Báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, ước thanh toán vốn đầu tư công từ đầu năm đến hết tháng 11/2023 của cả nước là 460.980 tỷ đồng, đạt 59,39% kế hoạch và đạt trên 65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Trong đó, thanh toán vốn trong nước là 449.827 tỷ đồng, đạt 60,20% kế hoạch; vốn nước ngoài là 11.153 tỷ đồng, đạt 38,46% kế hoạch.
Như vậy, so với cùng kỳ năm trước, tỷ lệ giải ngân của cả nước có tăng hơn 7% so với kế hoạch và 6,77% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Tuy nhiên, so với tổng kế hoạch vốn cần giải ngân trong năm 2023 thì tỷ lệ này vẫn đạt thấp.
Hiện có một số đơn vị đạt kết quả tích cực như: Ngân hàng Nhà nước (94,74%), Bộ Giao thông vận tải (73,42%), Bộ Quốc phòng (70%), Bộ Công an (71,61%), Vĩnh Phúc (98,97%), Đồng Tháp (95,19%), Tiền Giang (94,55%), Thừa Thiên Huế (93,32%). Tuy nhiên, vẫn còn 15 bộ, cơ quan trung ương chỉ giải ngân được dưới 15%, 2 địa phương dưới 35%.
Phân tích nguyên nhân của việc giải ngân vốn đầu tư công chậm, Bộ Tài chính cho biết có cả khách quan và chủ quan.
Về các nguyên nhân khách quan, một số cơ chế thực hiện hiện nay chưa phù hợp với đặc thù của các Chương trình mục tiêu quốc gia như: quy định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án, mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất; cơ chế sử dụng ngân sách Nhà nước hỗ trợ các dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị, phát triển sản xuất cộng đồng...
Về nguyên nhân chủ quan, công tác tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng, vướng quy hoạch sử dụng đất, trọng tâm là việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư,... dẫn đến chậm thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng, thi công.
Đối với các dự án giao thông trọng điểm được phân cấp cho các địa phương làm cơ quan chủ quản đầu tư hoặc có sự tham gia góp vốn của ngân sách địa phương, việc triển khai các thủ tục đầu tư, phân bổ vốn còn lúng túng, khó khăn trong phối hợp giữa các địa phương, đặc biệt đối với các dự án sử dụng nhiều loại nguồn vốn.
"Tỷ lệ giải ngân của cả nước còn đạt thấp cũng xuất phát từ vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được thể hiện rõ. Việc phân bổ vốn còn bình quân, thiếu trọng tâm, trọng điểm, chưa sâu sát, thiếu đôn đốc, kiểm tra, còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm", Bộ Tài chính nhận định.
Để hoàn thành ở mức cao nhất nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chỉ thị số 08/CT-TTg là giải ngân đạt tỷ lệ 95% trở lên, Bộ Tài chính đang tiếp tục đề nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ động thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công theo quy định.
Đồng thời, Bộ Tài chính đề nghị 21 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương khẩn trương hoàn thành việc phân bổ kế hoạch năm 2023 đối với số vốn chưa phân bổ (khoảng 16.000 tỷ đồng), đánh giá khả năng thực hiện đến hết 31/1/2024, chủ động đề xuất số vốn tiếp tục kéo dài theo quy định và theo khả năng thực hiện. Chủ động có phương án phân bổ kế hoạch năm 2024 ngay khi được Thủ tướng Chính phủ giao, tránh trường hợp giao vốn thành nhiều lần trong năm.
Mặt khác, Bộ Tài chính cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Giao thông vận tải và các địa phương được phân cấp làm cơ quan chủ quản xác định cụ thể mức vốn cho từng dự án thành phần và nhu cầu bố trí vốn từ 13.796 tỷ đồng nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi của ngân sách trung ương năm 2021 bố trí cho 3 dự án đường cao tốc Khánh Hòa- Buôn Ma Thuột, Biên Hòa-Vũng Tàu và Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng giai đoạn 1 trong từng năm 2023, 2024, 2025.
