Chốt phiên giao dịch cuối năm 2022, cổ phiếu PTI của Tổng CTCP Bảo hiểm Bưu điện (HNX: PTI) có phiên tăng điểm thứ 13 trong 14 phiên liên tiếp khi tăng 2,9% lên mức 49.900 đồng/CP. Nếu tính từ giá tham chiếu phiên 13/12 là 24.000 đồng/CP, mã này đã tăng 108% chỉ trong hơn 2 tuần và là một trong những mã tăng nóng nhất trên thị trường chứng khoán trong vòng nửa tháng cuối năm 2022.
Đáng chú ý, cổ phiếu PTI trên sàn HNX giao dịch trong 2 tuần qua gần như với cùng một diễn biến khi không có thanh khoản trong suốt buổi sáng và chỉ tăng mạnh về chiều, đặc biệt chủ yếu là vào phiên phiên ATC.
 |
Diễn biến cổ phiếu PTI trong phiên 30/12/2022. Ảnh SSI Iboard |
Đơn cử như ở phiên giao dịch ngày 30/12, PTI tắt thanh khoản cả buổi sáng khi không có cầu mua, trong khi hàng chục nghìn cổ phiếu treo bán ở trên mức tham chiếu. Điều này diễn ra xuyên suốt cho tới thời điểm 14h43. Ở phút giao dịch áp chót phiên ATC, 30.000 cổ phiếu PTI bất ngờ được kê lệnh mua với giá 49.900 đồng/CP.
Lệnh mua này giúp PTI tăng mạnh vào phút chót. Kết phiên, có tổng cộng 27.300 cổ phiếu được giao dịch và tất cả đều được trao tay trong phiên ATC.
Đà tăng phi mã của PTI đi ngược lại xu hướng chung của thị trường chứng khoán cũng như ngành bảo hiểm. Tính từ phiên 13/12 đến nay, chỉ số VN-Index giảm 4,01% xuống còn 1007,09 điểm, HNX-Index giảm 4,04% xuống còn 205.31 điểm. Dưới áp lực điều chỉnh, các mã đầu ngành bảo hiểm như BVH, MIG giảm lần lượt 6,6% và 9%.
Ngoài ra, cổ phiếu PTI tăng mạnh trong bối cảnh không có nhiều thông tin tích cực hỗ trợ, bên cạnh tình hình kinh doanh của công ty không thực sự khả quan. Trong 9 tháng đầu năm, PTI lỗ lũy kế 348 tỷ đồng, tính riêng trong quý 3, con số lỗ ròng đã là 170 tỷ đồng. Với kết quả kinh doanh như trên, PTI là doanh nghiệp báo lỗ lớn nhất trong số các công ty bảo hiểm đang được niêm yết.
Chính vì vậy, đà tăng dồn dập của PTI thu hút không ít sự chú ý của giới đầu tư. Một trong những bên hưởng lợi lớn nhất từ nhịp tăng vừa qua của mã PTI chính là CTCP Chứng khoán VNDirect (HoSE: VND) – cổ đông lớn của PTI.
Điểm sáng của VNDirect
Đà tăng trưởng lợi nhuận của VNDirect có xu hướng suy giảm trong 3 quý đầu năm 2022, khi quý 1, quý 2 và quý 3 lần lượt báo lãi sau thuế 760,7 tỷ đồng, 455,6 tỷ đồng và 42,34 tỷ đồng. Báo cáo tài chính cho thấy, hoạt động tự doanh đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu doanh thu của VND.
Ở mảng này, tính đến thời điểm hiện tại, VNDirect sở hữu tổng cộng 15.805.396 cổ phiếu PTI, tương đương 19,66% vốn điều lệ (trực tiếp 13.216.055 cổ phiếu và gián tiếp 2.589.341 cổ phiếu thông qua Công ty TNHH MTV Quản lý quỹ đầu tư Chứng khoán IPA).
Lô cổ phiếu kể trên có giá gốc hơn 458,3 tỷ đồng (tương đương gần 29.000 đồng/CP), giá trị hợp lý gần 1.135 tỷ đồng (tức 71.800 đồng/CP, tại ngày 30/6/2022). Đây là khoản đầu tư lớn nhất (chiếm gần một nửa) và có tỷ suất sinh lợi cao nhất (đạt 148%) trong danh mục cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết của VNDirect trong nửa đầu năm 2022.
Biến động giá cổ phiếu PTI theo đó sẽ có ảnh hưởng đáng kể tới kết quả hoạt động tự doanh của VNDirect thông qua “Chênh lệch tăng về đánh giá lại các tài sản tài chính FVTPL”.
Trong nửa đầu năm, lãi từ đánh giá lại khoản đầu tư cổ phiếu PTI lên tới 676,5 tỷ đồng, chiếm tới 95,7% khoản lãi từ đánh giá lại tài sản FVTPL, và bằng 44,6% tổng lợi nhuận kế toán trước thuế của VNDirect trong kỳ.
Việc PTI tăng phi mã tại thời điểm hiện nay càng có ý nghĩa đối với VNDirect trong bối cảnh các lĩnh vực kinh doanh khác của ông lớn ngành chứng khoán này chịu áp lực suy giảm mạnh trong năm 2022. Cụ thể, trong quý 3, lợi nhuận sau thuế của VND giảm tới 92,9% xuống còn gần 42,34 tỷ đồng, lãi cơ bản trên cổ phiếu (EPS) cũng chỉ vỏn vẹn ở mức 35 VND, thấp hơn nhiều con số 1.494 VND cùng kỳ năm ngoái.
Tính toán nhanh cho thấy giá trị hợp lý của lô cổ phiếu PTI mà VNDirect đang sở hữu tại ngày 30/12/2022 là 788,7 tỷ đồng, cao hơn 330 tỷ đồng so với giá gốc. Nếu so với mức “đáy” phiên 12/12 (24.000 đồng/CP – tương đương 379,3 tỷ đồng), giá trị hợp lý khoản đầu tư tại PTI đã tăng 409,4 tỷ đồng.
 |
Chủ tịch PTI bà Phạm Minh Hương trong buổi lễ bổ nhiệm ông Nguyễn Kim Lân vào ghế Quyền Tổng Giám đốc. Ảnh: PTI |
Sự hiện diện của VNDirect tại PTI bắt đầu từ khi đơn vị này tiến hành tư vấn niêm yết cổ phiếu PTI lên sàn chứng khoán vào năm 2010. Tuy nhiên phải tới tháng 10/2012, VND mới chính thức trở thành cổ đông lớn của PTI khi mua vào 5,2 triệu cổ phiếu.
Kể từ đó đến nay, VNDirect liên tục mua gom cổ phiếu PTI. Đáng chú ý nhất là vào tháng 12/2021, nhóm cổ đông VNDirect thông qua 2 cá nhân là bà Hoàng Thị Minh Phương và bà Vũ Thị Thư đã trúng đấu giá thành công 18 triệu cổ phần PTI trong thương vụ thoái vốn đình đám của Tổng Công ty Bưu Điện Việt Nam (VNPost) với tổng giá trị 1.200 tỷ đồng.
Mức đấu giá thành công trung bình lên tới 77.341 đồng/CP, cao hơn nhiều thị giá cổ phiếu PTI ở thời điểm đó (giao dịch quanh mức 50.000 đồng/CP).
Theo công bố từ PTI, trên sổ sách, nhóm cổ đông liên quan của VNDirect hiện nắm 42,33% vốn của PTI, trong đó VNDirect sở hữu 16,44%, Công ty TNHH MTV Quản lý quỹ Đầu tư I.P.A nắm 3,22%, các cá nhân là Hoàng Thị Minh Phương, Vũ Thị Thư và bà Hoàng Thị Vân lần lượt nắm 9,9%; 9,9% và 2,89%. Chủ tịch HĐQT VNDirect bà Phạm Minh Hương cũng đồng thời là chủ tịch HĐQT của PTI.
Dù là cổ đông lớn nhất và có nhiều đại diện nắm giữ các vị trí chủ chốt của PTI, VNDirect vẫn chưa thể nắm quyền chi phối công ty bảo hiểm này. Cổ đông Hàn Quốc DB Insurance dù có tỷ lệ sở hữu thấp hơn là 37,32% nhưng lại có quyền phủ quyết rất mạnh tại PTI theo điều lệ hiện hành. Đơn cử như tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2022, cổ đông ngoại đã dễ dàng phủ quyết 3 tờ trình tăng vốn do HĐQT PTI - đứng đầu là Chủ tịch Phạm Minh Hương đề xuất.
Ở một diễn biến liên quan, vào ngày 22/9 vừa qua, HĐQT CTCP Tập đoàn Đầu tư IPA (HNX: IPA) – một doanh nghiệp khác thuộc hệ sinh thái của vợ chồng doanh nhân bà Phạm Minh Hương và ông Vũ Hiền, đã có nghị quyết thông qua phương án chào bán hơn 213,8 triệu cổ phiếu phổ thông (tỷ lệ 1:1) với giá chào bán là 10.000 đồng/cổ phiếu.
Số tiền huy động dự kiến hơn 2.138 tỷ đồng, 1.600 tỷ đồng trong số đó sẽ được IPA ưu tiên sử dụng để mua cổ phần PTI. Với thanh khoản PTI chỉ vài nghìn đơn vị mỗi phiên, nhiều khả năng IPA sẽ thực hiện giao dịch này với các pháp nhân/thể nhân trong cùng nhóm.
Trước đó, vào tháng 6/2022, IPA đăng ký mua vào gần 4,3 triệu cổ phiếu PTI nhằm trở thành cổ đông lớn của doanh nghiệp này. Tuy nhiên, hết thời hạn đăng ký, IPA đã không mua vào bất kỳ cổ phiếu PTI nào, với lý do “thay đổi kế hoạch đầu tư và điều kiện giao dịch chưa phù hợp”.
