Theo báo cáo gần đây của Bộ Năng lượng và Mỏ Lào, 81% lượng điện tiêu thụ ở đất nước này từ nguồn thủy điện, nhiệt điện than chiếm 17%. Trong khi đó, các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời và sinh khối chỉ chiếm 2%.
Chính phủ Lào có kế hoạch tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo lên 11%, đã được thông qua trong kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025. Ngược lại, tỷ trọng điện sử dụng từ nguồn thủy điện và nhiệt điện than sẽ lần lượt chiếm 75% và 14% vào năm 2025.
Động thái này là một phần trong nỗ lực của quốc gia này nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, giải quyết tình trạng thiếu điện trong mùa khô và giảm thiểu nhập khẩu.
Hiện Lào có 90 nhà máy điện trên cả nước, với tổng công suất lắp đặt gần 11.000MW, bao gồm 77 nhà máy thủy điện, 8 nhà máy điện mặt trời, 4 dự án sinh khối và 1 nhà máy nhiệt điện than.
Thách thức chính là khoảng 1.500MW tiềm năng phát điện bị lãng phí trong mùa mưa lũ, trong khi vào mùa khô thì Lào phải nhập khẩu điện từ Thái Lan với mức giá đắt hơn gần gấp đôi so với điện nhập khẩu có nguồn từ Cơ quan Phát điện Thái Lan (EGAT).
Mặc dù không có nhà máy điện mới nào đi vào hoạt động trong sáu tháng đầu năm 2022, nhưng chính phủ Lào đang thúc đẩy tiến độ xây dựng các dự án năng lượng quy mô lớn theo quy định trong kế hoạch 5 năm nói trên và cam kết đẩy mạnh khai thác tiềm năng của ngành năng lượng để có thể bán nhiều điện hơn cho các nước láng giềng.
Theo Thứ trưởng Bộ Năng lượng và Mỏ Lào - Tiến sĩ Sinava Souphanouvong, Lào có khả năng sản xuất 10.000-15.000 MW điện mặt trời và khoảng 100.000 MW điện gió.
Phát triển các dự án điện mặt trời quy mô lớn
Chương trình hành động được bắt đầu với dự án điện mặt trời trị giá 69,2 triệu USD và một đường dây tải điện 115 kV ở tỉnh Attapeu của Lào do Công ty TNHH Solar Attapeu Power Sole (SAPC) phát triển. Dự án Điện mặt trời Attapeu (SAPP) có tổng công suất lắp đặt là 50 Mwac, vừa được khởi công ngày 12/8 vừa qua tại huyện Xaysettha, tỉnh Attapeu. Nhà máy dự kiến bắt đầu hoạt động thương mại vào cuối năm 2023.
SAPP dự kiến tạo ra 128 GWh năng lượng mặt trời hàng năm, sẽ được cung cấp cho Điện lực Nhà nước Lào (Electricite du Lào - EDL) theo thỏa thuận mua bán điện (PPA) kéo dài 30 năm. US International Development Finance Corporation (DFC) là đơn vị hỗ trợ tài chính phát triển dự án này.
 |
Các đại biểu cắt băng động thổ dự án năng lượng mặt trời tại tỉnh Attapeu. Ảnh: Vientian Times |
Kể từ năm 2014, nhóm phát triển SAPC đã hợp tác chặt chẽ với chính phủ Lào và các cấp chính quyền trung ương, địa phương để lựa chọn địa điểm phát triển dự án điện mặt trời quy mô lớn đầu tiên tại Lào.
Vào tháng 7 năm ngoái, chính phủ Lào và các cổ đông trong nhà máy thủy điện Nam Theun 2 cũng đã ký Thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Năng lượng EDF của Pháp để phát triển dự án điện mặt trời nổi Nam Theun 2-Solar, công suất lắp đặt 240MWp. Dự án điện mặt trời nổi này được xây dựng trên hồ chứa của dự án thủy điện Nam Theun 2 (1,08GW) ở tỉnh Khammuan.
 |
Trang trại mặt trời nổi hỗn hợp Nam Theun 2 Solar tại tỉnh Khammuan. Ảnh: EDF |
Theo Công ty Điện lực Nam Theun 2, đây là trang trại năng lượng mặt trời nổi hỗn hợp lớn nhất trên thế giới, có diện tích 3,2 km2 (chưa đến 1% diện tích của hồ chứa ở mức cung cấp đầy đủ). Việc lắp đặt hỗn hợp sẽ cho phép vận hành lắp đặt năng lượng mặt trời kết hợp với lắp đặt thủy điện (1.080MW).
Dự án này nhằm mục tiêu tiết kiệm và tích nước cho mùa khô, khi có ánh nắng mặt trời các tấm pin nổi giúp giảm lượng nước bốc hơi và sử dụng ít nước hơn. Tính trung bình, tổng tài sản của nhà máy Nam Theun 2 sẽ tăng 6%.
Theo ông Jean-Philippe Buisson, Phó Chủ tịch EDF phụ trách khu vực châu Á, dự án Nam Theun-2 Solar sẽ cung cấp điện sạch, an toàn, đáng tin cậy và cạnh tranh, không có tác động lớn đến môi trường hoặc xã hội. Khái niệm tiết kiệm nước, cho phép chuyển đổi năng lượng mặt trời biến đổi thành thủy điện bổ sung và ổn định, là một sự đổi mới để tạo ra điện tái tạo theo cách thức đáng tin cậy hơn.
Những trang trại điện gió khổng lồ
Theo Báo cáo Triển vọng Phát triển châu Á 2022 của Ngân hàng Phát triển châu Á, các trang trại điện gió ở Lào có khả năng tạo ra 1,6 GW hiện đã được lên kế hoạch, bao gồm dự án Gió Mùa nằm gần sông Mekong tại các tỉnh Xekong và Attapeu.
Chủ đầu tư dự án này là Công ty Năng lượng tái tạo Thái Lan Impact Energy Asia Development Limited (IEAD), được góp vốn bởi Hong Kong’s Impact Wind Investment Limited (55%) và BCPG Public Company Limited có trụ sở tại Thái Lan (45%).
Gió Mùa công suất 600MW được coi là trang trại điện gió xuyên biên giới đầu tiên và lớn nhất Đông Nam Á với tổng vốn đầu tư 1,5 tỷ USD. Các nhà phát triển của Gió Mùa dự kiến sẽ đạt được mức tài chính cho dự án và bắt đầu xây dựng trong năm nay. Trang trại điện gió này dự kiến bắt đầu hoạt động thương mại vào năm 2025 và sẽ được chuyển giao cho chính phủ Lào sau 25 năm nhượng quyền.
Công suất của trang trại Gió Mùa cuối cùng có thể tăng hơn gấp đôi và khoảng 95% điện năng dự kiến sẽ được bán cho các thị trường ASEAN, chủ yếu cho Thái Lan, Việt Nam. Tháng 7/2021, IEAD và EVN đã ký hợp đồng mua bán điện PPA trong 25 năm bao gồm 1 đường dây truyền tải điện 500 kV đến miền Trung Việt Nam. Dự án cũng sẽ đóng một vai trò quan trọng trong Chính sách lưới điện ASEAN bán điện từ Lào qua lưới điện của Thái Lan và Malaysia cho Singapore.
Trang trại Gió Mùa hy vọng sẽ tạo ra hơn 1.500 triệu đơn vị điện năng hàng năm và giảm được khoảng 750.0000 tấn khí thải carbon do một nhà máy than tạo ra. Dự án cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc xây dựng cơ sở hạ tầng đường xá, cầu cống, viễn thông và lưới điện ở Lào, bao gồm cả các tuyến đường bộ kết nối với Việt Nam và Thái Lan.
Công ty TNHH Impact Electrons Siam, công ty con của IEAD đã phát triển Monsoon kể từ khi bắt đầu dự án vào năm 2011, cũng đã được chính phủ Lào cho phép thực hiện nghiên cứu khả thi và đánh giá tác động môi trường cho một trang trại gió có tên là Xekong công suất 1GW. Vào tháng 2 năm nay Keppel Infrastructure Holdings, Impact Electrons Siam và Envision đã ký một biên bản ghi nhớ về khả năng mở rộng tiềm năng cho dự án.
