Ảnh: Lê Hồng Nhung

​Xuất khẩu nông sản vươn lên như điểm sáng duy nhất

Ngân hàng HSBC Việt Nam vừa công bố báo cáo "Vietnam at a glance: Xuất khẩu nông sản vững vàng giữ thành" nhấn mạnh, với lực đẩy từ xuất khẩu nông sản, Việt Nam đang dần thoát khỏi suy thoái thương mại toàn cầu nhưng tốc độ phục hồi chưa đồng đều.

Theo HSBC, mặc dù chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã bùng nổ, mang lại sự hỗ trợ đúng lúc, qua đó giúp Việt Nam dần thoát khỏi suy thoái thương mại toàn cầu.

Các chuyên gia đánh giá, Việt Nam từ lâu được ca ngợi là một điển hình về sự phát triển khi chuyển dịch từ nền kinh tế dựa vào nông nghiệp để trở thành ngôi sao đang lên trong chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu. Khi 90% xuất khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực bởi suy thoái thương mại trong năm nay, 10% xuất khẩu nông sản còn lại đã bất ngờ vươn lên bất chấp nghịch cảnh.

"Chúng tôi tin rằng Việt Nam đã được hưởng lợi đáng kể từ cơ cấu đa dạng trong danh mục xuất khẩu nông sản" chuyên gia HSBC nhận định.

Cụ thể, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, xuất khẩu gạo của Việt Nam đã tăng nhờ nhu cầu tăng vọt từ các nước trong khu vực và cuộc chạy đua giá gạo toàn cầu gần đây.

Trong khi đó, nông dân trồng sầu riêng của Việt Nam đã chứng kiến xuất khẩu tăng vọt, tăng 1.400% so với cùng kỳ năm trước tính đến quý 3/2023, nhờ thị hiếu tiêu dùng của Trung Quốc đối với loại trái cây vua này và việc triển khai Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (Regional Comprehensive Economic Partnerships - RCEP).

Không chỉ xuất khẩu trái cây đang bùng nổ. Là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Ấn Độ (40%) và Thái Lan (15%), Việt Nam (13%) đã được hưởng lợi đáng kể từ cuộc chạy đua giá gạo gần đây trên thị trường gạo toàn cầu.

Kể từ tháng 7/2023, giá xuất khẩu tiêu chuẩn của gạo Thái Lan đã tăng 40% so với cùng kỳ năm trước lên mức cao nhất trong vòng 15 năm, một phần do lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ đối với một số sản phẩm gạo và gián đoạn thời tiết. Kể từ đó, những diễn biến này dẫn đến xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt mức tăng trưởng ấn tượng 50% so với cùng kỳ năm trước.

Tận dụng các hiệp định thương mại tự do và nâng cao chất lượng sản phẩm

Nhìn chung, HSBC đánh giá, trong bối cảnh các mặt hàng chủ đạo của Việt Nam xuất đi, từ điện tử tiêu dùng và may mặc/da giày đến đồ nội thất gỗ và máy móc, đều rơi vào tình trạng ảm đạm, xuất khẩu nông sản vươn lên như điểm sáng duy nhất bất chấp bối cảnh sụt giảm thương mại.

Mặc dù lĩnh vực cơ bản chỉ chiếm khoảng 10% tổng GDP nhưng vai trò của lĩnh vực này không thể xem nhẹ. Xét cho cùng, 1/3 lao động của Việt Nam vẫn tập trung trong lĩnh vực nông nghiệp, mặc dù tỷ lệ này đã giảm so với mức đỉnh là 40% cách đây một thập kỷ.

Ngược lại, tỷ trọng dưới 10% trong tổng danh mục xuất khẩu không bù đắp được hết cho tất cả những trở ngại thương mại nhưng xuất khẩu nông sản chắc chắn giúp làm dịu bớt tình hình.

Trong thời gian tới, điều quan trọng là Việt Nam phải tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và tập trung đưa sản phẩm xuất khẩu đạt các tiêu chuẩn quốc tế để nâng cao hơn nữa tiềm năng thị trường, báo cáo của HSBC nhận định.

"Nhờ hiệu ứng cơ sở thuận lợi trong hai tháng cuối năm, tăng trưởng xuất khẩu nhiều khả năng sẽ tăng tốc. Đây là tín hiệu cho sự phục hồi được mong đợi từ lâu trong lĩnh vực thương mại, được kỳ vọng sẽ nâng mức tăng trưởng năm 2024 lên 6 - 6,5% theo mục tiêu của Chính phủ"', báo cáo nêu.

Lạm phát sẽ ở mức 3,3% vào năm 2024

"Điều đáng mừng là sự phục hồi của Việt Nam không chỉ giới hạn ở lĩnh vực bên ngoài. Sau khi tiêu dùng nội địa cải thiện đôi chút trong quý 3/2023, doanh số bán lẻ tiếp tục phục hồi, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước", chuyên gia HSBC nhận định.

Ngoài ra, lạm phát cũng khởi đầu quý 4 với một số tin vui. Đà lạm phát chỉ tăng nhẹ, lên 0,1% so với tháng trước, tương đương với mức lạm phát so với cùng kỳ năm trước là 3,6%, dưới mức dự báo của thị trường.

Nguyên nhân được HSBC lý giải, phần lớn là do giá lương thực giảm và giá dầu giảm. Tuy nhiên, khi nói đến thực phẩm thì cần thận trọng. Trong khi xuất khẩu của Việt Nam được hưởng lợi nhờ giá gạo tăng, giá gạo thế giới cao hơn cũng khiến giá gạo trong nước tăng. Mặc dù vậy, tin tốt là giá thịt lợn giảm đã bù đắp cho mức tăng của giá gạo, giúp làm chậm lạm phát lương thực nói chung.

"Mặc dù vẫn có rủi ro tăng, lạm phát nhìn chung vẫn nằm trong tầm kiểm soát. Cùng với việc dự báo lạm phát sẽ tăng lên 4,0% trong quý 4/2023, tuy nhiên, chúng tôi kỳ vọng lạm phát sẽ vẫn ở dưới mức trần 4,5%", chuyên gia HSBC chia sẻ.

Trước bối cảnh trên, HSBC dự báo lạm phát sẽ ở mức khoảng 3,3% vào năm 2024, cũng thấp hơn nhiều so với mức trần lạm phát 4-4,5% của NHNN.

Mặc dù các nước trong khu vực như Indonesia và Philippines, có động thái rục rịch tăng lãi suất, HSBC không kỳ vọng NHNN Việt Nam có động thái tương tự vì lạm phát dường như không phải là mối quan ngại cấp bách. Theo đó, HSBC giữ nguyên dự báo lãi suất chính sách ở mức 4,5% cho năm 2023.