Đây là mục tiêu tổng quát của “Kế hoạch Cải cách, phát triển và hiện đại hóa ngành Hải quan đến năm 2025”, do Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã ký Quyết định số 1855/QĐ-BTC ban hành.
Mục tiêu tổng quát của Kế hoạch là xây dựng và phát triển Hải quan Việt Nam hiện đại đến năm 2025 cơ bản hoàn thành hải quan số theo định hướng Chính phủ số, tạo nền tảng xây dựng hải quan thông minh.
Theo đó, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế quản lý Nhà nước về hải quan, đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý thực hiện chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong quản lý Nhà nước về hải quan gắn với cải cách, đổi mới hoạt động nghiệp vụ hải quan trong thực hiện hải quan số. Tự động hóa thực hiện các thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN và cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu… nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới.
Tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng; thực hiện hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về hải quan, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia.
Hoàn thiện hệ thống pháp luật về hải quan, tạo cơ sở cho chuyển đổi số
Kế hoạch Cải cách, phát triển và hiện đại hóa ngành Hải quan đến năm 2025 đặt ra 6 mục tiêu cụ thể. Bao gồm tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật quản lý Nhà nước về hải quan, đảm bảo cơ sở pháp lý đầy đủ để thực hiện chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan, triển khai hải quan số, hướng tới hải quan thông minh.
Triển khai đầy đủ, sâu rộng các cam kết, chuẩn mực quốc tế. Hình thành không gian thí điểm dịch vụ số và xây dựng khung pháp lý cho phép thử nghiệm các dịch vụ số trong quản lý Nhà nước về hải quan chưa được pháp luật quy định, qua đó tổ chức đánh giá để xây dựng hành lang pháp lý cần thiết.
Ngoài ra, tập trung hóa, hiện đại hóa, tự động hóa công tác quản lý điều hành nghiệp vụ hải quan, công tác tham mưu, thực thi nghiệp vụ kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan. Các quy trình thủ tục hải quan đơn giản được số hóa tối đa; các lĩnh vực nghiệp vụ được tích hợp, liên thông, tự động hóa mức độ cao; đẩy mạnh kiểm tra trước và sau thông quan, giảm tỷ lệ kiểm tra trong quá trình làm thủ tục hải quan.
Nâng cao hiệu quả Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN theo hướng số hóa và xử lý tập trung thủ tục hành chính của các bộ, ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Triển khai mở rộng số lượng các thủ tục hành chính của các bộ, ngành; kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin giữa cơ quan hải quan với các bộ, ngành.
Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động quản lý điều hành ngành Hải quan. Xây dựng và tổ chức bộ máy cơ quan hải quan theo hướng tinh gọn, giảm đầu mối trung gian từ Tổng cục tới các Cục Hải quan tỉnh, thành phố đáp ứng thực hiện hải quan số hướng tới hải quan thông minh và chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan.
Xây dựng và vận hành Hệ thống công nghệ thông tin hải quan với cơ sở dữ liệu số hóa tối đa, tập trung cấp Tổng cục và xử lý nghiệp vụ thống nhất trên cùng hệ thống, sẵn sàng kết nối và chia sẻ dữ liệu số với các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan. Đảm bảo tiếp nhận và chia sẻ các bộ dữ liệu mở có chất lượng và giá trị khai thác cao, mở dữ liệu theo quy định của pháp luật để phát triển hải quan số hiệu quả theo kiến trúc Chính phủ số...
Đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế về hải quan nhằm phục vụ cho công tác thực thi pháp luật hải quan cũng như tiến trình cải cách, hiện đại hóa các quy trình, thủ tục hải quan. Thúc đẩy hợp tác, trao đổi thông tin nghiệp vụ với hải quan khu vực và trên thế giới nhằm đảm bảo an ninh, an toàn chuỗi cung ứng, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại hợp pháp, phòng chống và ngăn chặn các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại.
Tinh gọn bộ máy hành chính, đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ
Để đạt được những mục tiêu trên, Kế hoạch cũng đặt ra các nhóm giải pháp trọng tâm trên nhiều phương diện, bao gồm thể chế; thủ tục hải quan, kiểm tra giám sát hải quan; kiểm soát hải quan; tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực và đào tạo…
Trong đó, nhóm giải pháp về thủ tục hải quan, kiểm tra giám sát hải quan gồm rà soát toàn diện quy trình nghiệp vụ, thực hiện tái thiết kế và xây dựng hệ thống quy trình nghiệp vụ hải quan đơn giản, chuẩn hóa, tự động hóa các quy trình thủ tục theo hướng đồng bộ, liên thông, tích hợp.
Hiện đại hóa công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan theo hướng tập trung, ứng dụng tối đa công nghệ thông tin, trang thiết bị hiện đại trong quá trình chuyển đổi số ngành Hải quan, thực hiện mô hình hải quan số, hải quan thông minh, hải quan xanh.
Nhóm giải pháp về kiểm soát hải quan, cần hoàn thiện thể chế quản lý, quy trình nghiệp vụ liên quan đến lĩnh vực kiểm soát hải quan theo hướng đơn giản, hiệu quả.
Nhóm giải pháp về tổ chức bộ máy, cần, nghiên cứu xây dựng tổ chức bộ máy hải quan 3 cấp (cấp Tổng cục, cấp Vùng và cấp Chi cục) theo hướng tinh gọn, giảm đầu mối trung gian, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, đảm bảo hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình hải quan số.
