Cuối tháng 2 vừa qua, Bộ Tài chính đề xuất đánh thuế TTĐB đối với đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn. Lý do đây là những thức uống gây bệnh thừa cân béo phì, các bệnh lây nhiễm.
Thảo luận về đề xuất này tại hội thảo, ông Đỗ Thái Vương, Trưởng tiểu ban Nước giải khát (VBA) cho rằng, hiện nay chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn để chứng minh rằng việc áp thuế TTĐB với đồ uống có đường sẽ giúp giảm tình trạng thừa cân, béo phì. "Nếu chỉ áp thuế đối với đồ uống có đường thì không chỉ không giúp cho việc giải quyết vấn đề thừa cân béo phì, mà còn tạo ra một chính sách thuế mang tính phân biệt", ông Đỗ Thái Vương cho biết.
Vì vậy, Trưởng tiểu ban Nước giải khát VBA cho rằng chính sách này sẽ ảnh hưởng nặng nề đối với ngành nước giải khát và gây ra những hệ lụy không mong muốn đối với các ngành kinh tế khác có liên quan như ngành mía đường, bán lẻ, bao bì.
Góp ý tại hội thảo, ông Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam nhận định, khái niệm "đồ uống có đường" chưa rõ ràng. Từ trước đến nay, đồ uống có đường được hiểu là tất cả sản phẩm dùng để uống và có đường như sữa, sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ em, bệnh nhân và phụ nữ mang thai. Đây được xem là những mặt hàng thiết yếu được dùng hằng ngày ở mọi gia đình.
Hơn nữa, việc xem đường là "tội phạm" gây thừa cân, béo phì là không đúng. Nhìn từ góc độ y tế, ông Trung cho biết con người đang sống nhờ những thực phẩm có đường như sữa bò, hoa quả.
Do đó, nếu bổ sung đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế TTĐB sẽ đẩy giá thành cả các sản phẩm có lợi cho sức khoẻ này lên cao, trong khi nhiều người lao động đang thiếu việc làm dẫn đến thu nhập giảm, sẽ hạn chế tiêu dùng.
Với những bất cập trên, các doanh nghiệp, hiệp hội kiến nghị hoãn đánh thuế TTĐB đối với đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn trong giai đoạn khó khăn hiện nay để không gây thêm áp lực cho doanh nghiệp và cả người tiêu dùng.
Ông Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách (VEPR) nêu rõ thực trạng, ngành sản xuất đồ uống có tăng trưởng sản xuất nhưng cũng biến động rất lớn trong 5 năm qua. Chẳng hạn như đại dịch Covid-19 vừa qua, những thiệt hại trong ngành này lớn hơn nhiều so với các ngành thực phẩm, thuốc lá.
Trong bối cảnh khó khăn chung về sản xuất kinh doanh, chính sách thuế cho doanh nghiệp, người dân nên để tiếp sức và kích cầu tiêu dùng nội địa. Thay vì tăng thu từ thuế nên nuôi dưỡng cho doanh nghiệp phục hồi, phát triển.
Nếu tăng thuế suất lúc này, tổng thu ngân sách chưa chắc tăng, ngược lại có thể giảm vì mức thuế quá cao. Tổng cầu trên GDP đang giảm mà tăng thuế sẽ khiến tỷ trọng này đi xuống. Bất kỳ sự thay đổi nào cũng cần nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo hài hoà lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI đặt câu hỏi, trong bối cảnh doanh nghiệp đang phục hồi sau đại dịch, việc đưa ra chính sách thuế thế này có phù hợp với chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp, người dân hay không? "VCCI đã kiến nghị tiếp tục kéo dài chương trình giảm 2% thuế VAT nhưng chưa được chấp thuận. Trong bối cảnh chưa giảm thuế được thì có nên bàn việc tăng thuế hay không?", ông Tuấn nêu vấn đề.
Vì vậy, ông đề nghị làm rõ việc đánh thuế vào sản phẩm đồ uống có đường liệu có làm giảm được các loại bệnh thừa cân, béo phì. Hơn nữa, việc đánh thuế phải theo thông lệ quốc tế như tăng thuế có thể tăng thu, nhưng dự thảo này chưa chứng minh được việc tăng thuế sẽ làm giảm hành vi tiêu dùng.
Ở góc nhìn khác, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia từ Học viện Tài chính lại bày tỏ sự đồng tình với việc đánh thuế TTĐB lên các mặt hàng đồ uống này để điều chỉnh hành vi tiêu dùng.
Các nước trên thế giới đã dần áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường. Nếu năm 2012 chỉ có khoảng 15 quốc gia thì đến năm 2021 có ít nhất 50 quốc gia thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này. Riêng khu vực Đông Nam Á, có đến 6/10 nước đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường.
Theo ông Thịnh, mức thuế áp có thể là 10%, giống như Campuchia đang áp dụng, cùng với đó quy định dán nhãn dinh dưỡng, kiểm tra, giám sát và tăng truyền thông cho người dân.
