Kết quả xếp hạng thị trường tháng 9 của FTSE Russell cho thấy, Việt Nam vẫn nằm trong danh sách theo dõi từ 2018, tức vẫn chưa được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging market).
FTSE Russell đánh giá, quá trình nâng hạng chậm hơn dự kiến một phần do ảnh hưởng dịch Covid-19. Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được tiêu chí chu kỳ thanh toán (DvP) - vốn đang ở được xếp ở mức hạn chế. Việt Nam cũng cần phải cải thiện quá trình đăng ký tài khoản mới, đồng thời đưa ra một cơ chế hiệu quả để tạo điều kiện cho hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài ở các cổ phiếu đã cạn room hoặc sắp cạn room.
“Mặc dù kế hoạch cải tổ thị trường vẫn tiến triển chậm, nhưng các quan chức cấp cao của Chính phủ Việt Nam đã thể hiện cam kết đẩy mạnh quá trình này. Bên cạnh đó, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng tích cực tìm kiếm các giải pháp để giải quyết vấn đề ký quỹ trước giao dịch (pre-funding)”, FTSE Russell đánh giá.
FTSE Russell cho biết, cơ quan này vẫn tiếp tục mối quan hệ mang tính xây dựng với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Ngân hàng Thế giới (WB), Ernst & Young và các cơ quan phụ trách thị trường khác. Hiện WB và Ernst & Young đang hỗ trợ chương trình cải tổ thị trường của Việt Nam.
Điều kiện cần và điều kiện đủ
Trong báo cáo cập nhật ngày 26/9, SSI cho rằng cơ hội chứng khoán Việt Nam được FTSE Russel nâng hạng sẽ rõ hơn trong năm 2024, khi hệ thống KRX hoàn thành công tác chuẩn bị vào cuối tháng 12/2023 để sẵn sàng triển khai.
Theo SSI, sau giai đoạn kiểm thử hệ thống trong quý 2/2023, có 25/76 công ty chứng khoán đã hoàn thành 100% các kịch bản kiểm thử, 36/76 công ty đã thực hiện trên 80% và 15/76 công ty đạt dưới 80%.
SSI cho rằng, các tiêu chí định lượng không phải trở ngại lớn với Việt Nam vì trên thị trường đã có đủ số lượng cổ phiếu đại diện. Nhóm tiêu chí định tính mới là những rào cản chính.
Trong số các tiêu chí định tính mà tổ chức xếp hạng FTSE Russel và MSCI đưa ra, các yêu cầu từ FTSE Russel đơn giản hơn khá nhiều. Tuy nhiên, một trong những điều kiện quan trọng nhất mà cả FTSE hay MSCI đều nhắc đến đối với hạn chế của Việt Nam chính là việc quy định phải có tiền trước khi giao dịch (prefunding).
Hiện tại với những nỗ lực và quyết tâm từ cơ quan quản lý, các bước đi để tiến tới nâng hạng thị trường đang trong quá trình khởi động. Các thành viên thị trường và các nhà đầu tư cần có thêm thời gian để thích ứng với các giải pháp mà cơ quan quản lý dự kiến ban hành triển khai áp dụng thực tiễn. Việc vận hành hệ thống KRX là điều kiện cần và sự xuất hiện của cơ chế thanh toán bù trừ trung tâm (CCP) là điều kiện đủ để các giao dịch được thực hiện và kiểm soát rủi ro về mặt thanh toán.
Việc vận hành có hiệu quả của cơ chế CCP cần sự tham gia nỗ lực từ các bên trong đó về phía các cơ quan quản lý như Ngân hàng Nhà Nước, Bộ Tài chính hay UBCKNN, các luật liên quan cần phải sửa đổi như Luật các Tổ chức tín dụng, Luật Chứng khoán, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp.
