Hiệp ước New START được Mỹ và Nga thực thi từ năm 2011. Đến năm 2021, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký gia hạn New START thêm 5 năm, kéo dài thỏa thuận đến năm 2026.
Hiệp ước New START ban đầu được ký kết nhằm mục đích giảm một nửa số lượng bệ phóng tên lửa hạt nhân chiến lược được triển khai trên khắp thế giới. Theo hiệp ước, cả hai quốc gia phải cho phép phía bên kia thực hiện một số lần kiểm tra hạn chế mỗi năm để xác minh việc tuân thủ thỏa thuận. Trừ khi được gia hạn, hiệp ước sẽ hết hạn vào năm 2026.
Tuy nhiên tới cuối tháng 1/2023, Mỹ cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước khi từ chối cho Washington tiến hành các hoạt động thanh sát trên lãnh thổ. Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng 2/2023 cũng tuyên bố rằng Moscow đã “đình chỉ tư cách thành viên” của New START, đồng thời cho biết phương Tây đã từ chối yêu cầu của Moscow về việc kiểm tra các cơ sở hạt nhân của phương Tây theo hiệp ước dưới những cái cớ chính thức.
Tổng thống Nga cũng lưu ý rằng các thành viên NATO đang yêu cầu quyền tiếp cận các cơ sở chiến lược của Nga, mặc dù thực tế là thỏa thuận chỉ được ký kết giữa Moscow và Washington.
Ngày 27/2, phản ứng trước những chỉ trích của Washington về động thái đình chỉ hiệp ước New START, Đại sứ Nga tại Mỹ Anatoly Antonov cho biết chính phủ Mỹ đang cố gắng đổ lỗi ngược lại cho Nga. Cụ thể, ông cáo buộc Washington chính là bên vi phạm đáng kể các điều khoản trọng tâm của New START trước khi rút "bất hợp pháp" các hệ thống tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm và máy bay ném bom hạng nặng khỏi các quy tắc tính toán của thỏa thuận.
Ông cho biết chính phủ Mỹ đã thực hiện các động thái này sau khi tuyên bố những vũ khí trên không có khả năng thực hiện các nhiệm vụ hạt nhân theo "một thủ tục không được thỏa thuận với Nga". Theo hãng tin RT trích dẫn ông Antonov, Washington đã phát động và lôi kéo các đồng minh châu Âu của mình vào một cuộc chiến hỗn hợp quy mô lớn chống lại Nga với mục tiêu “gây ra thất bại chiến lược” cho Nga.
Trong bối cảnh đó, Đại sứ Nga tại Mỹ mô tả quyết định đình chỉ tham gia New START là “quyết định đúng đắn duy nhất”, đồng thời cho biết thêm rằng Moscow vẫn tuân thủ các giới hạn số lượng đầu đạn do hiệp ước đặt ra. Mặt khác, để các thỏa thuận hạt nhân giữa 2 quốc gia có thể tiếp tục, ông nêu điều kiện Washington trước tiên cần phải xem xét lại chính sách thù địch và chống Nga của mình.
Trước đó, hãng tin Reuters đưa tin Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đang để ngỏ khả năng nối lại đàm phán kiểm soát vũ khí với Nga bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, 2 trong số các yếu tố chính của hiệp ước, gồm hoạt động thanh sát tại chỗ và các cuộc họp của ủy ban song phương để thực hiện hiệp ước, đã bị tạm dừng trong thời gian qua.
