Giới trẻ Trung Quốc đang có xu hướng lựa chọn cuộc sống độc thân. Ảnh: SCMP

Theo SCMP, Liu Maomao, cô gái 36 tuổi làm nhân sự trong ngành truyền thông, cho biết có một danh sách liên hệ đặc biệt trên ứng dụng nhắn tin QQ và WeChat.

Trong đó có một nhóm bao gồm tài khoản của hơn chục người mà cô từng hẹn hò giấu mặt từ năm ngoái. Tuy nhiên, thay vì coi họ là những người theo đuổi tiềm năng của mình, thì Liu cho rằng đó chỉ là những tấm danh thiếp bị bỏ quên mà cô không hề cập nhật gì thêm trong 6 năm qua.

Giải thích cho điều này, Liu chỉ nói rằng bản thân không có tâm trạng yêu đương. “Tôi chẳng có lý do gì cụ thể, có lẽ chỉ vì cảm thấy rất tuyệt sau khi sống một mình trong thời gian dài”, cô nói.

Tình trạng thờ ơ với kết hôn

Liu Mao chỉ là một trong số hàng triệu thanh niên Trung Quốc đang lựa chọn không kết hôn, hoặc ít nhất là trì hoãn kết hôn, vì họ chịu áp lực bởi chi phí tạo dựng cuộc sống gia đình đang tăng cao. Trước tình trạng thờ ơ kết hôn ngày càng trở nên phổ biến, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc lo ngại và chuẩn bị tinh thần cho một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học theo chiều hướng xấu đi.

Mặc dù xu hướng này không chỉ xảy ra ở Trung Quốc, nhưng đã trở nên căng thẳng hơn tại quốc gia tỷ dân này sau gần 3 năm đại dịch Covid-19.

Tỷ lệ kết hôn lần đầu tại Trung Quốc đang ở mức thấp kỷ lục. Ảnh: AFP

Theo Bộ Nội vụ Trung Quốc, số lượng các cặp vợ chồng mới kết hôn đã giảm trong 8 năm liên tiếp vào năm 2021, còn khoảng 7,64 triệu - mức thấp kỷ lục kể từ lần đầu công bố dữ liệu vào năm 1985. Xu hướng này đã tăng cao trong năm nay, khi 3 quý đầu năm 2022 ghi nhận số cặp đăng ký kết hôn ở Trung Quốc đạt mức thấp nhất trong lịch sử là 5,4 triệu.

Trong khi đó, số người kết hôn lần đầu cũng giảm xuống mức thấp nhất vào năm 2021, ở mức 11,58 triệu người. Con số này chỉ bằng một nửa mức cao nhất đạt được vào năm 2013. Theo dữ liệu điều tra dân số Trung Quốc, độ tuổi kết hôn trung bình cho cuộc hôn nhân đầu tiên đã tăng lên 28,67 vào năm 2020, tăng từ 24,89 vào năm 2010.

Theo ông Jiang Quanbao, giáo sư nhân khẩu học tại Đại học Giao thông Tây An, việc trì hoãn kết hôn, đặc biệt là đối với phụ nữ, là một xu hướng tự nhiên trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và nhiều người học đại học, cùng các điều kiện vĩ mô khác tác động như giá nhà đất tăng cao và áp lực việc làm lớn hơn. Đây là những lý do khiến ngày càng có nhiều người không muốn lập gia đình.

Ông Jiang cho biết: “Hiện nay, độ tuổi kết hôn lần đầu ở Trung Quốc có thể còn tăng hơn nữa. Trung Quốc có thể đi theo quỹ đạo của một số nước láng giềng như Nhật Bản và Hàn Quốc”.

Chuyên gia này cũng nhận định rằng, mặc dù tỷ lệ người chưa kết hôn trong toàn bộ dân số Trung Quốc vẫn còn thấp so với nhiều nền kinh tế phát triển, nhưng đối với phụ nữ có bằng đại học trở lên thì tỷ lệ người chưa kết hôn là khá cao.

Theo một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm ngoái bởi Trung tâm Nghiên cứu của Ủy ban Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung Quốc đối với 2.905 thanh niên thành thị chưa lập gia đình trong độ tuổi từ 18-26, khoảng 44% nữ giới cho biết họ không có kế hoạch kết hôn, còn nam giới là 25%.

Cô Felisa Li, chuyên gia ngành quan hệ công chúng ở Bắc Kinh, người hiện vẫn độc thân ở tuổi 36, nói với SCMP rằng mặt tích cực của xu hướng này có nghĩa là phụ nữ Trung Quốc hiện đại có nhiều lựa chọn hơn là chỉ làm nội trợ. “Trước đây, phụ nữ thường ở nhà để làm vợ và làm mẹ, nhưng điều này bây giờ không còn đúng nữa. Họ có thể lựa chọn cuộc sống độc lập và làm công việc mình yêu thích”, cô cho biết.

Trong năm qua, Trung Quốc đã khởi động hàng loạt các chính sách hỗ trợ việc nuôi dạy trẻ em, từ việc tối ưu hóa chế độ nghỉ thai sản đến cung cấp nhiều dịch vụ chăm sóc trẻ em hơn, nhưng cô Li cho rằng mọi thứ vẫn “như muối bỏ bể”.

“Nếu bạn sống ở các thành phố hạng nhất, bạn sẽ cần ít nhất một căn hộ 2 phòng ngủ nếu muốn có con. Và điều này rất khó để đạt được nếu ở Bắc Kinh. Tôi đang sở hữu căn hộ 1 phòng ngủ và như thế là đã cố gắng hết sức rồi”, cô cho biết.

Giá nhà tăng cao và gánh nặng tài chính

Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), ngay cả khi thị trường bất động sản trong năm qua ảm đạm nhưng giá nhà tại các thành phố lớn gần như vẫn không bị ảnh hưởng, thậm chí còn tiếp tục tăng.

Tuy nhiên, Veronica Qi, một freelancer 26 tuổi ở Bắc Kinh, cho biết những rào cản về giá nhà lại chẳng là gì so với một tương lai bất ổn. Nguyên nhân khiến Qi buồn chán là việc tình hình dịch Covid-19 trong nước vẫn chưa ổn định trở lại.

Giá nhà tại Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng cao, bất chấp thị trường bất động sản suy thoái.

Ông Yao Yang – Hiệu trưởng Trường Phát triển Quốc gia kiêm Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc tại Đại học Bắc Kinh, cho biết dịch Covid-19 đã gây áp lực cho tỷ lệ sinh vốn đang đà giảm của Trung Quốc.

“Dịch bệnh khiến người dân Bắc Kinh không thể tổ chức tiệc cưới trong gần 1 năm nay. Trong khi đó, với người Trung Quốc, nếu một cặp vợ chồng không tổ chức tiệc cưới thì không thể coi là đã kết hôn. Và nếu chưa kết hôn thì họ không nên có con”, ông Yang nói trong một cuộc hội thảo kinh tế.

Đối với Charlotte Chen, 27 tuổi, dịch Covid-19 đã khiến kế hoạch kết hôn và ổn định cuộc sống với bạn trai ở Thượng Hải của cô bị trì hoãn. “Trước đại dịch, mọi người đều lạc quan và nghĩ rằng rồi sẽ thành công trong tương lai, nhưng giờ đây chúng tôi trở nên thận trọng hơn trong việc đi vay để mua nhà”, cô nói.

Cô nói thêm: “Ở Trung Quốc, ngay cả những người có tư tưởng hiện đại cũng không thể thoát khỏi suy nghĩ rằng mua nhà là điều kiện tiên quyết để kết hôn. Điều này đang tạo ra gánh nặng cho các cặp vợ chồng, đặc biệt là đàn ông”.

Với các cặp vợ chồng Trung Quốc, trách nhiệm mua nhà thường nghiêng về phía người chồng. Vì vậy, đối với nhiều người đàn ông, không có nhà đồng nghĩa với việc không cưới được vợ. Họ cũng phải chịu áp lực về khoản sính lễ cho gia đình nhà cô dâu.

Mặc dù Bắc Kinh trong những năm gần đây đã nỗ lực cải cách truyền thống cưới hỏi và khuyến khích sự tiết kiệm, nhưng khoản sính lễ cho nhà gái vẫn rất cao. Tại các vùng nông thôn, nơi số lượng đàn ông nhiều hơn phụ nữ thì thủ tục này càng trở nên phức tạp hơn.

Tiền sính lễ cũng gây ra gánh nặng tài chính đối với đàn ông Trung Quốc. Ảnh: PA

Chia sẻ với SCMP, nam diễn viên lồng tiếng Liu Fei, 28 tuổi, sống tại thị trấn nhỏ ở tỉnh Thiểm Tây kể rằng, gần đây anh đã đến dự đám cưới của bạn mình với tư cách phù rể. Anh cho biết gia đình chú rể đã chi hơn 470.000 NDT (hơn 67.000 USD) làm sính lễ cho nhà gái, tổ chức đám cưới và mua một ngôi nhà trong làng.

Trong khi đó, thu nhập khả dụng bình quân đầu người ở khu vực nông thôn Trung Quốc năm 2021 chỉ là 18.931 NDT (2.700 USD), theo NBS.

Anh Liu cho biết: "Nếu 470.000 NDT là số tiền mà một gia đình nông thôn cần chi để con trai họ kết hôn, thì điều đó có ý nghĩa gì? Đó có thể là số tiền dành dụm cả đời của cha mẹ chú rể và họ phải sống rất tiết kiệm mới có được".

Liu cũng chia sẻ rằng cha mẹ anh cũng là nông dân và anh đứng ở vị trí cuối cùng trong thị trường kết hôn ở khu vực đang sinh sống. "Tôi không thể nghĩ đến việc lập gia đình. Tôi không biết hôn nhân có thể mang lại cho tôi những lợi ích gì khi phải trả số tiền lớn đến vậy. Chưa kể, việc tìm được người mình thực sự thích cũng rất khó rồi", anh nói.