Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày Tờ trình về dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, ngày 25/10, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi).

Tăng cường trách nhiệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh mới

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết việc sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhằm nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về việc hoàn thiện thể chế bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn gần 12 năm thi hành của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010, góp phần nâng cao đời sống nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước.

Để thực hiện mục đích trên, Dự án Luật xác định các nguyên tắc xây dựng cơ bản, gồm: bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là trách nhiệm chung của xã hội, có sự kế thừa, phát triển các quy định hiện hành, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với điều kiện tại Việt Nam; bảo đảm sự cân bằng trong giao dịch giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh trên cơ sở tăng cường nhận thức và năng lực tự bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Theo Tờ trình, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) hiện có 7 Chương, 80 Điều. Dự thảo Luật được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở kế thừa các điều khoản cơ bản của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiện hành; bảo đảm tính tương thích, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Nội dung của Dự thảo Luật trình Quốc hội bám sát 7 nhóm chính sách, gồm mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng; bổ sung quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn thương; hoàn thiện quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; bổ sung quy định về một số giao dịch đặc thù; hoàn thiện quy định về tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; hoàn thiện quy định về giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh; nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trong đó, Dự thảo Luật đã bổ sung thêm một chương mới về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch đặc thù với tổ chức, cá nhân kinh doanh. Sửa đổi khái niệm người tiêu dùng theo hướng xác định chính xác người tiêu dùng là các cá nhân thực hiện giao dịch vì mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân và gia đình.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, phần lớn các nước có nền kinh tế phát triển và có kinh nghiệm lâu năm trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đều đang quy định khái niệm người tiêu dùng là cá nhân mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ để sử dụng cho mục đích cá nhân, sử dụng trong hộ gia đình, mà không vì mục đích thương mại hoặc sử dụng vào quá trình sản xuất.

Các quốc gia có quy định như trên gồm: Mỹ, các nước thuộc Liên minh châu Âu, Canada, Nga, Đức, Nhật Bản, Singapore …

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật bổ sung quy định về khái niệm và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn thương. Đồng thời, hoàn thiện quy định về thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật, về bảo vệ thông tin của người tiêu dùng trong quá trình thực hiện các giao dịch, đặc biệt là các giao dịch trên không gian mạng.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về một số giao dịch đặc thù, trong đó, hoàn thiện quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong việc cung cấp thông tin, giao kết hợp đồng, tiếp nhận, giải quyết yêu cầu của người tiêu dùng trong các giao dịch, đặc biệt là giao dịch trên không gian mạng. Nhằm kịp thời điều chỉnh và tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch có yếu tố mới, đặc thù trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển.

Sau khi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) được ban hành, Chính phủ sẽ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết, hướng dẫn và triển khai Luật, phân công, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan xây dựng kế hoạch tổ chức thực thi Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn

Tránh chồng chéo, mâu thuẫn với những luật đã có và những dự thảo luật đang sửa đổi

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường (KH, CN&MT) của Quốc hội cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng với những lý do đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Tuy nhiên, cần lưu ý về sự phát triển mạnh mẽ của các phương thức kinh doanh, tiêu dùng mới, phối hợp, phân công, phân cấp trách nhiệm quản lý cũng như yêu cầu đẩy mạnh xã hội hóa và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết tranh chấp về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về phạm vi sửa đổi của Luật, đa số ý kiến nhất trí và đề nghị cần định vị rõ hơn vị trí của Luật trong hệ thống pháp luật. Cần tiếp cận theo hướng chỉ quy định những vấn đề mới, đặc thù, chưa được điều chỉnh bởi pháp luật hiện hành để bảo vệ vị trí yếu thế của người tiêu dùng.

Về cơ bản, dự thảo Luật đã thể chế hóa và phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng; phù hợp với Hiến pháp, hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế; bảo đảm tính khả thi. Tuy nhiên, ông Lê Quang Huy nhấn mạnh cần tiếp tục thể chế hóa cụ thể hơn nữa, bảo đảm tính kịp thời, đầy đủ và toàn diện các nội dung có liên quan trong các văn bản của Đảng mới được ban hành gần đây.

Đồng thời, cần tiếp tục rà soát, đối chiếu với các dự thảo luật đang được sửa đổi, bổ sung như Luật Giá, Luật Giao dịch điện tử, tránh chồng chéo, mâu thuẫn. Ngoài ra, nên tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam để bảo đảm tính khả thi, đặc biệt là các quy định về những vấn đề mới, tránh việc quy định chung, khó định lượng. Nghiên cứu thu hút các nội dung cụ thể trong các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn.