Công bố thông tin giao dịch khối tự doanh, thay đổi cách tính phiên đáo hạn phái sinh

Đó là hai nội dung mới trong cuộc họp của UBCKNN và 23 công ty chứng khoán top đầu thị trường ngay trong đêm ngày 13/5, sau phiên thứ Sáu đổ lửa với lực bán dồn dập khiến gần 350 mã nằm sàn, VN-Index thủng mốc 1.200 điểm.

Đã rất lâu, chính xác là khoảng hơn 10 năm trước (lần cuối là giai đoạn cuối năm 2011), thị trường mới lại có nhịp giảm 6 tuần liên tiếp như hiện tại. Với nhịp giảm này, riêng sàn HoSE đã “bốc hơi” hơn 22% giá trị vốn hóa toàn thị trường, chỉ số VN30 cũng giảm hơn 21% số điểm trong 6 tuần qua.

Tại cuộc họp, UBCKNN và các công ty chứng khoán đều đồng quan điểm rằng thị trường Việt Nam giảm điểm trong thời gian qua chủ yếu xuất phát từ xu thế giảm điểm của thị trường chứng khoán thế giới và một số nguyên nhân trong nước.

Tuy nhiên, về trung và dài hạn, chứng khoán Việt Nam vẫn còn tiềm năng tăng trưởng khi nhiều yếu tố tích cực tiếp tục được duy trì. Qua ý kiến của các các đơn vị tham gia cuộc họp, UBCKNN đã đề xuất lãnh đạo Bộ Tài chính một số giải pháp trước mắt và đã được Bộ chấp thuận chủ trương, đồng thời yêu cầu triển khai kịp thời.

Theo đó, UBCKNN yêu cầu các Sở Giao dịch Chứng khoán thực hiện công bố thông tin về giao dịch tự doanh của công ty chứng khoán. Nhà đầu tư có thể theo dõi thông tin tách bạch của giao dịch khối ngoại, tổ chức, tự doanh chứng khoán và nhà đầu tư cá nhân. Trước đó, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) đã ngừng cung cấp số liệu này từ đầu tháng 3 năm nay. Lý do được nêu ra là thông tin giao dịch tự doanh "không ảnh hưởng tới vấn đề công bố thông tin" bởi nó chỉ cung cấp theo gói dịch vụ cho một số khách hàng. Sở cũng cho biết việc ngừng này để phục vụ việc rà soát, phát triển sản phẩm mới.

Thông tin ngừng cung cấp dữ liệu giao dịch tự doanh sau đó khiến nhiều nhà đầu tư phản đối. Bởi họ quan niệm, tự doanh là hoạt động mà công ty chứng khoán đóng vai trò như một nhà đầu tư trên thị trường. Việc mua ròng hay bán ròng của nhóm này được thị trường chú ý bởi phản ánh sự thay đổi kỳ vọng trong ngắn hạn, tác động lớn tới cung - cầu. Các nhà đầu tư cũng cho rằng giao dịch tự doanh được thực hiện bởi các công ty chứng khoán, họ thường căn cứ dữ liệu tự doanh làm cơ sở để lựa chọn cổ phiếu đầu tư mua bán. Do vậy, nếu không cung cấp thông tin giao dịch của khối này nhà đầu tư sẽ thiếu đi một nguồn thông tin tham khảo.

Nỗi ám ảnh mang tên ATC

Ngoài yêu cầu cung cấp thông tin giao dịch khối tự doanh, UBCKNN cũng chỉ đạo Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) điều chỉnh giá thanh toán cuối cùng của hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là giá trung bình 30 phút cuối cùng của ngày đáo hạn thay vì lấy giá đóng cửa phiên ATC để tránh những tác động đến thị trường cơ sở.

Đối với phiên giao dịch phái sinh hàng ngày, UBCKNN sẽ có nhiều nghiên cứu để đưa ra giải pháp phù hợp.

Thực tế thời gian qua, nỗi sợ mang tên ATC càng trở nên rõ nét hơn khi phiên khớp lệnh ATC của HoSE ngày càng bất ngờ; có thể biến trắng thành đen, biến lãi thành lỗ, biến màu xanh thành màu đỏ. Rất nhiều cổ phiếu, đặc biệt là các cổ phiếu vốn hóa lớn trong rổ VN30 trước phiên giao dịch ATC giá đang tăng mạnh thì sau 14h30 phút, bất ngờ từ đâu có một lệnh ATC khoảng vài trăm nghìn cổ phiếu được đẩy vào sàn ở bên đặt bán khiến tình thế đảo ngược.

Trong trường hợp đó, nếu phía lệnh mua ATC số lượng đặt mua không cân bằng được với số lượng cổ phiếu đặt ATC bán, ngay lập tức thị giá cổ phiếu có thể đang từ xanh (tăng) xoay 180 độ sang đỏ (giảm), thậm chí là giảm sàn. Chính bởi bất cập như vậy nên có những cổ phiếu trong phiên giao dịch hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu cổ phiếu với giá tăng rất tích cực, nhưng chỉ cần vài trăm nghìn cổ phiếu đặt bán trong phiên ATC là đánh bay thành quả trước đó.