Ảnh: Quách Sơn

"Con tàu" 2023 đang đi về những chặng cuối, nền kinh tế đã và đang phải đối mặt với một số khó khăn, thách thức và hạn chế. Trong đó, rủi ro và thách thức từ bối cảnh quốc tế vẫn hiện hữu và có thể kéo dài, hoạt động thương mại còn khó khăn, dù mức giảm đã chậm lại.

Trong nước, kinh tế dần phục hồi, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau tích cực hơn quý trước. Song, ngoài nông nghiệp vẫn là "trụ đỡ", các động lực tăng trưởng là đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng đều khó khăn, tăng trưởng thấp, thậm chí đều gặp "trục trặc", giảm tốc.

Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5% năm 2023 đang là nỗi trăn trở của các nhà hoạch định chính sách. Để về đích mục tiêu đề ra, những sách lược phát triển dài hạn, những chương trình hỗ trợ phục hồi cấp bách, nhằm khơi thông động lực tăng trưởng, tạo không gian tăng trưởng thực chất và hiệu quả cho nền kinh tế, để doanh nghiệp tận dụng thời cơ, phục hồi và phát triển đang được gấp rút thực hiện.

Trao đổi với Mekong ASEAN về những dự báo xung quanh tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm nay, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế, giảng viên cấp cao Học viện Tài chính đánh giá, việc Chính phủ thực hiện hàng loạt các giải pháp quyết liệt, cả chính sách tài khóa và tiền tệ như giảm thuế giá trị gia tăng, miễn giảm 36 loại phí, lệ phí; giãn, hoãn tiền nộp thuế, tiền thuê đất… hay việc Ngân hàng Nhà nước đã 4 lần hạ lãi suất điều hành, trên cơ sở đó lãi suất huy động và lãi suất cho vay đã giảm 2%-3%, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi, tác động tích cực đến nền kinh tế.

Cũng theo phân tích của vị chuyên gia này, từ tháng 7/2023 xuất khẩu hàng hóa đã tăng lên, mặt hàng xuất khẩu như đồ gỗ, may mặc đã có lại các đơn hàng xuất khẩu, hay xuất khẩu nông sản cũng tăng mạnh. Đặc biệt, mặt hàng điện tử, máy tính và linh kiện tăng 32% so với cùng kỳ, các đơn hàng nhiều hơn, từ đó làm cho hoạt động xuất khẩu tăng lên đáng kể.

Cùng với việc vốn đầu tư công được giải ngân tốt hơn, vốn đầu tư nước ngoài thực hiện ổn định, cầu tiêu dùng trong nước được cải thiện rõ nét, hoạt động dịch vụ, du lịch có đà tăng trưởng mạnh mẽ, khả năng chỉ tiêu tăng trưởng GDP 6,5% mà Quốc hội và Chính phủ đề ra có thể được hoàn thành.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh

Theo đó, ông Thịnh đưa ra 2 kịch bản cho tăng trưởng kinh tế năm 2023.

Kịch bản thứ nhất, trong bối cảnh các cân đối vĩ mô vẫn giữ ổn định, VND ổn định với USD, các điều kiện không phải quá tốt, thực hiện ở mức bình thường như: xuất nhập khẩu tăng trưởng khoảng 10% trở lại, đầu tư công giải ngân không được cao, chậm trễ đến tháng cuối năm mới giải ngân được; chỉ số tiêu dùng trong nước có tăng nhưng ở mức thấp 10 - 12%; đầu tư nước ngoài không tăng trưởng mạnh hơn; giá cả tiêu dùng trên thế giới với một số mặt hàng như xăng dầu tăng ở mức cao hơn, lấy mức dầu thô tăng vượt mốc 85 USD/thùng, tăng trưởng kinh tế có thể đạt 6,3 - 6,7%, lạm phát nằm trong khoảng 3,3 - 3,5%.

Kịch bản thứ hai, nếu thực hiện tốt tất cả các động lực tăng trưởng, đó là tăng trưởng xuất khẩu đạt 18 - 20% từ nay đến cuối năm, giải ngân đầu tư công những tháng cuối năm nhanh, đạt 75 - 80% trong quý 3, vòng lan tỏa của giải ngân đầu tư công tốt hơn; chỉ số tiêu dùng trong nước đạt mức như năm 2022 (khoảng 19,5%); đầu tư nước ngoài thực hiện tốt; các vấn đề an sinh xã hội được giải quyết tốt; giá dầu thô vẫn giữ ở mức 70 - 85 USD/thùng và các chi phí khác không tăng quá cao, Việt Nam vẫn hoàn toàn có thể đạt được mức tăng trưởng 6,8 - 7,4%, lạm phát nằm trong khoảng 3,5 - 3,8%.

Đưa ra kịch bản cẩn trọng hơn, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV đưa ra 3 kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2023. Trong đó cả 3 đều dự báo, tăng trưởng GDP năm 2023 đều thấp hơn mục tiêu 6,5% mà Chính phủ đặt ra.

Cụ thể, tăng trưởng GDP năm 2023 dự báo theo kịch bản cơ sở là 5,2 - 5,5%. Với kịch bản tiêu cực là kinh tế thế giới suy thoái nặng hơn, tận dụng được ít các cơ hội từ các động lực tăng trưởng mới, tăng trưởng dự báo là 4,4 - 4,5%.

Với kịch bản tích cực là kinh tế thế giới sớm phục hồi và khai thác được các động lực tăng trưởng mới, như chuyển đổi số, đẩy mạnh liên kết vùng với việc thúc đẩy 2 động lực chính là Hà Nội và TP HCM tăng trưởng có thể đạt 5,5-6%.

TS. Cấn Văn Lực

Theo vị chuyên gia này, trong thời gian tới, cơ hội và thách thức đan xen, muốn lấy lại đà phát triển nhanh và bền vững đòi hỏi cần thực hiện nhiều chính sách, giải pháp vừa đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao khả năng chống chịu, củng cố các động lực tăng trưởng truyền thống vừa tạo không gian đủ rộng để khai thác hiệu quả các mô hình, động lực tăng trưởng mới, cho cả trước mắt và lâu dài, TS Cấn Văn Lực đề xuất.

Trong khi đó, ông Alexander Bohmer - Trưởng Ban Hợp tác và Quan hệ toàn cầu, Khu vực Nam Á và Đông Nam Á, Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) tại Pháp cho biết OECD dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm nay dự báo gặp khó khăn nên hạ dự báo GDP xuống 4,9% năm 2023, dự kiến tăng lên 5,9% vào năm 2024.

Trong báo cáo cập nhật kinh tế mới nhất về Việt Nam, ngân hàng Standard Chartered dự báo tăng trưởng GDP quý 3 của Việt Nam sẽ đạt 5,1%, tăng so với mức 4,1% trong quý 2. Tăng trưởng GDP được dự báo sẽ phục hồi trong nửa cuối năm, sau khi nền kinh tế có những dấu hiệu phục hồi trong quý 2. Ngân hàng giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2023 ở mức 5,4%.

Trước đó, các tổ chức quốc tế cũng đều điều chỉnh dự báo tăng trưởng Việt Nam năm nay. Như Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) hạ dự báo GDP Việt Nam năm 2023 xuống 5,8% từ mức 6,5% đưa ra trước đó.

Tương tự, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng UOB cũng đều hạ tăng trưởng Việt Nam năm nay so với dự báo hồi đầu năm, lần lượt 4,7% và 5,2% do những áp lực lớn từ tổng cầu bên ngoài giảm mạnh, tác động đến xuất khẩu.