysia, ngày 26/5/2025. Ảnh: VGP

Ba lần đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN vào năm 2001, 2010 và đặc biệt là năm 2020 vào thời điểm đại dịch Covid-19, cho thấy trách nhiệm và năng lực điều hành, dẫn dắt của Việt Nam trong những thời điểm then chốt của khu vực.

Chủ đề “Gắn kết và Chủ động thích ứng” của năm 2020 thực sự trở thành phương châm hành động của toàn Cộng đồng, nỗ lực biến cam kết thành kết quả cụ thể, để ASEAN giữ vững đà hợp tác và phát triển trong bối cảnh đầy khó khăn của đại dịch toàn cầu. Thành công của nhiệm kỳ điều phối quan hệ giữa ASEAN với các đối tác như Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và hiện nay là Anh và New Zealand, cũng cho thấy sự tin cậy và uy tín ngày càng cao của Việt Nam ở khu vực.

Với nhiều đề xuất, sáng kiến quan trọng, chúng ta không chỉ tham gia triển khai các chương trình hành động chung của ASEAN, mà còn từng bước phát huy vai trò dẫn dắt, chủ động đóng góp vào định hướng tương lai của khu vực. Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 cùng 4 chiến lược chính trị - an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội và kết nối, được thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN tháng 5 vừa qua, bắt nguồn từ sáng kiến do Việt Nam khởi xướng từ năm 2020 và trong quá trình xây dựng, Việt Nam tiếp tục có nhiều đóng góp giá trị, được các nước ủng hộ và đánh giá cao.

Các nhà lãnh đạo cấp cao ASEAN ký kết Tuyên bố Kuala Lumpur về “ASEAN 2045: Tương lai chung của chúng ta” và thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, Malaysia, ngày 26/5/2025. Ảnh: VGP

Diễn đàn Tương lai ASEAN mà chúng ta tổ chức thành công trong hai năm 2024 và 2025 vừa qua cũng là một ví dụ nổi bật, cho thấy năng lực dẫn dắt của Việt Nam trong việc tạo dựng không gian trao đổi cởi mở, đa chiều của ASEAN và dành cho ASEAN.

Nhìn về tương lai, khi ASEAN bước vào giai đoạn triển khai các Chiến lược hợp tác 2045, Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, trách nhiệm, cùng các nước thành viên khẩn trương đưa các chiến lược vào triển khai cụ thể. Các chiến lược này mang tính thời sự và thời đại, phản ánh toàn diện những xu hướng lớn, và quan trọng hơn, yêu cầu cấp bách nâng cao năng lực thích ứng của ASEAN trong mọi biến động.

Để phát huy tối đa giá trị của các chiến lược, tôi cho rằng ASEAN và các nước thành viên cần đặc biệt chú trọng đến ba từ khóa cốt lõi: đột phá, sáng tạo và thiết thực.

Đột phá trong tư duy phát triển và cách tiếp cận, dám vượt qua suy nghĩ truyền thống và hành động với tinh thần khẩn trương, quyết liệt để ASEAN có thể bắt kịp và vượt lên trong một thế giới đang vận động không ngừng. Sáng tạo trong định hình, dẫn dắt các khuôn khổ hợp tác và liên kết, không chỉ tối ưu hóa các khuôn khổ hiện có, mà kiến tạo những mô hình mới để đa dạng hóa và khai thác hiệu quả các đối tác, thị trường tiềm năng. Thiết thực trong các kế hoạch, chương trình, dự án để đáp ứng kỳ vọng và phục vụ ngày càng hiệu quả lợi ích cụ thể của người dân, doanh nghiệp và địa phương.

Mekong ASEAN: Tiếp nối thành công Diễn đàn Tương lai ASEAN (AFF) lần đầu tiên tổ chức năm 2024, sự kiện AFF 2025 diễn ra tại Hà Nội vào tháng 4 vừa qua tiếp tục là một trong những sự kiện đối ngoại đa phương quan trọng nhất do Việt Nam chủ trì. Theo Vụ trưởng, sự kiện này có ý nghĩa như thế nào trong việc góp phần nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên trường quốc tế?

Vụ trưởng Trần Đức Bình: Sau thành công của năm 2024 và 2025, Diễn đàn Tương lai ASEAN (AFF) đang từng bước khẳng định “thương hiệu” của Việt Nam, là một kênh đối thoại có ý nghĩa chiến lược và thiết thực, kết nối giới hoạch định chính sách, chuyên gia, học giả và nhiều nhóm, giới khác cùng thảo luận các vấn đề chiến lược định hình tương lai của ASEAN.

Đặc biệt, với sự quan tâm, tham dự và phát biểu chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, AFF khẳng định ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam, đồng thời truyền tải thông điệp về một Việt Nam chủ động, có tầm nhìn và cam kết đóng góp tích cực xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, phát triển năng động và bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu chụp ảnh lưu niệm sau phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025, Hà Nội, ngày 25/2/2025. Ảnh: Đỗ Thảo - Mekong ASEAN

Năm 2025 ghi nhận sự phát triển vượt bậc về số lượng tham gia của các đại biểu quốc tế, và sự mở rộng cả về phạm vi và chiều sâu của các chủ đề tại Diễn đàn. Các vấn đề được trao đổi như quản trị công nghệ mới nổi, chuyển đổi số, nông nghiệp thông minh, vai trò của phụ nữ trong kỷ nguyên số… đều là những nghị sự mới, mang tính thời sự, phản ánh sức sống, tính thích ứng và bao trùm của Cộng đồng ASEAN.

Thành phần tham dự Diễn đàn đa dạng, với hơn 700 đại biểu từ các nước ASEAN và đối tác, đã mang lại những góc nhìn đa chiều, gợi mở nhiều ý tưởng sáng tạo. Sự lan tỏa mạnh mẽ của Diễn đàn qua các kênh báo chí, truyền thông trong nước và quốc tế càng làm nổi bật tính thời sự và giá trị chiến lược của sáng kiến này.

Những thành công trên là cơ sở để chúng ta kỳ vọng Diễn đàn tiếp tục phát triển trong những năm tiếp theo, truyền cảm hứng cho các nỗ lực định hình tương lai khu vực. Tôi tin rằng, với sự ủng hộ ngày càng rộng rãi từ các nước ASEAN và đối tác, Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ tiếp tục được duy trì, phát triển, đồng hành cùng ASEAN trên chặng đường hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng 2045.

Mekong ASEAN: Theo Vụ trưởng, trong 30 năm qua, báo chí đã đồng hành và đóng góp như thế nào vào tiến trình hội nhập khu vực và thế giới của Việt Nam?

Vụ trưởng Trần Đức Bình: Có thể nói, trong hành trình hội nhập khu vực và quốc tế với nhiều thành tựu rực rỡ trong suốt 30 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam không chỉ là người đưa tin, mà thực sự là một người đồng hành tin cậy. Báo chí đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao nhận thức về ASEAN, truyền cảm hứng về một cộng đồng đoàn kết, bao trùm và phát triển bền vững, đồng thời lan tỏa hình ảnh một Việt Nam hội nhập chủ động, tích cực và có trách nhiệm.

Vai trò của báo chí được thể hiện rõ qua việc truyền tải thông tin kịp thời và hiệu quả, kết nối chính sách với người dân, góp phần củng cố đồng thuận xã hội và tạo nền tảng vững chắc cho các hoạt động đối ngoại và hội nhập. Những chương trình, chuyên mục như “Cửa sổ ASEAN”, “Giải thưởng ASEAN”, các tuyến bài phản ánh thực tiễn hợp tác khu vực, các câu chuyện khởi nghiệp trẻ, thể thao, giáo dục… giúp ASEAN trở nên gần gũi hơn trong cuộc sống thường nhật của người dân.

Trong bối cảnh ASEAN bước vào giai đoạn triển khai Tầm nhìn Cộng đồng 2045, vai trò của báo chí càng trở nên thiết yếu hơn bao giờ hết. Tầm nhìn 2045 xác định người dân là trung tâm và là chủ thể của tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN. Muốn như vậy, ASEAN phải trở thành một khái niệm dễ hiểu và dễ cảm nhận với mọi tầng lớp, từ cán bộ, công chức, doanh nhân, trí thức đến người lao động, thanh niên, học sinh, sinh viên. Đó vừa là trách nhiệm, vừa là cơ hội để báo chí Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò trong tiến trình xây dựng một Cộng đồng ASEAN phát triển mạnh mẽ, bao trùm và bền vững.

Báo chí cũng cần thích ứng với bối cảnh mới, tiếp tục đổi mới cả về nội dung lẫn hình thức truyền tải, không chỉ qua báo in hay truyền hình, mà qua mạng xã hội và nền tảng số, đưa các chủ đề về ASEAN vào các vấn đề người dân quan tâm như môi trường, chuyển đổi số, giáo dục, khởi nghiệp, bình đẳng giới…

Qua đó, ASEAN sẽ không còn là “câu chuyện ở xa”, mà trở thành “câu chuyện người thật, việc thật”, “câu chuyện của mỗi gia đình, mỗi người dân”. Để làm được điều này, mỗi cơ quan báo chí, mỗi nhà báo đều đã và đang thực hiện rất tốt sứ mệnh của mình trong việc kết nối niềm tin và thắp sáng tinh thần Cộng đồng ASEAN qua từng câu chuyện và từng dòng tin tức.

Nhân dịp 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ nhà báo, phóng viên, biên tập viên đã và đang lặng thầm đóng góp cho sự nghiệp đối ngoại và hội nhập quốc tế của đất nước.

Chính từ những sản phẩm đầy tâm huyết của các anh chị, hình ảnh Cộng đồng ASEAN đoàn kết, tự cường và hình ảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng với khu vực và quốc tế được lan tỏa mạnh mẽ cả trong và ngoài nước. Mong rằng đội ngũ báo chí luôn giữ vững ngọn lửa nghề, tiếp tục là cầu nối tin cậy và sáng tạo giữa chính sách với người dân, giữa Việt Nam với ASEAN và thế giới.

Mekong ASEAN: Xin cảm ơn những chia sẻ của Vụ trưởng!