Để tháo gỡ các vướng mắc về hợp đồng mua bán điện đối với các dự án điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp, ngày 20/3, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức Hội nghị trao đổi với chủ đầu tư các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp.
Mức giá nào là phù hợp?
Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn T&T chia sẻ những tâm tư của nhà đầu tư khi đã bỏ vốn vào xây dựng công trình. “Nhìn cánh đồng điện gió mênh mông, mỗi tuabin trị giá hơn 150 tỷ đồng đứng im trong hơn 1 năm qua, thật xót xa!”, bà Bình trăn trở.
 |
Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn T&T phát biểu tại hội nghị |
Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn T&T cho biết, khi Bộ Công Thương xây dựng khung giá phát điện, các nhà đầu tư trực tiếp không được hỏi ý kiến. EVN đã chủ động tính toán mà chưa thuê tư vấn độc lập, do đó khung giá đưa ra chưa phù hợp với thực tế. Theo bà Bình, việc xây dựng khung giá cần cân nhắc phù hợp với chi phí mà nhà đầu tư đã bỏ ra để đầu tư và khách quan nhất là nên thuê đơn vị tư vấn độc lập để xác định giá.
Trong khi, các nhà đầu tư đã thực sự bỏ vốn, thanh toán tiền cho nhà thầu, chi phí nhân công, chi phí thử nghiệm vận hành và bảo dưỡng nhưng dự án không được huy động công suất. Trong thời gian chờ đàm phán giữa EVN với các chủ đầu tư, bà Bình cho rằng, nên đồng thời tiến hành việc huy động ngay công suất các nhà máy điện chuyển tiếp đã đủ điều kiện vận hành để tránh sự lãng phí nguồn lực.
Nêu quan điểm đại diện cho các nhà đầu tư, bà Bình đưa ra đề xuất mức “giá tạm” bằng 90% giá điện nhập khẩu (6,95 Uscent/kWh), tức khoảng 6,2 cent, tương đương gần 1.500 đồng/kWh.
Giải thích về lý do đưa ra mức giá nói trên, bà Bình cho biết: “Mức giá này vẫn đảm bảo thấp hơn khung giá trần của Bộ Công Thương (1.508 – 1.587 đồng/kWh). Sau khi EVN và các nhà đầu tư đàm phán có giá chính thức có thể áp dụng theo nguyên tắc hồi tố”…
Trong khi đó, EVN vẫn đang phải huy động điện từ các nguồn khác (như điện than, điện khí…) với giá cao hơn năng lượng tái tạo. Năm 2022, có những thời điểm giá sản xuất điện than lên tới 3.500 – 4.000 đồng/kWh, trong khi giá huy động năng lượng tái tạo chưa đến 2.000 đồng/kWh (giá FIT).
“Vậy thì tại sao không thể huy động ngay các dự án trong nước đã hoàn thành đầu tư xây dựng, nghĩa là đã xong giai đoạn thử nghiệm và kiểm tra của Bộ Công Thương đủ điều kiện vận hành, chỉ còn chờ đóng điện COD?”, bà Bình đặt câu hỏi, trong khi hơn 2.091MW công suất năng lượng xanh, sạch đã sẵn sàng nối lưới lại không phải đầu tư xây dựng thêm cơ sở hạ tầng truyền tải từ biên giới tới điểm đấu nối tại Việt Nam như với điện nhập khẩu.
Nhà đầu tư cần chính sách ổn định và lâu dài
Tính đến thời điểm diễn ra hội nghị, ngày 20/3, mới chỉ có chủ đầu tư Nhà máy điện gió Nam Bình nộp hồ sơ. Các nhà đầu tư lý giải nguyên nhân không mặn mà đám phán là do Bộ Công Thương và EVN chưa có hướng dẫn cụ thể. Sự chậm trễ này không phải lỗi của các nhà đầu tư mà là do sự chậm trễ về ban hành chính sách và hướng dẫn thực hiện của các cơ quan chức năng.
Hơn nữa, đối với việc đàm phán có quy định rất nhiều tài liệu cần phải xin xác nhận lại, trong khi ở giai đoạn xét duyệt dự án đưa vào quy hoạch đã có ý kiến của cơ quan chức năng. Ông Đỗ Văn Bình, Giám đốc Công ty Năng lượng tái tạo Đại dương cho rằng, Bộ Công Thương cần xem xét lại quy định này và không coi là bắt buộc phải đầy đủ hồ sơ tài liệu mới tiến hành đàm phán. Hơn nữa, trong thỏa thuận đấu nối, các nhà đầu tư đều cam kết tuân thủ lệnh điều độ, không khiếu nại khiếu kiện khi bị cắt giảm công suất phát.
Quá trình đàm phán cũng cần cân nhắc hài hòa lợi ích của nhà đầu tư. Việc EVN tính toán giá cả, chi phí theo xu hướng 10 năm tới là không phù hợp với chi phí thực tế nhà đầu tư đã bỏ ra. Tất cả các thông số cụ thể để tính suất đầu tư đã có sẵn, EVN cần căn cứ vào số liệu thực tế để đàm phán. Khung giá tại Quyết định 21 không đủ bù đắp chi phí thực tế đầu tư.
Việc đưa các công thức tính toán hiện nay cũng được các nhà đầu tư cho là không thỏa đáng bởi dựa trên các thông số sản lượng điện phát cao nhất, vốn đầu tư nhỏ nhất để ra giá tối ưu trong khi thực tế thì không vận hành được mức đó, gây bất lợi cho các doanh nghiệp.
 |
Ông Somchak Chutanan, đại diện Tập đoàn Phát triển Năng lượng Gulf cho rằng giá tạm tính hợp lý hơn giá điện than. |
Nhà đầu tư đến từ Thái Lan, ông Somchak Chutanan đại diện Tập đoàn Phát triển Năng lượng Gulf đề xuất việc đàm phán vẫn dựa trên hợp đồng mua bán điện đã có, giữ nguyên các điều khoản và sử dụng mức giá hiện tại để tính tạm cho sản lượng điện huy động. Giá “tạm tính” đã nêu hợp lý hơn giá điện than, ông Chutanan nhận định.
Ông Chutanan cũng cho biết, trong tương lai khi Quy hoạch điện VIII được thông qua, ước tính hơn 500 tỷ USD sẽ được đổ vào năng lượng tái tạo, trong đó hơn 50% sẽ đến từ khu vực tư nhân. Vì vậy, EVN cần tính toán điều kiện phù hợp để khu vực tư nhân có thể vay được tài chính từ ngân hàng.
EVN đã sẵn sàng cho công tác đàm phán
Chia sẻ khó khăn của nhà đầu tư, Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân tiếp thu tất cả ý kiến tại hội nghị và kiến nghị Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo tham mưu Bộ Công Thương xem xét quy định phương pháp đàm phán để công tác này sớm được triển khai.
 |
Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam phát biểu tại hội nghị.
Ông Nhân khẳng định, khả năng giải tỏa công suất là công việc nội bộ của EVN, do đó đơn vị sẽ có ý kiến trong quá trình đàm phán. Đối với quá trình đàm phán, công ty cần có đầy đủ hồ sơ khi đàm phán, các hồ sơ khác cho giai đoạn sau thì nộp sau. Đối với công tác gia hạn đấu nối, EVN sẽ chỉ đạo các đơn vị chức năng xem xét việc gia hạn đấu nối.
Về phương pháp đàm phán giá điện hiện chưa được Bộ Công Thương hướng dẫn đối với các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp. Do đó, EVN dự kiến áp dụng phương pháp đàm phán phổ biến hiện nay áp dụng cho phần lớn các nhà máy điện mà EVN đang ký hợp đồng mua bán điện. Đó là phương pháp chiết khấu dòng tiền tương tự như phương pháp tại Thông tư 57. Ông Nhân đề nghị các nhà đầu tư nghiên cứu và có ý kiến với EVN để thống nhất phương pháp đàm phán và trình Bộ Công Thương để ban hành.
Nguyên tắc xác định giá điện theo phương pháp EVN dự kiến đảm bảo chủ đầu tư chi trả toàn bộ chi phí hợp lệ cho toàn bộ đời sống kinh tế của dự án và tỷ suất sinh lời nội tại tài chính của dự án không vượt quá 12%. Giá hợp đồng mua bán điện phải nằm trong khung giá do Bộ Công Thương ban hành.
Giá điện theo phương pháp ấn định sẽ bao gồm 2 thành phần gồm thành phần cố định và thành phần vận hành bảo dưỡng.
Hiện Công ty Mua bán điện đã thành lập 3 nhóm công tác sẵn sàng chuẩn bị rà soát các hồ sơ pháp lý mà các dự án chuyển tiếp gửi tới nhằm đẩy nhanh thời gian đàm phán. Dự án nào nộp đủ hồ sơ pháp lý sẽ được đàm phán trước theo thứ tự ghi nhận ở cổng nộp hồ sơ trực tuyến trên trang web của EVN.
Các nhà đầu tư cần chuẩn bị hồ sơ tài liệu theo 2 nội dung chính là: Các hồ sơ tài liệu xác định điều kiện nhà máy điện mặt trời, điện gió là nhà máy điện chuyển tiếp theo những quy định tại Thông tư 15; và các hồ sơ tài liệu liên quan đến các thông số đầu vào để tính toán phương án giá điện của dự án điện mặt trời và điện gió nếu nằm trong diện nhà máy điện chuyển tiếp.
Tổng Giám đốc EVN đề nghị các chủ đầu tư nhanh chóng nộp hồ sơ cho Công ty Mua bán điện để tiến hành đàm phán giá điện cũng như hợp đồng mua bán điện. Có gì vướng mắc trong quá trình đàm phán, EVN và các chủ đầu tư sẽ cùng nhau xử lý.
