Đại biểu Lê Thanh Hoàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa - Ảnh:quochoivn

Hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 4 đã cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) sáng ngày 29/8.

Người dân mua bất động sản cần công chứng hợp đồng?

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho hay về công chứng, chức thực hợp đồng kinh doanh bất động sản còn nhiều ý kiến khác nhau.

Theo ông Vũ Hồng Thanh, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, tổ chức, cá nhân bán, cho thuê, cho thuê mua nhà, công trình xây dựng thuộc quyền sở hữu hợp pháp, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của mình không nhằm mục đích kinh doanh không thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật này.

Do vậy, dự thảo luật quy định theo hướng, hợp đồng kinh doanh bất động sản, hợp đồng kinh doanh dịch vụ bất động sản mà một bên tham gia là doanh nghiệp thì "công chứng hoặc chứng thực theo yêu cầu của các bên".

Nêu ý kiến tại phiên thảo luận, Đại biểu Lê Thanh Hoàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng, hợp đồng mua bán bất động sản giữa người dân và doanh nghiệp bất động sản mà không yêu cầu công chứng là "chưa hợp lý".

"Quá trình chuyển quyền sở hữu bất động sản cần phải được quản lý chặt chẽ. Khi niềm tin được bảo đảm sẽ thúc đẩy mua bán, đầu tư vào tài sản và sự phát triển minh bạch của thị trường bất động sản", đại biểu Hoàn nói.

Trong khi đó, cơ chế mua bán bất động sản "hoàn toàn riêng tư", không có tổ chức trung gian kiểm soát như tổ chức công chứng có nhiều bất cập.

"Hàng nghìn người dân đã bị một số doanh nghiệp lừa đảo với nhiều vụ tranh chấp đã xảy ra. Tranh chấp về các giao dịch gian lận này thực sự tốn thời gian, tiền bạc, và có thể dẫn đến người mua không được hoàn trả lại số tiền đã thanh toán, làm nhiều người phải gánh khoản nợ không nhỏ, dẫn đến sự suy sụp của nhiều gia đình", ông Hoàn phát biểu.

Lý giải điều này, đại biểu nhìn nhận, hầu hết cá nhân tham gia giao dịch mua nhà ở không thường xuyên. Do vậy, sự hiểu biết của cá nhân người dân về cách thực hiện giao dịch thường bị hạn chế.

"Chúng ta không nên tiếp tục phó mặc người dân bước vào những giao dịch này với hành trang duy nhất là lòng tin vào sự tử tế của doanh nghiệp bất động sản. Vì vậy, cần một chuyên gia là công chứng viên, bên thứ ba tham gia kiểm soát hoạt động này, trên cơ sở thực hiện đúng và đầy đủ quy định của pháp luật", đại biểu nhấn mạnh.

Với lập luận trên, ông Hoàn đề nghị, chỉnh sửa quy định theo hướng hợp đồng kinh doanh bất động sản nếu có một bên là cá nhân thì phải được công chứng, chứng thực theo quy định của pháp luật về công chứng.

Đồng quan điểm, Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông cho rằng, trong thực tiễn, các hợp đồng kinh doanh bất động sản thường có giá trị lớn, liên quan đến quyền, lợi ích của các bên, dễ xảy ra tranh chấp, do đó, cần có một bên xác thực để đảm bảo an toàn pháp lý, tránh rủi ro phát sinh.

"Hồ sơ rất dày, người dân khó hiểu hết"

Đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết - Đoàn ĐBQH TP HCM đồng tình quan điểm rằng, thông qua vai trò công chứng viên giúp cá nhân đảm bảo được quyền lợi nhiều hơn trong giao dịch bất động sản. Nhà ở, bất động sản có giá trị lớn, nên quy định ràng buộc trong hợp đồng giao dịch cần có bên am hiểu quy định pháp luật chứng kiến, để khi có tranh chấp xảy ra thì được giải quyết tại toà, đảm bảo quyền lợi các bên khi tham gia giao dịch.

"Thực tế, khi đoàn TP HCM làm việc với các chuyên gia, tổ chức có liên quan thấy rằng hợp đồng mua bán nhà ở mà chủ đầu tư bất động sản bán cho người mua thường rất dày, mà người bình thường khi đọc rất khó hiểu hết. Chính vì thế, cần có công chứng để họ cảnh báo cho người mua những nội dung cần lưu ý. Nếu không có hợp đồng mẫu, không công chứng thì người dân sẽ bị thiệt trong các giao dịch bất động sản", nữ đại biểu cho biết và đề xuất nghiên cứu thêm vai trò của công chứng trong giao dịch bất động sản với một bên là cá nhân.

Đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết - Đoàn ĐBQH TP HCM

Tán thành việc cần có bên thứ ba, Đại biểu Nguyễn Trường Giang - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông cho rằng khi cá nhân tham gia hợp đồng giao dịch bất động sản bao giờ cũng ở thế yếu, còn tổ chức có đầy đủ công cụ trong tay.

Song, ông Giang đặt vấn đề, nếu đặt niềm tin hoàn toàn vào tổ chức khi bán bất động sản cho một cá nhân có nên hay không? Liệu có nên trung gian đứng ra đảm bảo an toàn pháp lý cho giao dịch hay không?

Do đó, đại biểu đề nghị đánh giá toàn diện việc bên thứ 3 tham gia đảm bảo tính pháp lý của hợp đồng giao dịch bất động sản.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông

Ở một khía cạnh khác, đóng góp vào dự thảo luật, Đại biểu Đồng Ngọc Ba - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định băn khoăn, đối với những giao dịch về bất động sản của tổ chức, cá nhân mà không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Kinh doanh bất động sản và không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Nhà ở và các luật hiện nay thì theo quy định hiện hành phải công chứng, chứng thực, nhưng theo Dự thảo thì không phải công chứng, chứng thực.

Dự thảo cũng đã bỏ đi một số những trường hợp, những giao dịch về kinh doanh bất động sản mà theo quy định hiện hành phải công chứng, chứng thực. Những nội dung này lại chưa hề có đánh giá tác động, lý do được đưa ra cho việc quy định này cũng chưa thuyết phục.

Nêu rõ đây là điều chỉnh về mặt nội dung dẫn đến sự thay đổi về loại giao dịch phải công chứng, chứng thực, đại biểu cho rằng việc đề xuất phương án thay đổi phải có giải trình thuyết phục.