Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng - Ảnh: quochoi.vn

Sáng 18/9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét việc thực hiện của các cơ quan liên quan tới 21 lĩnh vực được nêu trong 04 nghị quyết về giám sát chuyên đề , 01 nghị quyết về chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và 02 nghị quyết về giám sát chuyên đề , 03 nghị quyết về chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XV.

Trình bày báo cáo thẩm tra của các cơ quan Quốc hội, về lĩnh vực ngân hàng, Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần cho biết, các nội dung yêu cầu tại Nghị quyết số 134/2020/QH14 và Nghị quyết số 62/2022/QH15 cơ bản đã được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ.

Trong đó, các giải pháp thu hút ngoại tệ, tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước được triển khai tích cực. Các hoạt động thanh tra, giám sát được tăng cường, đổi mới. Xử lý có hiệu quả vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng. Kết quả xử lý nợ xấu đạt kết quả tích cực. Tín dụng tăng trưởng khá hợp lý, chất lượng tín dụng được cải thiện.

Tuy nhiên, việc hoàn thiện pháp luật về cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu còn chậm. Thiếu chính sách ưu đãi, khuyến khích nhà đầu tư tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu. Việc tìm kiếm, đàm phán ngân hàng thương mại nhận chuyển giao bắt buộc đối với ngân hàng yếu kém còn gặp nhiều khó khăn, bà Ngần nêu.

Phó Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần

Cũng tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới bày tỏ quan tâm đến lĩnh vực ngân hàng và cho rằng tình trạng sở hữu chéo tại ngân hàng thương mại là vấn đề còn nan giải.

"Nội dung này có tác động gì đến chính sách trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi và đặc biệt là có sự tác động, ảnh hưởng gì đến sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế không?", ông Tới đặt câu hỏi và đề nghị Thống đốc NHNN cho biết vấn đề này sẽ được giải quyết thế nào thông qua việc sửa đổi Luật.

Đề cập nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị Thống đốc NHNN nói thêm vấn đề Chủ nhiệm Lê Tấn Tới quan tâm.

Ông Thanh cho biết, qua thẩm tra Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), sở hữu chéo đã được kiểm soát tốt, vi phạm đã xử lý rồi.

Tuy nhiên, cơ chế để xử lý dứt điểm các cổ đông lớn thao túng, chi phối hoạt động ngân hàng còn nhiều ý kiến khác nhau. Giảm tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng hay tỷ lệ sở hữu cổ phần có xử lý dứt điểm được sở hữu chéo hay không còn chưa khẳng định được, bởi mở rộng hơn hay thu hẹp hơn đều có ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài, đến sự phát triển của nền kinh tế.

Với nợ xấu, ông Thanh cho hay, từ 15/8/2017 (thời điểm Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu có hiệu lực) đến 28/8/2023 được hơn 400.000 tỷ. Tuy nhiên nợ xấu có xu hướng tăng, nợ xấu nội bảng đến 3,36%, vậy luật xử lý thế nào, luật hóa quy định của Nghị quyết 42 ra sao vẫn còn các luồng ý kiến khác nhau, ông Thanh nêu vấn đề.

Không quy định nào có thể xử lý triệt để sở hữu chéo

Báo cáo giải trình, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, vấn đề sở hữu chéo, thao túng, sân trước sân sau trong lĩnh vực ngân hàng là vấn đề Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm và yêu cầu Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện văn bản quy định của pháp luật cũng như khi triển khai trong thực tiễn để khắc phục.

Theo Thống đốc, trên hồ sơ, sở hữu chéo cơ bản được khắc phục. Nhưng trên thực tế, tổ chức và cá nhân vẫn có thể thống kê hộ về sở hữu cổ phần hoặc thành lập các doanh nghiệp để vay vốn của ngân hàng. Qua điều tra các vụ việc vừa qua, vấn đề này đã được phát hiện.

Vì vậy, trong dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi lần này, NHNN đã phối hợp với các cơ quan để tham mưu Chính phủ thiết kế một nhóm giải pháp để giảm hiện tượng này.

Một trong số đó là mở rộng phạm vi, khái niệm có liên quan, cũng như giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng.

Song, Thống đốc thừa nhận, đến nay vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn, khi không biết quy định này có thể xử lý triệt để vấn đề chống sở hữu chéo, chống thao túng và chống "sân trước sân sau" hay không như Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề cập.

"Tuy nhiên, nếu chờ quy định xử lý triệt để vấn đề sở hữu chéo thì không có. Quy định như dự thảo luật chỉ là một phần, cần phải kết hợp với các quy định khác để làm sao hoạt động của các tổ chức, cá nhân minh bạch thì mới hướng tới giảm tình trạng này", Thống đốc Hồng nêu.

Quy định như vậy, nhưng doanh nghiệp người dân phải tuân thủ, nếu cố tình nhờ đứng tên thì không xử lý được, bà Hồng nêu thực tế.

Nêu thêm quan điểm về ý kiến cho rằng quy định trong Luật nội dung này sẽ tác động đến thị trường chứng khoán, tăng chi phí, bà Hồng nhấn mạnh, vấn đề ưu tiên khi xây dựng luật là đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng.

"Thị trường chứng khoán lúc nào cũng phát triển rất nhiều do các yếu tố khác nhau và các thành viên tham gia thị trường chứng khoán hầu hết là doanh nghiệp, cá nhân. Cho nên phân tích tác động cũng cần bức tranh lớn hơn về vai trò điều tiết thị trường kinh tế, ngay cả việc các tổ chức tín dụng phải tăng chi phí để điều tiết", lãnh đạo NHNN nêu rõ quan điểm.

Về vấn đề nợ xấu, bà Hồng cũng nêu thực tế trong bối cảnh hiện nay nợ xấu tăng lên. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sử dụng biện pháp tiếp tục xử lý nợ xấu theo quy định của pháp luật.

Đối với các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, đến nay, NHNN đã trình và được cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc đối với 4 ngân hàng. Đối với ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), NHNN đã trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương cơ cấu lại SCB theo quy định.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang

Sẽ tập trung vào việc nới lỏng sự tiếp cận tín dụng

Trong khuôn khổ phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang khẳng định, những cảnh báo được đưa ra rất cần thiết để Chính phủ tiếp tục thực hiện trong thời gian tới.

"Nhận xét chung là 'chậm, nợ, sót', chúng tôi sẽ hết sức lưu ý", ông Quang nói.

Phó Thủ tướng khẳng định, từ nay đến cuối năm, Chính phủ sẽ tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thuộc thẩm quyền. Liên quan đến ngân hàng, ông Quang cho biết, sẽ tập trung vào việc nới lỏng sự tiếp cận tín dụng, để các tổ chức, cá nhân tiếp cận được nguồn vốn, đẩy mạnh tình hình sản xuất kinh doanh.