Phiên thảo luận tại Diễn đàn Bất động sản mùa xuân lần thứ IV. Ảnh: Thảo Ngân.

Chia sẻ quan điểm về nhà ở xã hội tại Diễn đàn Bất động sản mùa xuân lần thứ IV, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNRea) Nguyễn Mạnh Hà cho rằng nên phát triển nhà ở theo hướng cho thuê.

Theo ông Hà, quan điểm của Đảng và Nhà nước là làm sao người dân đều có nhà ở, tuy nhiên tâm lý của đại bộ phận người Việt Nam đều muốn sở hữu nhà riêng. Trong khi đó, nhà ở xã hội nên phát triển theo hướng xây lên cho thuê thay vì mua bán do sẽ khó đảm bảo nhu cầu bởi sự chênh lệch thu nhập đang khá lớn.

Lấy ví dụ, Phó Chủ tịch thường trực VNRea cho biết ở nhiều nước phát triển, trong đó nổi bật là nước Đức, nhà ở cho thuê là loại hình chính của đất nước này, chiếm tới hơn 70%, do đó, việc phát triển nhà ở xã hội nên theo hướng nhiều nhà cho thuê, tăng tỷ trọng lên 30 - 40% sẽ giải quyết được vấn đề nhà ở.

Nhà nước nên khuyến khích doanh nghiệp, người dân đầu tư nhà ở cho thuê. Tiền trong dân còn nhiều nhưng lại chỉ đang biết gửi ngân hàng trong khi nhà ở cho thuê cũng là kênh tiềm năng và giải quyết được bài toán nhà ở.

Phó Chủ tịch thường trực VNRea Nguyễn Mạnh Hà

Đề xuất cách làm, ông Hà cho hay, một số quốc gia tăng tỉ trọng nhà ở cho thuê bằng cách thông qua các Quỹ tín thác bất động sản (REIT). Khi đầu tư vào kênh này, tài sản của người dân vẫn còn, lợi nhuận có thể thấp hơn một chút nhưng an toàn, bền vững.

Đồng quan điểm, Chuyên gia kinh tế, TS. Vũ Đình Ánh, nhận định việc phát triển phân khúc nhà ở xã hội đang tồn tại nhiều vấn đề, nhất là chưa thiết kế trên tư duy cho thuê trong khi thế giới đang sử dụng phương pháp này để giải quyết vấn đề nhà ở. "Đơn cử như ở Đức chỉ hỗ trợ thuê nhà, không hỗ trợ người mua nhà," ông Ánh nói.

Ngoài ra, vị chuyên gia này cũng đặt vấn đề nhà ở xã hội sẽ được bán cho ai, thu nhập thực tế của họ bao nhiêu, phân phối thu nhập và khả năng chi trả của họ như thế nào? Từ đó có khả năng dẫn đến rủi ro là bán nhà sai đối tượng.

"Tôi không ngạc nhiên với việc người đi ô tô mua nhà, chính họ mới có tiền mua nhà ở xã hội," TS. Vũ Đình Ánh trăn trở.

Trước thực trạng trên, ông Ánh đề xuất các cơ quan quản lý cần nghiên cứu kỹ để không phải gặp phải những hệ lụy như bán không đến được đúng đối tượng, đối tượng không có khả năng mua, nếu để họ mua thì cuộc sống sẽ khó khăn hơn vì phần lớn thu nhập để trả các khoản vay.

Nêu ra giải pháp, ông Ánh đề nghị nên quy định nhà ở xã hội là 100% cho thuê thay vì chỉ cho phép dành 20% diện tích sàn để cho thuê.

Về phía cơ quan quản lý Nhà nước, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội bày tỏ: "Tôi đồng ý với quan điểm, chúng ta cần thay đổi nhận thức về nhà ở xã hội".

Tuy nhiên, ông Hiếu cũng khẳng định đối với phát triển nhà ở xã hội không nên có cách tiếp cận theo hướng "ta chỉ nên", "ta chỉ làm" mà nên tiếp cận theo nhiều cách, nhiều góc độ để miễn sao kết quả cuối cùng là hỗ trợ được cho người dân.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội. Ảnh: BTC.

"Tôi đồng ý với ý kiến của một số chuyên gia là nên cho thuê nhà ở xã hội, tuy nhiên, bên cạnh thuê thì cũng nên cho phép mua bán để ai có đủ năng lực mua thì mua, ai không đủ thì thuê", ông Hiếu nêu.

Về việc tiếp cận nguồn vốn, quỹ đất cho nhà ở, chuyên gia cho rằng nên tiếp cận theo nhiều cách. Riêng vấn đề đất ở và đất khác, Luật đã quy định và đã được thông qua, do đó không thể thay đổi. Tuy nhiên, hiện nay Chính phủ đang xây dựng một Nghị quyết thí điểm tiếp cận các quỹ đất khác ngoài đất ở để phát triển nhà ở thương mại, nếu thí điểm tốt thì sẽ thực hiện.

Còn về quỹ đất cho nhà ở xã hội, theo ông Hiếu có thể tiếp cận với quỹ đất này theo hướng Nhà nước đứng ra thu hồi và đây là lợi thế của nhà ở xã hội so với nhà ở thương mại.

Ngoài ra, chuyên gia này cũng gợi ý một số quỹ đất nữa để phục vụ phát triển nhà ở như quỹ đất vùng phụ cận, khi xây dựng được các vùng phụ cận có hạ tầng giao thông kết nối thì Nhà nước đứng ra thu hồi đất hoặc quỹ đất từ cải tạo nhà ở chung cư cũ.